Musherrepning xitay ziyariti amérikining diqqitini tartmaqta

• Muxbirimiz qanatning bu heqtiki melumati
• Download story audio

21-Féwral küni pakistan prézidénti perwiz musherrep, xitay bash ministiri win jyabaw béyjingda.. AFP

Pakistan prézidénti musherrep, pakistandiki siyasiy weziyet künséri jiddiylishiwatqan bir peytte xitayni ziyaret qiliwatidu.

Pakistanning nöwettiki weziyiti we musherrefning xitaygha bergen wediliri

Pakistanda bir nechche heptidin béri yawropa gézitliride muhemmet peyghemberning karton resimlirining neshr qilin'ghanliqigha qarshi élip bériliwatqan naraziliq namayishlirining barghansiri mahiyiti özgirip, prézidént musherrep we uning hakimiyitige qarshi naraziliq namayishlirigha aylanmaqta.

Mushundaq bir peytte xitayni ziyaret qiliwatqan prézidént musherrep, xitay rehberliri bilen uchrishishida, yéqinda üch neper xitay inzhénirining pakistandiki qebile militanliri teripidin öltürülgenliki munasiwiti bilen epu sorap, béjing da'irilirining könglini élishqa tirishqan.

Fransiye agéntliqining xewer qilishiche, prézidént musherrep xitay dölet re'isi xu jintaw bilen uchrishish jeryanida, xitay inzhénirlirining öltürülüsh weqesini pakistanning yüzige" dagh tekküzgenlik" dep tekitlep, "pakistan hökümiti we xelqi xitayni söyidu hemde xitay dölitini ishenchlik bir qoshna we ittipaqdash dep qaraydu. Jawapkarlarni éghir we shepqetsiz jazalaymiz" dep wede bergen.

"Üch xil küch" ke qarshi turush heqqidiki wediler

Musherrep, xitay dölet re'isi xu jintaw bilen uchrishish jeryanida shundaqla, biz xitay hökümitining pakistanning jughrapiyilik ornidin yaxshi paydilinip, pakistandin rayondiki bir tijaret we énérgiye yoli süpitide paydilinishini xalaymiz dégen.

Fransiye agéntliqining bildürüshiche, xitay dölet re'isi xu jintaw, xitay terepning pakistan bilen bixeterlik sahesidiki hemkarliqni kücheytip, bölgünchilik, térrorchiliq we diniy esebiylikke birlikte qarshi turushni xalaydighanliqini tekitligen.

Xewerlerge qarighanda, prézidént musherrepning xitay ziyariti jeryanida, xitay bilen pakistan otturisida qaraqurum tash yolini téximu kéngeytishnimu üz ichige alghan keng da'irilik mezmundiki 13 xil kélishim imzalan'ghan.

Prézidént musherrepning bu qétimqi ziyariti jeryanida xitay bilen pakistan otturisida Uyghur pa'aliyetchilirining pa'aliyetlirining aldini élish toghrisida qandaq kélishimler imzalan'ghanliqi melum emes. Lékin hindistan taymis géziti, pakistan prézidéntining aldinqi ziyariti jeryanida pakistan bilen xitay otturisida Uyghur pa'aliyetchiliri toghrisida bir kélishim imzalan'ghanliqini, bu kélishimge asasen pakistanning, xitay hökümiti teripidin térrorchi dep eyiblgen'gen bezi Uyghur pa'aliyetchilirini tutush üchün xitay bilen hemkarlishish toghrisida wede bergenlikini xewer qilghan idi.

Amérikining endishisi

Siyasiy mulahizichilerning éytishiche, pakistanning xitaygha künséri yéqinliship, xitay bilen keng da'irilik kélishimler imzalighanliqi amérikining diqqitini qozghimaqta.

Ularning bildürüshiche, bolupmu pakistan bilen xitayning, pakstanning jenubi rayonidiki guwadar portini kéngeytish pilani amérika hökümitining diqqitini tartmaqta. Ularning éytishiche, amérika hökümiti bu portning xitayning ottura sherq néfitini import qilidighan istratégiyilik bir néfit yoligha aylinip qilishidin weyaki xitayning hindistan déngizini ishghal qilidighan tunji déngiz herbiy bazisigha aylinip qilishidin endishe qilidiken.

Bezi mutexessislerning éytishiche, amérikining bu endishisimu asassiz emes. Chünki amérika yadro mesilisi tüpeylidin b d t bixeterlik kéngishini iran'gha qarita iqtisadiy imbargo yolgha qoyushqa razi qilish üchün pa'aliyet élip bériwatqan bir peytte, xitay hökümiti kelgüside pakistanning guwadar porti arqiliq irandin néfit import qilishni pilanlimaqta.

Wal sitrit jornal gézitining xewer qilishiche, aldimizdiki mart éyida, xitay iran bilen 100 milyard dollarliq bir énérgiye kélishimi imzalaydiken. Halbuki amérika xitay bilen iran otturisida mezkur kélishim imzalinidighan künlerde yadro mesilisi tüpeylidin iran'gha bir ultimatum tapshurushni pilanlimaqta.

Xelq'ara térrorchiliqqa qarshi urushta amérika bilen hemkarlishiwatqan pakistanmu, iran bilen 4 milyard dollarliq bir néfit turuba yoli yasashni qobul qilghan. Pakistan shundaqla, amérika hökümiti, amérikining menpe'etlirige qarshi bir teshkilat dep qarawatqan shangxey hemkarliq teshkilatigha kirish meqsidide xitayning maqulliqini qolgha keltürüsh üchün jiddiy pa'aliyet élip barmaqta. (Qanat)