Qazaqistandiki “Janan” jem'iyetlik fondi xeyrxahliq ishliri bilen közge körünmekte

“Janan” fondining 10 yilliq murasimidin bir körünüsh. 2018-Yili 23-iyul. Almuta, qazaqistan.

Melumki, qazaqistan musteqilliq alghandin kéyin memliketning her qaysi jaylirida yashawatqan Uyghurlarning xilmu-xil teshkilatliri qurulushqa bashlighan idi. Ular jem'iyetning köpligen saheliride pa'aliyet élip barmaqta. Uyghurlarning ana tilini, ma'aripini, milliy örp-adetliri we en'enilirini terghib qilish, Uyghur tilidiki gézit-zhurnal we kitablarni sétiwélish, mushteri toplash, balilar öylirige, mejruhlargha xeyrxahliq qilish we bashqilar shular jümlisidindur. Ene shundaq teshkilatlarning biri Uyghur xanim-qizlirining “Janan” jem'iyetlik fondi yéqinda özining 10 yilliqini xatirilidi.

Shu munasiwet bilen 23-iyulda almuta shehiridiki “Impérator” réstoranida tentenilik murasim bolup ötti. Uninggha Uyghur medeniyet merkezliri, jem'iyetler, ammiwi axbarat wasitiliri wekilliri, ziyaliylar, yashlar qatnashti. Murasimgha yash Uyghur ijadkarlirining “Waris” birleshmisining ezaliri, sha'irlardin mölütjan toxtaxunof we albina emetowa riyasetchilik qildi.

Deslep sözge chiqqan qazaqistan parlaménti aliy kéngishining ezasi, qazaqistan Uyghurlirining jumhuriyetlik milliy-medeniyet merkizining re'isi shahimerdan nurumof pütkül qazaqistanliqlar namidin “Janan” fondini tebriklep, uning yürgüzüwatqan xeyrxahliq ishlirini bashqilargha ülge bolidighanliqini, bu murasimgha Uyghurlarning barliq dégüdek teshkilatliri wekillirining qatnishiwatqanliqini tekitlidi. U “Janan” fondining ezalirigha merkez namidin “Pexriy yarliq” lar tapshurdi. Almutadiki qazaqistan xelqi assambléyesi “Dostluq öyi” ning mudiri janna shaymuxambétowa, almuta sheherlik hökümet yénidiki “Jem'iyetlik kélishim” mehkimisining mudiri janat murinowalar Uyghurlarning jem'iyetlik pa'aliyetlirige yuqiri baha berdi. Janat murinowa Uyghur xelqi wekillirining dölet we hökümetning yuqiri organlirida ishlewatqanliqini, bolupmu qazaqistan yazghuchilar ittipaqi, ressamlar ittipaqi oxshash jaylardimu köpligen Uyghurlarni yaxshi tonuydighanliqini otturigha qoydi. U mundaq dédi: “Uyghurlar ichidin chiqqan naxshichilar, artislar intayin nurghun. Ularni hemme sahelerde uchritishqa bolidu. Uyghurning özining géziti, tiyatiri, téléwiziyisi bar. Yigit bashliri peqet Uyghurlarda bar. Köpligen mesililer shular arqiliq hel boluwatidu. Uyghur ayallirining qiliwatqan ishlirini ene shu yigit bashlirining ishining dawami dések bolidu. Bu fondmu köp ishlarni qildi. Bu chong méhribanliq, chong köngül. Köpligen ishlarni biz bille ötküzimiz. Buningdin tashqiri, mejruh balilarni, ehwali éghir kishilernimu héch qachan untumaydu”.

Murasimda shundaqla yazghuchilar, jem'iyetler wekilliri, artislar, alimlar, mu'ellimler, yashlar özlirining yaxshi tileklirini éytip, “Janan” fondigha chong utuqlar tilidi. 

Murasimning ikkinchi qismida “Janan” jem'iyetlik fondining hamiyliqi bilen neshr qilin'ghan yash ijadkarlarning “Arzu bulaqliri” namliq kitabi tonushturuldi. Murasim dawamida “Nargiz”, “Dolan” ussul ansambilliri, “Tarim” ansambili, naxshichi artur élaxunof, Uyghur tiyatiri naxshichiliri we bashqilarning qatnishishi bilen chong konsért körsitildi. 

Radiyomiz ziyaritini qobul qilghan “Janan” jem'iyetlik fondining mudiri mizen'gül awamisimowa “Janan” fondining 2008-yili 28-awghust küni almuta sheherlik Uyghur medeniyet merkizi yénidiki xanim-qizlar kéngishide qurulghanliqini éytip, mundaq dédi: “Jem'iyetni qurghan ayallar ishni 153-mektepning ashxanisigha perde tikish bilen bashlighan. 89-Mektepte kompyutér sinip achqan. Fondning wezipisi mektepke, balilar öylirige yardem bérish, dunyadin ötken ataqliq ziyaliylarni, artislarni eslesh kéchlirini ötküzüsh boldi. Bu fondni men 2014-yildin buyan bashquruwatimen”.

Mizen'gül awamisimowaning éytishiche, fondning ishliri téximu janlinip, hazir uninggha ezalarning sanimu köpeygen hem 14 ke yetken. Fondning emelge ashurghan ishliri nahayiti köp bolup, kéyinki waqitlarda u qazaqistan prézidéntining ilgiri sürgen “Mektepke yol” programmisi boyiche ish élip barmaqtiken hem bu jehette Uyghur mekteplirige köp yardemler qilmaqtiken. 

U sözini dawam qilip, yene mundaq dédi: “Biz sheher bolsun, yéza bolsun mekteplerge yardem bérimiz. Bolupmu yéza mekteplirige, sewebi ularning ehwali sheherge qarighanda nachar. Biz mektep mudirliridin özimiz qandaq yardem kéreklikini soraymiz”. 

Ziyaritimizni qobul qilghan “Waris” ijadiy birleshmisining re'isi, sha'ir wilyam molotof hazirqi waqitta bolupmu yash ijadkarlarning her qandaq yardemlerge mohtaj ikenlikini, bir qatar jem'iyetlerning bu mesilige alahide diqqet bölüwatqanliqini, “Janan” fondining shularning biri ikenlikini bildürüp, mundaq dédi: “Janan fondi yash ijadkarlarning 2013-yildin buyan toplinip, teyyarlan'ghan, 23 mu'ellipni öz ichige alghan shé'irlar toplimini neshr qildi. Fondning bashqimu xelq'araliq we jumhuriyetlik pa'aliyetlerge öz ülüshini qoshup kéliwatidu. Uning on yil ichide qilghan ishlirining hemmisini atap ötüsh mumkin emes. Lékin mektep bolsun, jem'iyetlik, medeniy ishlarni qollash bolsun, “Janan” fondi saxawetlik ishlarning béshida körünüp kelmekte.”

Igilishimizche, resmiy melumatlar boyiche 260 ming etrapida Uyghur yashawatqan qazaqistanda Uyghurlarning 20din oshuq her xil jem'iyetlik teshkilatliri mewjut bolup, ularning barliqi hökümet teripidin royxetke élin'ghan. Mezkur teshkilatlar yürgüzüwatqan pa'aliyetlerning beziliri hökümet organliri bilen hemkarliqta élip bérilmaqta.