Xitay hökümiti bay nahiyisi selim yézisida Uyghurlarni basturmaqta
2007.12.10
Xitay hökümitining Uyghur élidiki tarmaqliri, Uyghur élide "qattiq zerbe bérish" heriketlirini izchil dawamlashturuwatqan bolup, melumatlargha qarighanda, xitay hazir aqsu wilayiti bay nahiyisi teweside bu yilning otturisidin bashlap élip bériliwatqan "qattiq bashqurush herikiti"ni qaytidin kücheytilgen. Mushu munasiwet bilen, dunya Uyghur qurultiyi bayanat élan qilip xitayning mezkur qilmishini qattiq eyibleydighanliqi bildürdi.
Melum bolushiche, xitay hökümiti bay nahiyisi tewesidiki herqaysi yézilarda yol-yolgha tosaq qurup öymu-öy tekshürüp diniy matériyallarni yighiwélish we diniy zatlarni tutqun qilishni dawamlashturmaqta.
Biz igiligen melumatlargha qarighanda, xitay hökümiti bay nahiyisi selim yézisida " islam azadliq partiyisi" ezaliri barliqini bahane qilip mezkur yézida 6 aydin buyan basturush élip bériwatqan bolup, hazirgha kelgüche nurghun adem tutulghan hemde xitay mushu bir heptidin buyan tekshürüsh ishlirini téximu kücheytken we öymu-öy axturush heriketlerni élip barmaqta iken.
Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishitning bildürüshiche, Uyghur élide xitay éytqan atalmish "islam azadliq teshkilati" mewjut emes bolup, bu xitayning mushu nam astidiki herikitining bir qismi iken.
U yene, xitayning bu qilmishlirining peqet asassiz ikenlikini shunga xitayning Uyghur ilidiki bundaq basturush heriketlirini derhal ayaghlashturushi kéreklikini tekitlidi we "xitayning mezkur qilmishi Uyghurlarning diniy erkinlik hoquqigha éghir dexli - teruz qilipla qalmastin, belki yene Uyghurlarning normal turmush kechürüshigimu éghir dexli qildi" dédi.
Dilshat rishit xitayning mezkur qilmishini qattiq eyibleydighanliqini bildürüp: "biz xitayning aqsu rayonidiki basturush heriketlirini qattiq eyibleymiz hemde biz xitayning Uyghurlarning kishilik hoquqigha éghir dexli - terz qilidighan yolsiz qilmishini derhal toxtitish kéreklikini telep qilimiz" dédi.
Xitay her yili aylargha sozulidighan "qattiq zerbe bérish" heriketlirini Uyghur élide izchil yürgüzüp kéliwatqan bolup, dunyaning herqaysi jayliridiki kishilik hoquq teshkilatliri xitayning bu zorawan qilmishini Uyghurlarning kishilik hoquqigha éghir dexli-teruz qilghanliq dep qarap yilliq kishilik doklatlirida otturigha qoyup xitayni eyiblep kelmekte. (Jüme)
Munasiwetlik maqalilar
- Dunyadiki yazghuchilar xitayni türmidiki yazghuchilarni qoyuwétishke chaqirdi
- Amérikining aliy sot mehkimisi gu'entanamo dilosidiki talash - tartishni anglidi
- Xitayning xoten wilayiti da'iriliri bir Uyghurgha 'chet'elliklerge yardemleshti' dep jaza höküm qildi
- Bu yil xitayning dölet bixeterlikige chétishliq jinayetchilerni eng köp qolgha alghan yili
- Albaniyidiki besh Uyghurning biri - adil hakim shiwétsiyige kélip qérindashliri bilen körüshti
- Amérika Uyghur birleshmisi bayanat élan qilip, xitay hökümitining Uyghurlarni ölümge höküm qilghanliqini eyiblidi
- Kishilik hoquqni közitish teshkilati xu jintawgha xet yézip, bérmidiki basturushni toxtitishqa yardem qilishni ötündi
- Xitayda yer - mülük hoquqini qoghdighuchi türmide qiyin - qistaqqa élin'ghan
- Ürümchide mekteplerdiki " qara küch" guruhlarni tazilash élip bérilmaqta
- Ürümchide bu yil kirgendin buyan 300 neper adem "3 xil küch" jinayiti bilen qolgha élin'ghan
Köp körülgen xewerler
RFA
- Istanbulda “Uyghur mehellisi” qurulushining pütüp chiqishi munasiwiti bilen échilish murasimi ötküzüldi
- Toronto uniwérsitéti doklati: “Uyghur ayal kishilik hoquq qoghdighuchiliri we zhurnalistlar xitayning misli körülmigen basturushigha uchrighan”
- Uyghur wekilliri türkiye parlaméntidin Uyghur qirghinchiliqini öz küntertipige qoyushni telep qildi
- B d t da milletlerning wekillik qilish heq-hoquqliri muhakime qilindi
- Nuri türkel: “Amérikaning anamni ekélishini Uyghurlargha körsitiwatqan ghemxorluqining ipadisi, dep qaraymen”