Zeherlik chékimlik chékish hem sétish bilen shughullinidighan Uyghurlar köpeymekte

Gerche xitay da'iriliri Uyghur élide zeherge qarshi xelq urushi qilimiz dégendek sho'arlar bilen zeherlik chékimliklerge bolghan cheklesh hem zeher sodisigha zerbe bérishni kücheytiwatqanliqini teshwiq qiliwatqan bolsimu, emma Uyghur éli jama'et xewpsizlik nazaritining tor bétidin melum bolushiche, bu shu bir ikki yil ichide Uyghur élidin xitay ölkilirige bérip zeher etkeschiliki bilen shughulliniwatqanlar barghanche köpeytken. Hemde zeherlik chékimlik chékidighanlar sanimu hessilep ashmaqta iken.

Xitay jama'et xewpsizlik ministirliki yéqinqi yillardin buyan xitay ölkiliridiki Uyghur élidin kelgen zeher etkeschilikini mexsus istatistika qilip tekshürgen bolup, ularning toluqsiz istansisigha qarighanda, munasiwetlik jama'et xewepsizlik tarmaqliri 2000 - yilidin 2005 - yilighiche xitayning shangxey, gu'angju, qatarliq 13 ölke hem sheher rayonlirida jem'iy 6284 neper Uyghur élidin kelgen zeher etkeschilirini qolgha chüshürgen. Xitaydiki eng chong zeher menbeliridin yünnende 2002 - yili 317 neper Uyghur élidin kelgen mexsus zeher etkeschilirini tutqan bolsa, -2006 yiligha kelgende bu san 892ge yetken.

Uyghur éli jama'et xewepsizlik tarmaqliri yéqinda achqan zeher cheklesh yighinidin 2004 - yilidin 2006 - yilighiche zeher délosidin 4846 pash bolup 4374 jinayet gumandarini qolgha alghanliqi hem bu jeryanda 339 kilogram xéro'in we 3000kilogramgha yéqin bashqa zeherlerni qolgha chüshürgenliki melum bolghan idi.

Nöwette zeher etkeschiliki weziyiti dawamliq keskinlishiwatqandin sirt Uyghur chékermenlerning sanimu barghanche éship ürümchide hetta zeherlik chékimlik tashlatquzush orunliri yétishmey qalmighachqa, bezi jahil, qayta chekkenlerni hetta türmilerge yötkimekte iken. (Gülchéhre)