Хитай уйғур илидә youtube интернет понкитигә киргүчиләрни сүрүштүргән
2008.02.08
Уйғур илидики исмини ашкарилашни халимайдиған затларниң радиомизға әскәртишичә, хитай интернет сақчилири үрүмчидә youtube тор понкитигә кирип, уйғур давасиниң рәһбири рабийә қадир вә чәтәлләрдики шәрқий түркистан тәшкилатлириниң паалийитигә даир синалғуларни көргән уйғур тордашлирини сүрүштүргән. Үрүмчидә чәтәлдики тор бәтләргә даим кирип туридиған маарип сепидики бир затниң мәлуматиға қариғанда у рабийә қадирниң youtube дики уйғурларға мураҗәт, дегән синалғусини көргәнлики түпәйли йеқинда сақчилар бу кишиниң IP адресини издәп тепип, уни өйигә издәп кәлгән һәм youtube понкитиға кирмәслик һәққидә агаһландурған.
Хитай youtube тор понкитини ашкара мәний қилмиған болсиму, лекин шәхсләрниң тор понкитиға синалғу чаплишини чәклигән иди. Хитай нормалда тор понкитлирини тизгинләйдиған аз сандики дөләтләрниң бири, дәп қаралсиму, лекин бу чәклимә хитайниң ичкири өлкилиригә қариғанда уйғур илидә бир қәдәр җиддий йолға қоюлмақта. Рабийә қадир ханимниң youtube дики мураҗити уйғур интернет тарихида көрүш қетим сани җәһәттә рикорд яратқан болуп, 200 миңдәк адәм көргән. Мураҗәтнамә рабийә қадирниң уйғурларниң тәқдири һәққидики әң күчлүк нутуқлиридин бири иди.
юқириқи затларниң әскәртишичә, youtube дә хитай даирилирини биарам қилидиған сәзгүр темилардики синалғуларни көрүп, хитай интернет сақчилириниң сүрүштүрүшигә учриған уйғурла бирла униң билән чәкләнмәйдикән. У, youtube ни көргәнлик түпәйли үзигә охшаш ақивәткә учриған уйғурлардин бир қанчә кишини тонуйдиғанлиқини билдүрмәктә. Бу вәқә хәлқара ахбарат әркинликини қоғдиғучи тәшкилат чегрисиз мухбирлар тәшкилати хитай даирилирини интернетни тизгинләп, ахбарат әркинликини боғмақта, дәп әйиблигән мәзгилидә йүз бәргән.
Мунасивәтлик мақалилар
- Чәтәл мухбирлири уйғур ели вә тибәттә йәнила қийинчилиққа дуч кәлмәктә
- Хитай даирилири бай наһийисидики үч оптикилиқ кабелниң бузғунчилиққа үчриғанлиқини билдүрди
- Хитай даирилири үрүмчидә "қаттиқ зәрбә бериш" һәрикитиниң даирисини интернеткә кеңәйтти
- Уйғур елидә интернет тор понкитлириниң 95٪ и хитайчә чиқидикән
- Хитай һөкүмити чәтәл тор бәтлирини зиярәт қилған уйғурларни тутқун қилмақта
- Хитай ташқи перивот идариси долларчиларниң "қара тизимлики" ни турғузди