Robért ‍obrayin: “Xitay hazir amérika üchün eng zor tehdit!”

Muxbirimiz eziz
2020.06.26
robert-o'brien.jpg Amérika dölet xewpsizliki ishliri meslihetchisi robért obrayin ependi muxbirlarni kütüwélish yighinida xitay toghrisida sözlimekte. 2020-Yili 24-iyun, foniks, arizona.
AP

Tashqi dunyadin charek esir ayrip tashlan'ghan xitay döliti 1974-yili ding shyawping bashchiliqidiki xitay kompartiyesi wekiller ömikini birleshken döletler teshkilati (b d t) ning 6-nöwetlik pewqul'adde yighinigha ewetken idi. Shu yili 10-aprélda échilghan yighinda déng shyawping b d t munbirige sözge chiqip, xitay dölitining héchqachan özining tinchliqperwer xaraktérini özgertmeydighanliqi, nawada xitay derijidin tashqiri chong döletke aylinip bashqilarni bozek qilidighan yaki bashqilarning zéminigha tajawuz qilidighan ishlarni sadir qilsa, dunya jama'itining xitayni “Sotsiyal jahan'gir” dep atishigha, xitaygha qarshi chiqishigha hemde xitay xelqi bilen birlikte uni aghduruwéétishige bolidighanliqini tekitligen idi.

Ene shu sözler bolup aridin 46 yil ötkende xitay hökümitining rastinila ene shu xil xaraktérge ige bolghanliqi hemde özlirining qoshnilirighila emes, belki pütün dunya üchün apetke aylan'ghanliqi heqqidiki pikirler xitaydin bashlan'ghan tajsiman wirusining dunyawi wabagha aylinip kétishige egiship, köplep otturigha chiqishqa bashlidi. Bu xildiki pikirlerning eng küchlük we salmaq wezinde otturigha qoyulushi bolsa amérika prrézidénti donald trampning yéngidin teyinlen'gen dölet xewpsizliki ishliri meslihetchisi robért obrayinning 24-iyun küni arizona shtatidiki féniks (sumurgh) shehiride sözligen téléwiziye nutqida ipadilendi.

Yighinda aldi bilen arizona shtatining bashliqi dog duséy söz élip, bu qétimqi tajisiman wirus yuqumi amérikaning bixeterlik sahesidiki kütülmigen hadisilerge taqabil turush jehette qandaq artuqchiliq we kemchilikning barliqini körsitip bergenlikini tekitlep ötti. Shundaqla amérikaning bixeterlik saheside qandaq mesililerning saqliniwatqanliqi heqqide söz qilishqa aqsarayning dölet xewpsizliki meslihetchisi robért obrayinni teklip qildi.

Robért obrayin sözide aldi bilen amérikaning dölet xewpsizliki saheside ötken mezgillerdin tartip barghanséri zoriyiwatqan tehditlerge duch kéliwatqanliqini, buning ichide eng salmaq boluwatqini xitay kompartiyesi ikenlikini tekitlidi. U sözining dawamida amérika hökümitining ötken nechche on yilda xitayning iqtisadiy güllense, xitay hökümiti erkinlik we démokratiyege yüzlinidu, dep qarighanliqi, shu sewebtin xitayning iqtisadiy jehettin bash kötürüshige amérikaning yar-yölek bolup kelgenliki, xitayning dunya soda teshkilatigha eza bolushigha amérikaning qanchilik küch chiqarghanliqi, hetta bu jeryanda herbiy we sana'etke lazimliq nurghun téxnikilarni xitaygha ötküzüp bergenlikini, aqiwette bolsa amérika hökümitining bu jehette tolimu saddiliq qilghanliqi ispatlan'ghanliqi, buning 1930-yillardin buyanqi amérika tashqi siyasitide körülgen eng zor xataliq bolghanliqini körsetti.

U amérika hökümitining bu qeder zor tarixiy xataliq sadir qilishidiki sewebler heqqide toxtilip: “Buningdiki eng muhim amil biz kommunistlarning idé'ologiyesige diqqet qilishni unuttuq. Kommunistlarning dewatqanlirini anglap béqish we ularning yéziwatqanlirini oqup béqish ornigha biz bash-közimizni chümkiwalduq. Biz peqet özimiz ishinishni xalighan nersilergila ishenduq. Kompartiyening bu ezaliri peqet namdila ‛kommunist‚ idi. Xitay kompartiyesi bolsa marksizm we lénizimni yétekchi qilghan teshkilat idi. Halbuki, shi jinping bolsa özini yoséf stalinning warisi, dep qarap kéliwatqan idi,” dédi. U yene stalinning eyni waqitta siyasiy teqib, acharchiliq we bashqa apetlerni peyda qilip, az dégendimu 20 milyondin artuq kishining jénigha zamin bolghanliqini eslitip ötti.

Robért obrayinning pikriche, lénin, stalin, mawzédong dewridin buyan dawam qilip kéliwatqan kommunizm idé'ologiyisi hakimmutleqliqni asas qilidighan bolup, bu xil sistémida herqachan shexslerning mewjutluqi döletning menpe'eti üchünla ishqa ashidu, héchqandaq emeliy qimmiti bolmighan shexsler herwaqit hakimmutleq hakimiyet üchün qurbanliq qilinidu. Shexsler peqet döletke xizmet qilish üchünla mewjut bolidu, emma dölet héchqachan shexske xizmet qilmaydu,

U hakimmutleqliq üstige qurulghan xitay hakimiyitining mushu xil tüpki xaraktérini sözlep ötkendin kéyin, ularning alliqachan tarixning lenet tüwrükige mixlinip ketken, shundaqla bir esirdin ilgiri barliqqa kelgen kommunistik idé’‍ologiyeni “Shi jinping idiyesi” dégen namda hemme jayda omumlashturuwatqanliqini, ularning yuqiri téxnikaliq nazaret méxanizimining hazirqi siyasiy weziyetni yaritishta qandaq rol oynighanliqini, xitay hökümiti ularning qedimki zamanlardin tartip dawam qilip kéliwatqan “Elni idare qilishta ‛elem‚ we ‛qelem‚ ge tayinish” taktikisini hazirmu qolliniwatqanliqini, buningdiki “Elem” dégende herbiy küch we zorluq arqiliq xelqni dégen siziqigha mangdurush, “Qelem” dégende til we medeniyetni cheklesh arqiliq meqsitige yétishni ishqa ashuruwatqanliqini, aqiwette buning kasapitige ketken milyonlighan Uyghurning lagérlargha qamilishqa, a'ililiridin juda bolushqa hemde yüz minglighan sebiylerning hökümet bashqurushidiki daril'étamlargha toplinishqa mejbur bolghanliqini sözlep ötti.

Robért brayinning pikriche, amérikaning yardimide “Qazan-chömüchi may bolghan” xitay hakimiyiti özidiki ejellik mesililerni hel qilishning ornigha iqtisadiy quwwetke tayinip amérika uniwérsitétliri, holliwud we bashqa sahelerde xitayning tesirini kéngeytishke urunmaqta iken. Shundaqla ijtima'iy taratqular we axbarat wasitiliri arqiliq amérika tupriqida xitay hökümitining siyasiy teshwiqatini qilip, amérika xelqini qaymuqturushqa küch chiqarmaqta iken. Kéyinche bolsa buningghimu qana'et qilmay, amérikadiki shexslerdin milyonlarche kishining xususiy uchurlirini oghrilap ketken, axirida bolsa xelq'araliq teshkilatlargha öz tesirini singdürüp ularni kontrol qilishqa urunmaqta iken.

Robért brayinning pikriche, nöwette amérika hökümiti ene shu ehwallargha asasen buninggha qarshi bir qatar tedbirlerni ishqa sélishni bashlimaqta iken. Buning bilen xitayning amérika üchün yéngidin peyda qiliwatqan tehditlirining ünümlük aldini alghili bolidiken.

Bu qétimqi nutuq amérika we yawropada zor tesir qozghighanliqi melum. Bolupmu yéqindin buyan aqsaraydin xitaygha qarshi chiqiwatqan tenqid we eyiblesh sadaliri ichide dölet xewpsizliki meslihetchisi bolghan robért obrayinning xitay hökümitini “Amérikaning igilik hoquqi we iqtisadiy sistémisi üchün eng zor tehdit” dep körsitishi hemmila saheni heyran qaldurghan bir hadise boldi.

Melum bolushiche, robért obrayin aqsarayning 28-nöwetlik dölet xewpsizlik ishliri meslihetchisi bolup, 2019-yili jon boltonning ornigha bu wezipige teyinlen'gen iken.


Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.