Xitay korona wirusining détallirini yoshurup, dunyani téximu zor xewpke duchar qilish bilen eyiblendi

Muxbirimiz erkin
2020.02.26
Alex-Azar.jpg Amérika sehiye we ijtima'iy xizmet ministirliqining ministiri aléks azar.
Social Media

Xitay hökümitining korona wirusigha alaqidar uchurlarni kontrol qilip, uningda ochuq-ashkara bolmasliqi, chet'el mutexessislirining wirus merkizi bolghan wuxende tekshürüsh élip bérishini ret qilip, bashqa döletlerni wirusning détallirigha da'ir uchur bilen teminlimesliki ularning wirusqa qarshi ünümlük tedbir élishini qiyinlashturmaqtiken.

Nöwette, amérika hökümiti xitayning korona wirusigha da'ir détallarni yoshurushidek bu xil xahishi dunyani téximu zor xewpke duchar qiliwatqanliqini agahlandurmaqta. Amérika sehiye we ijtima'iy xizmet ministirliqining ministiri aléks azar 25‏-féwral küni amérika kéngesh palatasida dunyaning xitay hökümitidin korona wirusida ölgenlerning sanigha alaqidar ishenchlik sanliq melumatlargha érishelmeywatqini bildürgen. Uning tekitlishiche, ular xitayning bu mesilide ochuq-ashkara bolushi we amérika bilen toluq hemkarlishishigha éhtiyajliq iken. Aléks azar bu sözlerni kéngesh palatasidiki guwahliq bérish yighinida kéngesh palata ezasi marku rubiyoning bu heqtiki so'aligha jawab bergende tekitligen. 

Uning bildürüshiche, amérika “Xitay we shundaqla bashqa döletlerning ochuq-ashkara bolushigha we uning bilen toluq hemkarlishishigha éhtiyajliq bolup, dunya sehiye teshkilatining her bir döletni jawabkarliqqa tartishi, bu döletler amérikidek ochuq-ashkara bolushi we hemkarliq élip bérishi kérek” iken. Kéngesh palatasining 25‏-féwral ötküzülgen mezkur guwahliq bérish yighinida, aléks azar xitayning korona wirusidiki ipadisi, wirusning dunyawi tesiri, amérika hökümitining wirusqa qarshi alghan tedbiri heqqide doklat bergen we bu heqtiki so'allargha jawab bergen. 

Kéngesh palatasining mezkur guwahliq yighini amérika yuqumluq késellerni kontrol qilish we aldini élish merkizi axbarat yighini ötküzüp, amérikining korona wirusini kontrol qilishta keskin tedbirlerni élishqa teyyarliq qilishi kéreklikini élan qilghan küni ötküzülgen. Axbarat yighinida amérika yuqumluq késelliklerni kontrol qilish we aldini élish merkizining emeldari doktor nensi agahlandurup, “Nöwettiki weziyet yuqum yüz béremdu-bermemdu?, dégen mesile emes. Belki, qachan yüz béridu we qanche adem éghir yuqumlinidu? dégen mesilidur” dégenidi. 

Kéngesh palatasining guwahliq yighinida jumhuriyetchi palata ezasi marku rubiyo, buning qanchilik müshkül bir ish ikenliki, chünki uning menbesi xitaydek ochuq-ashkara bolmighan bir döletke chétilidighanliqini bildürüp, xitay hökümiti yuqumdarlarning sanini qanche, dep élan qilsa qilsun, lékin heqiqiy sanning uningdin köp ikenlikini tekitligen. Uning qarishiche, xitayning ipadisi mezkur wirusqa qarshi waksina ishlepchiqirishqa tosqunluq qilmaqtiken. U mundaq dégen: “Bizning ishimiz bek murekkep, chünki biz bu xil yuqumgha bizge oxshash mu'amile qilmaydighan, peqet özining küchi we obrazigha bekrek köngül bölidighan istibdat döletler bilen alaqe qilishqa mejbur bolghachqa biz bu xil yuqumgha duch kéliwatimiz.” 

Shu küni yene amérika tashqi ishlar ministiri mayk pompéyo xitayning korona wirusi krizisidiki ipadisini tenqidligen. U uchurni kontrol qilishning ejellik aqiwetlerni keltürüp chiqiridighanliqini tekitlep, barliq döletlerning korona wirusigha da'ir heqiqiy ehwalni élan qilishini, shundaqla xelq'araliq hemkarlishishni telep qilghan. U, zhurnalistlarni qoghlap chiqirishning burun sarsqa yol achqan bolsa, hazir korona wirusigha yol achqanliqini eskertip, “Uchurni cheklesh ejellik aqiwet keltürüp chiqiridu. Xitay özining shundaqla chet'el muxbirlirining we tebi'iy xadimlarning erkin tekshürüsh élip bérip, sözlishige yol qoysa xitay da'iriliri we bashqa döletler wirusqa téximu yaxshi taqabil turalaydu” dégen. 

Bezi tébbiy mutexessislerning ilgiri sürüshiche, xitay hökümitining uchurni kontrol qilip, bashqa döletlerni wirusning détallirigha da'ir uchurlar bilen teminleshni ret qilishi, ularda korona wirusining kélish menbesige bolghan gumanni kücheytmektiken. Amérikidiki kolombiye uniwérsitéti tébbiy tetqiqat ornining mutexessisi memet émin ependi 26‏-féwral ziyaritimizni qobul qilip, xitayning uchurni kontrol qilishi amérikida korona wirusi bi'ologiyelik qorallargha chétilamdu? dégen gumanni peyda qiliwatqanliqini ilgiri sürdi. 

Uning bildürüshiche, bu wirusning menbesi shepereng déyilsimu, lékin sheperengdiki bu wirusning ademlerge yuqushida qandaq amil halqiliq rol oynidi, dégen so'al iken. U, otturidiki bu halqiliq amilning hazirgha qeder éniq emeslikini bildürdi. 

Amérika sehiye we ijtima'iy xizmet ministiri alésk azarning bildürüshiche, nöwette amérikida korona wirusida yuqumlan'ghan yuqumdarlarning sani 59 neper bolup, ularning 14 nepiri bashqilar bilen alaqide, 3 nepiri wuxende, 42 nepiri “Almas shahzade” namliq sayahet paraxotida bu wirusni yuqturuwalghaniken. Nöwette aqsaray, dölet mejlisining korona wirusigha taqabil turushqa 2 milyard 500 milyon dollar ajritishini telep qildi. Aq sarayning 24‏-féwral élan qilghan bayanatida, bu pulning “Waksina ishlepchiqirish, teyyarliq ishlirini qollash, zörür tébbiy lawazimatlarni sétiwélish qatarliqlargha ishlitilidighanliqi” ni bildürgen.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.