Xitaylar, Uyghur élidin xitaygha toshulghan ishlemchilerni medeniyetsiz dep haqaretlidi
2007.04.16
Yéqindin béri xitay metbu'atlirida xitay ölkilirige Uyghur élidin nimkar ishleshke élip kétilgen qizlar heqqide herxil kemsitish tüsini alghan söz-ibare we jümle- bayanlar köp körülüshke bashlidi.
Yéqinda qeshqerdiki xitay rehberler, xitayda ishleshke élip kétilgen qiz ishlemchilerning burun meynet bolup, munchigha chüshüshke qéyiq bolushtek nachar turmush adetlirining xitaygha kelgendin kiyin asta-asta özgertkenliki heqqide toxtalghan idi. Uningdin bashqa, Uyghur élidin xitaygha ishlemchilikke toshup kétilgenler sépige yene bir türküm tajik qizlar qoshulghan bolup, bu qizlar toghrisidimu xitay metbu'atlirida herxil kemsitish tüsini alghan soz bayanlar bérildi.
Qeshqer namratlarni yölesh uchuri torida 16- april bérilgen xewerdin ashkarlinishiche, aldinqi küni changchün kiyim-kéchek shirkitige nimkar ishlesh üchün tashqorghan nahiyisidin 67 neper qiz toshup kétilgen. Melum bolushiche, bu tashqorghan nahiyisidin xitay ölkilirge ikkinchi türküm yolgha sélin'ghan qizlar iken. Aldinqi nöwet 60 neper tajik qiz tiyenjindiki bir kiyim tikish zawutigha élip kétilgen idi.
Hazirgha qeder tashqorghandin ilgiri- kiyin bolup jem'iy 127 neper qiz xitaygha toshup kétildi. Xitay axbarat wasitilirining tor betliride, bu qizlarning taghidin chiqip xitay sheherlirige yüzlinishi, ularning közini échip, tajiklarning en'eniwiy turmush aditini özgertip ayallarning a'ilidiki ornini yuqiri kötürüshte we téximu nurghun tajik xanim-qizlirining idiyisini özgertishte aktip yétekchilik rol oynaydu dep yézilghan.
Bu hal dunyaning herqaysi jayliridiki Uyghur küzetküchilerni tolimu bi'aram qildi. Uyghur ziyaliylar, xitaylar peqet xitay sheherlirige barghandila medeniyet ögen'gili bolidu, Uyghur élide yashap turghuchi herqandaq bir étnik top, qalaq hem iptida'iy dégen sepsetini ilgiri sürmekchi, deydu. Ularning qarishiche yene, xitaylar özi azsanliq millet dep atiwalghan milletlerge bolghan selbiy hem ularning ghururini depsende qilidighan kemsitish tüsige ige söz-kelimiliri üchün Uyghur él - xelqidin kechürüm sorishi kérek iken. (Jüme)
Munasiwetlik maqalilar
- Uyghur yashlar xitay ölkiliride, xitay medikarlar Uyghur élide ishqa orunlashmaqta
- Uyghur aptonom rayonida 'bahar shamili' herikiti bashlan'ghan
- Uyghur élide, jinayet ötküzüwatqan yash ösmürler köpeymekte
- Uyghur élide ishqa orunlishish weziyitide tengpungsizliq körülmekte
- Uyghur aptonom rayonida 2 milyondin artuq emgekchi ishsiz tursimu, bu yil ichkiridin 2 milyondin artuq ishlemchi kélip ishligen
- Béyjing hökümiti ochuq - ashkara halda xitay oqutquchilirini Uyghur élide ishleshke ewetmekte
- Uyghur éligha yene bir türküm xitay oqughuchiliri orunlashturuldi
- Xitaydiki 4 milyon aliy mektep oqughuchisining xizmet tépishi tes bolmaqta
- Uyghur élide mektep püttürüp, ishqa orunlishalmighanlarning sani 61 ming 300 ge yetti
- Bu yil Uyghur élide 2 ming 500 ge yéqin memuri xadim qobul qilinidu
Köp körülgen xewerler
RFA
- Rézhissor ikram nurmemet térrorluq bilen eyiblinip 6 yérim yilliq késiwétilgen
- Ukra'inada “Uyghurlarning mustemlike qilinishi we ukra'inlarning teqdiri” dégen témida söhbet élip bérilghan
- Yuqiri derijilik emeldar shirzat bawudun jaza ötewatqan türmide sirliq halda jan üzgen
- Yawropa parlaménti qararname maqullap xitay hökümitidin jaza lagérlirini taqashni telep qildi
- “Xitay gulagidin hayat qélish” namliq kitab “Aldinqi front edebiyati mukapati” gha érishti