Teywende gomindangchilar prézidént chén shüybyenni wezipisidin qaldurush üchün heriket qozghap meghlup boldi
2006.06.27
"Roytrs agéntliqi"ning teybéydin xewer qilishiche, teywen qanun palatasida ikki heptidin buyan bijiriliwatqan prézidént chén shüybyenni wezipisidin qaldurush délosi 6 ayning 27 - küni axirlashti. Netijide prézidént chén shüybyenni wezipisidin qaldurush maqulluqtin ötmidi.
Gomindangchilar qozghighan heriket meghlup boldi
Teywen qanunigha asaslan'ghanda, dölet prézidéntni wezipidin qaldurush üchün qanun palata ezalirining 3 tin 2 qismining maqulliqidin ötküzgendin kéyin, yene dölet puqraliridin resmiy tizimgha aldurghan saylighuchilarning 50% tin köprekining awaz bérip maqullishidin ötken bolushi kérek. Hazir qanun palatasida gomindang we chinmindang partiyiliridin ibaret kökchiler sépi igiligen san, gerche hemmisi prézidéntni wezipisidin qaldurushqa awaz bergen teqdirdimu, qanunda belgilen'gen san telipige yenila yetmeytti. Netijide gomindang we chinmindanglardin ibaret kökchiler igiligen 112 awazgha partiyisiz gurohlardin qoshulghan az sandiki awazni qoshqanda jem'i 119 awaz maqullidi. Démokratiye -ilgharliq partiyisidin qanun palatasigha kirgen ezalarning héchqaysi awaz bérishke qatnashmidi. Teywen birleshmisi partiyisidin tallan'ghan ezalar ünümsiz awaz berdi. Shuning bilen teywende gomindangchilar prézidént chén shüybyenni wezipisidin qaldurush üchün qozghighan heriket 6 - ayning 27 - küni meghlup boldi.
Hazir nyuyork shehiride turuwatqan musteqil siyasiy mulahizichi saw changching ependi élan qilghan obzorida "teywen hazir bir siyasiy krizisni béshidin kechürmekte. Hazir gomindang, chinmindang partiyiliri birliship oyushqan kökchiler sépi teywen prézidénti chén shüybyenni wezipisidin qaldurmaqchi, eger chén shuybyenni wezipisidin qalduralmisa, teywenning ichki kabinitigha hujum qozghap, memuriy palata bashliqini aghdurup, shu arqiliq chén shüybyen hökümitini palech halgha chüshürüp qoymaqchi boldi. Ularning meqsiti teywen prézidéntni aghdurush, prézidéntni aghduralmisa ichki kabinétni aghdurush, omumen döletni qalaymiqan qilmighuche toxtimasliq" dégen.
B b s ning xewer qilishiche, teywen qanun palatasi 6 - ayning 12 - künidin 30 - chislaghiche jem'i 18 kün ichide waqitliq mejlis échip prézidéntni wezipidin qaldurush üchün démokratik resmiyetlerni öteshni qarar qilghan idi. Buning netijisi 6 - ayning 27 - küni chiqti. Teywende prézidént chén shüybyenni wezipisidin qaldurush üchün gomindangchilar qozghighan heriket meghlup boldi.
Chén shüybyen: qanuniy resmiyetke hürmet qilish hemmidin muhim
Awaz netijisi élan qilin'ghanda, kökchiler meghlup bolghanliqi üchün yighlighan bolsa, yéshilchilar ghelibe qazan'ghanliqidin naxsha éytip, usul oynidi. Kökchilerdin kochilargha chiqqan minglighan adem bilen yéshilchilardin kochilargha chiqqan tümenligen adem otturisida chong toqunush yüz bermigen bolsimu, emma yerlikler bilen sirttin kelgenler otturisida kishilerning köngli aghrinidighan ish bolmaymu qalmidi. Teywen prézidénti chén shüybyen élan qilghan bayanatida "textte turush yaki texttin chüshüsh shexsen özem üchün muhim emes, qanuniy resmiyetke hürmet qilish hemmidin muhim. Hazirqi bu qanuniy resmiyet ichki qisimda siyasiy meslihetni ilgiri süridu we qarshi teripimizdiki qirghaq bilen bolghan söhbetnimu ilgiri süridu" dédi.
"Amérika awazi"ning xewer qilishiche, qanun palatasidiki awaz qoyush netijisi élan qilin'ghandin kéyn, gomindang re'isi ma yingjyu gomindang partiyisining bash mehkimisige kélip qilghan sözide "démokratiye üchün, kishilik hoquq üchün nomus bolghan bügünki künni tarix este qalduridu. Özini yerlik alahidilikni qizghin söyidu dep ataydighan partiye we omum xelq awaz qoyush kérek dep warqiraydighan prézidént 23 milyon xelqni bu künde prézidéntni élip tashlash yaki saqlap qélishni belgilesh hoquqidin mehrum qaldurdi" dégen.
Teywen uniwérsitétining proféssori su jénféng baha bérip, " qanun palata ezalirining 3 tin 2 qismidin köpreki maqullash" dégen ölchemge yetmeydighanliqi burunla éniq idi. Netijidimu shundaq boldi. Meyli néme bolsun, bu teywende yüz bergen bir krizis. Chén shüybyenning küy'oghlining mesilisi chén shuybyen üchün hélimu bir nazuk halqa bolup turmaqta. Gerche bu jeryanda yerlikler bilen sirttin kelgenler otturisida bezi toqunushlar yüz bérip, kishilerning köngli bi'aram bolghan bolsimu, emma bu weqe teywenning démokratiye tarixida yenila bir yéngi sehipe. Bu bir yaxshi ish. Héchbolmighanda, bu weqe siyasiyonlargha öz xahishi boyiche ish qiliwerse bolmaydighanliqini agahlandurdi" dégen. (Weli)
Munasiwetlik maqalilar
- Teywende öktichilerning pilani parlaménttin ötmidi
- Teywendiki gomindang partiyisi chén shüybyenni wezipisidin élip tashlash chaqiriqini bashlidi
- Chén shüybyenning amérikigha kirishi alyaska bilen cheklendi
- Xitay chén shüybyenning amérikini ziyaret qilishigha qarshi chiqti
- Chén shuybyen bilen mayingjyuning söhbet xatirisi (1)
- Xitay xelq qurultiyi yighinida teywen musteqilliqi agahlanduruldi
- Xitay chén shüybyen'ge herbiy manéwir bilen jawab bermekchi
- Teywen: xitay teywenning nöwettiki weziyitini chüshenmeydu
- Béyjing: teywenning xitayni birlikke keltürüsh pilanidin waz kechkenliki "éghir éghwagerchilik"
- Chén shuybyen xitaydiki bir ölke bashliqi emes