Хитай һөкүмити биңтүәнни шәһәрләштүрүшни пиланлимақта

Уйғур аптоном районида чиқидиған хитай мәтбуатлириниң хәвәр қилишичә, хитай даирилири 11 - бәш йиллиқ пилан ичидә шинҗаң ишләпчиқириш- қурулуш биңтүәниниң һәр қайси девизийә вә полклирини шәһәрләштүрүш истиратегийисини тизлитидикән.

Биңтүән җамаәт хәвпсизлик даирилири йеқинда уйғур аптоном райони бойичә бир милйон 700 миң биңтүән ишчи - хизмәтчисиниң шәһәр нопуси алғанлиқини елан қилған.

Шинҗаң хәлқ радио истансисиниң хәвәр қилишичә, биңтүән сияси комиссари нйе вейго дүшәнбә күни биңтүән парткоминиң кеңәйтилгән йиғинида, 11- бәш йиллиқ пилан мәзгилидики истиратегийилик нишанларниң бири, "йеңичә шәкилдики санаәтлишиш, шәһәр-базарлаштуруш қәдимини тезлитиш" дәп тәкитлигән.

Нйе вейгониң әскәртишичә, бу мәзгилдә "шәһәр, йезиларниң иҗтимаий шәклидә зор өзгиришләр" болидикән. У, "байлиқ әвзәлликини иқтисади үстүнликкә айландуруш истиратигийиси"ни зор күч билән йолға қоюшни оттуриға қойған.

Биңтүән 1954 -йили 10 - айда қурулған болуп, әйни чағда йәрликләр билән йәр ‏- земин, су мәнбәәлири вә тәсир даирә талишиш маҗираси қилмайдиғанлиқини вәдә қилған. Лекин 50 йилдин бери уйғур аптоном райониниң пүтүн чегра ленийилири, су мәнбәәлири вә әң мунбәт тупрақлар, кан байлиқи вә истиратегийилик җайлар пүтүнләй биңтүән тәрипидин контрол қилинди. Биңтүән 1970 -йилларда тарқитиветилгән болсиму, 1980 - йилларда дең шявпиң һакимийәт үстигә чиққандин кейин әслигә кәлтүрүлгән.

Хитай даирилири биңтүәнни уйғур аптоном районида муқимлиқни қоғдап миллий бөлгүнчилликкә қарши туруштики" қорған" дәп қаримақта. Әмма биңтүәнни тәнқид қилғучилар мәзкур органни " қанунсиз мустәмликичилик апарати" дәйду.

Көзәткүчиләрниң тәкитлишичә, биңтүәнни шәһәрләштүрүш истиратегийиси йәр ‏- земин, су мәнбәәлири, муһит вә көчмәнләр мәсилисидики ихтилапларни техиму еғирлаштүрүветидикән. (Әркин)