"Рита" чапқуни салған зиян мөлчәрлигәндин төвән болди


2005.09.27

8 - Айниң 29 - күни, "катрина" деңиз чапқуни мексика қолтуқиға һуҗум қилип америкиниң лузияна шитатидики нюорлин шәһрини еғир зәхмиләнгәндүргән иди. Бу район 9 - айниң 24 - күни "рита" намлиқ йәнә бир деңиз чапқуниниң һуҗумиға учриди. Бу қетим "рита" чапқуни кәлтүрүп чиқарған зиян мөлчәрлигәндин төвән болди. "Рита" чапқуни һуҗум қилип өткән җайларда һазир юртни әслигә кәлтүрүш қурулуши елип бериливатиду. "Рита"дин қутулуш үчүн карван болуп көчүп кәткән аһалиларму юртиға қайтип келишкә башлиди.

Тәҗрибә - савақлар йәкүнләнгән

Б б с ниң хәвәр қилишичә, 9 - айниң 24 - күни "рита" намлиқ деңиз чапқуни мексика қолтуқиға һуҗум қилип өткәндин кейинки әһвалдин қариғанда, бу қетим "рита" чапқуни униңдин бурун йүз бәргән "катрина" чапқуниға қариғанда көлими чоң )мәсилән: чапқунниң қаплаш даириси аркинсас шитатиғичә йәткән( болупла қалмай, бәлки харап қилиш күчи техиму дәһшәтлик дәп һесабланған болсиму, әмма униң айланмиси өзлүксиз өзгирип турғачқа, у мексика қолтуқидин қуруқлуққа чиққан вақит дәл униң харап қилиш ноқтисида өзгириш болған, харап қилиш күчи сәл аҗизлиған вақитқа тоғра кәлгән. Шуңлашқа бу қетим чапқунда бивастә өлгән адәм йоқ. Чүнки һәммә адәм чапқундин мудапиәләнгән. Техиму муһими шуки, алдинқи қетимда "катрина" чапқуни йүз бәргәндики тәҗрибә - савақлар яхши йәкүнләнгән.

Хәвәрдә ейтилишичә, бу қетим "рита" чапқуниниң һуҗумиға ноқтилиқ учриған җай тексас шитатидики хюстон шәһири болуп, бу шәһәрниң деңиз бойидики районлиридин аһалиларни көчүрүш яхши йолға қоюлған. Әмма шималға маңидиған йоллар көчмән аптобиллири билән лиқ толуп кәткәнликтин, йол үстидә бәзи мәсилиләр йүз бәргән. Бу асасән тәйярлиқ хизмитидики кәмчилик. Мәсилән, йол үстидә аптомобиллар тиқилип қалғанда, уни раванлаштуруш тәдбирлири үнүмлүк болмиған. Шундақла, йол үстидә йеқилғу түгәп кәткәндә, аптомобилларларға толуқлап йеқилғу қачилаш капаләткә игә болмиған. Шәһәр башлиқиниң ейтишичә, бу һадисә тиз қутқузуш хизмитини пиланлаш мәсилиси, буниңдин кейин савақ алидиған мәсилә.

Өлгән адәм көп әмәс

Америка авазиниң хәвәр қилишичә, бу қетим "рита" чапқуни мексика қолтуқиға һуҗум қилғанда, җәми 7 адәм чиқим болған. Әмма тиз қутқузуш тәйярлиқи яхши йолға қоюлғанлиқтин, чиқим болған адәмниң һечқайси бивастә чапқунниң зәрбисигә учриған адәм әмәс. Тексас шитатида електир тохтап кәткәндә генератор ишләткән аилиләр көп болуп, бу қетим өлгән 7 адәмниң 5 и генератордин чиққан карбон чала оксдта зәһәрлинип өлгән, 1 адәм чапқунда йиқитилған дәрәх бесивелип өлгән, йәнә бир адәм миссисипи шитатида йүз бәргән башқа бир қуюн апитидә өлгән.

Хәвәрдә баян қилинишичә, америка президенти җорҗи буш 9 - айниң 27 - күни тексас вә лузияна шитатлирида чапқунниң һуҗумиға учриған җайларни вә бу райондики нефит ширкәтлирини көздин көчүргән. Мексика қолтуқида "рита" чапқуни йетип келиш һарписида аз дегәндә 14 нефит айриш завути иш тохтатқан иди. "Рита" чапқуни өтүп кәткәндин кейин мәлум болушичә, бу қетимқи "рита" чапқунида асасән лузияна шитатиниң деңиз бойидики 10 нәччә шәһәрчиси омумйүзлүк һуҗумға дуч келип, охшимиған дәриҗидә зиянға учриған болсиму, әмма бу райондики нефит әслиһәлири чоң зиянға учриғанлиқи мәлум әмәс. Шундақтиму бу райондики нефит айриш завутлири бир нәччә һәптигичә қайтидин ишқа чүшәлмәйду. Шуңлашқа һазир америка нефит йеқилғуси билән тәминләш җәһәттә зор бесимға дуч кәлмәктә. Президент буш һазир дөләтниң истратегийилик нефтт записидин ишлитип турушни қарар қилған.

Хәвәрдә баян қилинишичә, 8 - айниң 29 - күни америкиниң мексика қолтуқиға һуҗум қилған "катрина" чапқунида лузияна шитатидики нюорлин шәһириниң иһатә тоғени зәхмиләнгәнликтин шәһәрни 1 метир чуңқурлуқта су басқан иди. Чапқундин кейин су чиқиривитилип, тоған римонт қилинған болсиму, әмма бу қетимқи "рита" чапқуни бу райондин өткәндә тоған йәнә бузулған. Шәһәрни қайтидин йәнә бир қетим су басқан. Шәһәр аһалилири қайтидин роһи азап чәккән. Әмма нюорлин аһалилири өткәнки савақларни қобул қилип, бу қетим "рита" чапқуни келиштин бурун һәммиси шәһәрдин көчүп чиққанлиқтин, бу қетимқи чапқунда бивастә зиянға учриған адәм йоқ. Бирақ һазир бу шәһәрни әслигә кәлтүрүш хизмити қайтидин елип берилмақта. Башқа җайлардин халисанә ярдәм келиватиду. Мөлчәрлинишичә, деңиз бойлирида чапқундин мудапиәлиниш пәсли йәнә бир нәччә вақит давам қилиду. (Пәридә)

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.