Uyghur élining xewer torlirida seyshenbe küni xewer bérilishiche, Uyghur diyarida qanunsiz yer igiliwélish weqeliri köplep yüz bériwatqan bolup, da'irilerning tupraq qanunini emeliyleshtürüsh jeryanida tekshürüp éniqlishiche, ötken bir yilda Uyghur éli miqyasida yerlerni qanunsiz igiliwélishqa da'ir 1659 qétimliq délo pash bolghan.
Uyghur élide qanun'gha xilap halda igiliwélin'ghan hem qalaymiqan échilghan yerler nahayiti keng da'iride bolupla qalmay, qanuniy resmiyetsiz halda boz yer échish, bayliq qézish, yer bayliqlirigha buzghunchiliq qilish, israp qilishqa oxshash qanunsiz heriketler ewj alghan bolup, qanun'gha xilapliq qilghuchilar tupraqlarni, boz yerlerni igiliwélish, échish jeryanida yene ékologiyilik muhitni éghir derijide buzghunchiliqqa uchratqan.
Xewerde körsitilishiche, melum bolghan bu yerlerni qanunsiz igilesh délolirida, bolupmu qanunsiz halda keng kölemde boz yer échish, öz aldigha yer sodisi qilish weqeliri asasliq salmaqni igileydiken.
Uyghur élidiki bezi melumatliq kishilerning inkaslirigha qarighanda, xitay hökümiti pilanliq halda échiwatqan boz yer hemde bingtu'en teripidin igilinip échiliwatqan yerlerdin bashqa,xitay ölkiliridin kélip Uyghur élide qanunsiz boz yer achquchilar yéqinqi 10 yilda yenimu köpeygen bolup, asasiy qatlamdiki bezi xitay yéza - kent kadirliriningmu hoquqidin paydilinip qanunsiz halda yer sodisi qilish, hetta yerlik déhqanlarning yerlirinimu qanunsiz halda türlük wasitilerni qollinip igiliwélishimu nahayiti omumyüzlük ehwal bolup qalghan. (Gülchéhre)
