Хитайда кишилик һоқуқ вәзийитини күнсери начарлашмақта
2008.01.19
Әнгилийидә чиқидиған даңлиқ "гувардиян" гезитидә елан қилинған бир мақалидә, хитай һөкүмитиниң 2008- йиллиқ олимпик тәнһәрикәт йиғиниға саһибханилиқ қилиш һоқуқи бейҗиңға берилгәндә, кишилик һоқуқниң хитайдики вәзийитини яхшилаш тоғрисида хәлқара җамаәткә бәргән вәдисигә әмәл қилмиғанлиқи, һәтта вәзийәтниң техиму начарлишиватқанлиқи, тәкитләнгән.
17-январ күни елан қилинған мәзкур мақалидә, хитай һөкүмитиниң болупму, пикир әркинлики вә мәтбуат әркинликигә қаратқан бесиминиң техиму күчәйгәнлики, вәзийәтниң 1980- йиллардикидинму начарлашқанлиқи, бурун хитай язғучилири вә шаирлириниң бәлгилик мәсилиләрни тилға елиши чәкләнгән болса нөвәттә, тилға елиши чәкләнгән темиларниң сани толиму көпәйгәнлики әскәртилгән.
Мақалидә, хитайдики уйғур вә тибәт қатарлиқ азсанлиқ милләт язғучилири үстидики бесимниң техиму еғир икәнлики , уйғур вә тибәтләрниң мәдәний вә иҗимаи һоқуқлири қатарлиқ мәсилиләр, хитайда қәләм тәвритишкә болмайдиған мәсилиләр ниң әң алдинқи сепида орун алғанлиқи вә бу мәсилиләр үстидә пикр баян қилғанларниң қаттиқ җазаға учраватқанлиқи, тәкитләнгән.
Мақалидә, " ява кәптәр" намлиқ қисқа һекайә язғанлиқи үчүн, хитай даирилири тәрипидин 10 йиллиқ қамақ җазасиға һөкүм қилинған, уйғур шаир вә язғучиси нурмәмәт ясин алаһидә тилға елинған. Мақалидә, хитай даирилириниң нур мәмәт ясинниң һекайисида баян қилинған вәқәликни, хитай һөкүмитиниң уйғур елидики һакимийитини тәнқид қилиш дәп, тәбир қилғанлиқи әскәртилгән.
Мунасивәтлик мақалилар
- Голландийидики олимпик вә кишилик һоқуқ мәсилиси һәққидики йиғин хитайни биарам қилди
- Хитай америкиниң кишилик һоқуқи саһәсидики тәнқидини рәт қилди
- явропа парламенти хитайдин сиясий мәһбусларни қоюп беришни тәләп қилди
- Әнгилийә баш министири бровин хитай вә һиндистанға қаратқан зияритини башлиди
- Голландийә ташқи ишлар министирликиниң бейҗиң олимпикини байқут қилиш юмулақ үстәл йиғинида уйғур мәсилиси диққәтни тартти
- Йеқиндин буян хитайниң кишилик һоқуқ хатириси, адәттин ташқири диққәткә сазавәр болмақта
- Хәлқара сақчи: террорчилар бейҗиң олимпик йиғиниға һуҗум қилишни пиланлиған болуши мумкин
- явропа парламенти хәлқара олимпик комитетини кишилик һоқуқи мәсилисидә хитайға бесим ишлитишкә чақирди