Xelq'ara muxbirlarni qoghdash komitéti xitayning muqimsizliq weziyiti heqqide mexsus doklat élan qildi

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Merkizi nyu-yorktiki xelq'ara muxbirlarni qoghdash komitéti özining xitayning béyjing we gu'angju qatarliq sheherliride élip barghan tekshürüshige asasen, mexsus doklat élan qildi. Mezkur doklatta, aptor xitay ölkiliridiki déhqanlarning künséri küchiyiwatqan naraziliq heriketliri tüpeylidin hasil boluwatqan muqimsizliq weziyitining barghanséri jiddiyliship kétiwatqanliqini hemde déhqanlarning türlük naraziliq bildürüsh heriketliridin qattiq chüchüwatqan xitay hökümitining metbu'atlarni téximu qattiq kontrol qilip mezkur heriketlerni küchining bériche yoshuruwatqanliqini pakitlar arqiliq bir -birlep ashkarilighan.

Künséri küchiyiwatqan naraziliq xitay hökümitini endishige salmaqta

"Xitaydiki yoshurun ensizlik" dégen témidiki bu doklatning aptori, nyu-yorkta turushluq xelq'ara muxbirlarni qoghdash teshkilatining tetqiqatchisi Kristin Jones ning bildürüshiche, hazir xitaydiki déhqanlarning yer mesilisi tüpeylidin xitay hökümitige bolghan naraziliqi barghanséri kücheygen, xitay hökümiti bolsa, yézilardiki yer majirasi we türlük ijtima'iy mesililer tüpeylidin kélip chiqiwatqan naraziliqning öz hökümranliq hoquqigha tehdit élip kélishidin intayin endishe qilidiken. Xitay hökümitining ammining naraziliqigha bolghan bu xil endishisi 1989 - yilidiki tyen'enmén weqesidila bashlan'ghan bolup, shuningdin buyan metbu'atlargha bolghan kontrolliqimu ilgiriki herqandaq waqittin küchiyip ketken.

Aptor Kristin Jones xanim mezkur doklatni yézish üchün xitayning béyjing we shangxey qatarliq jaylirida yérim aydek waqit serp qilip, mezkur jaylardiki köpligen muxbir we ilmiy xadimlarni ziyaret qilghan. U mezkur doklatta özi igiligen pakitlargha asasen, bultur yil axiri xitayning shitey kentide yüz bergen weqe bilen shyenwéy dungjuda yüz bergen déhqanlarni qoralliq basturush weqesini misalgha élip, kompartiyining kaniyi dep qaralghan xitay metbu'atlirining bu heqte toluq melumat bermey hetta axirigha kelgende pütünley jim -jit boluwalghanliqini ashkarilighan.

Kristin Jones: Xitay hökümiti intayin chong xataliq ötküzmekte

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan mezkur doklatning aptori Kristin Jones xitay hökümitining uzun yillardin béri, öz hökümranliq hoquqinila oylap, déhqanlarning ölüp‏- tirilishi bilen kari bolmay hetta ularning naraziliqini bildürüsh mes'uliyiti bar bolghan metbu'atni küchining bériche basturup kéliwatqanliqini chong xataliq dep qarap, öz köz qarashlirini mundaq ipadilidi:

"Xitay hökümiti intayin chong xataliq ötküzmekte. Yeni yézilarda yüz bériwatqan déhqanlarning naraziliqi heqqide melumat bérishni tosushning özi ular üchün élip éytqanda, zor bir xataliq bolup hésablinidu. Chünki metbu'atning roli arqiliq jem'iyette xelqning naraziliqliri ipadilinipla qalmay,u yene yerlik hökümet xadimlirining xizmette xataliq ötküzmey mes'uliyetchan bolushidimu nazaret qilish rolini oyniyalaydu. Eger asasiy qatlamdiki emeldarlar xizmette héchqandaq nazaret qilish cheklimisige uchrimisa, waqitning ötishi bilen, tesewwur qilghusiz yaman aqiwetler kélip chiqidu ".

Erkinraq sözligen metbu'atlar taqalghan

Kristin Jones Xanim sözide yene, eger xitay hökümitining ötken ikki yil ichide xitayda yüz bergen kolléktip weqeler heqqide az - tola melumat bergen metbu'atlarni bir -birlep taqiwétilgenlikini tekitlep, mundaq dédi:

"Menche xitay hökümiti ötken ikki yil ichide heqiqeten köpligen metbu'atlarni bolupmu kolléktip weqeliri heqqide melumat bergen radi'o, gézit we jurnal qatarliq metbu'atlarning hemmisini dégidek taqiwetti. Bundaq bolishi hazir xitayda pütün metbu'atning hemmisi hökümetning qolida, shunga ular üchün élip éytqanda, bérilidighan melumatlarning mezmunini kontrol qilish anche teske toxtimaydu".

Xitay hökümiti memliket ichide yüz bériwatqan kolléktip weqelerni "xelqning ichki ziddiyiti' dep tekitlep, bu xil ziddiyet peqet iqtisadiy menpe'etke taqishidu, uning héchqandaq siyasiy xaraktéri yoq, shunga bu xil majiralarni metbu'atta ashkarilashning hajiti yoq " dep qarighan. Xitay dölet re'isi xu jintaw yéqinda " inaq jem'iyet qurup chiqish üchün, chet'el metbu'atlirining kolléktip xaraktérliq weqelerni " topilang" dep atishining aldini élish kérek" dep körsetken. Lékin xelq'araliq muxbirlarni qoghdash teshkilati teripidin élan qilin'ghan bu doklatta körsitilishiche, yéqinqi yillardin buyan xitayda yüz bériwatqan kolléktip xaraktérlik weqelerning peqet nahayiti az bir qismi metbu'atlarda ashkarilan'ghan. (Méhriban)