Gu'angdongda hökümet bilen puqra otturisida yüz bergen qanliq toqunush

• Muxbirimiz welining bu heqtiki melumati
• Download story audio

Dongju kentidiki déhqanlar saqchilarning aldida yükünüp, qérindashlirining jesitini élip kétishige yol qoyushini tilimekte. Dajiyuan.com resimi

Gu'angdong ölkisining senwéy shehiridiki dongju kentide, kent puqraliri hökümetning mejburiy yer - zimin igellishige narazi bolup qarshiliq körsetkenliki üchün, 12 - ayning 6 - küni hökümet saqchiliri teripidin qoralliq basturulghan.

Bu weqening sewep we netijisi heqqide, b b s radi'osining xewiride bayan qilinishiche, 2002 - yili gu'angdong ölkisining senwéy shehiridiki qizil déngiz qoltuqi alahide iqtisadiy rayonida chong tiptiki éléktir istansisi pilanlan'ghan bolup, shuningdin étibaren, bu pilan üchün yerlik kent puqralirining döng, kölchek we térilghu étizliri mejburiy sétiwélinishqa bashlighan.

Déhqanlar muwapiq heq alalmighan

Bu jeryanda dongju kentide yer-ziminsiz qalghan 40 ming puqraning menpe'eti qanun boyiche qoghdalmighan. Ularni orunlashturushmu muwapiq bolmighan. Bu kenttiki puqralar 2004 - yilidin kéyin qanun boyiche heq telep qilishqa bashlighan. Emma kent puqralirining hoquqi qanun boyiche qoghdashqa ige bolalmayla qalmay, belki ular tégishlik heqqinimu qoligha alalmighan. Kent puqraliri özining hoquqi we menpe'etini qoghdash iradisidin yanmighanliqtin, bu yil 12 ayning 6 - küni hökümetning qoralliq qisimliri teripidin basturulghan.

"Shinxu'a agéntliqi" we "jenub géziti" bu heqte élan qilghan xewiride dongju kentide yüz bergen hökümet bilen puqra otturisidiki bu qanliq toqunushni "az sanliq kishiler yüzligen kent ahalisini qutritip urush, chéqish, bulash, köydürüsh herikitini élip bardi. Jama'et xewpsizliki qisimlirigha zorawanliq hujum qozghidi. 170 Tin artuq kent ahalisi qoligha qingraq, neyze, toqmaq, partlatquch dora, kapsul, bénzin botulkisi dégendek qorallarni élip, saqchilargha hujum qildi. Ular saqchi aptomobillirini köydürgende, nöwetchi saqchi qisimliri tertip saqlash üchün közdin yash aqquzidighan bomba étip dongju kentidiki qalaymiqanchiliq chiqarghuchilarni tarqitiwetti" dep xelqni qarilighan.

Öltürülgenlerning sani éniq emes

"Nyuyork taymis" gézitining yazghuchisi xoword frénch ependining 10 - chisla neq meydandin xewer qilishiche, gu'angdong ölkisining shenwéy shehiridiki dongju kentide, mejburiy yer igileshke narazi bolghan dölet puqraliri hökümet teripidin qoralliq basturulghan jayda hélimu "yer - zimin bashqurushni yaxshilap, inaq jem'iyet qurayli" dep yézilghan chong plakat ésiqliq turidu. Melum bir kent puqrasi muxbirgha "yerlik hökümet bizning yerlirimizni boluwatidu" dégen. Yene bir puqra " kentimizde basturush nahayiti wehimilik boldi. Étip öltürülgen adem sani 20 din ashti, iz-déreksiz yoqalghan adem sani 40 tin ashti" dégen

Hindistan SIFY tor bétining yazghuchisi sindi xanimning 12 - chisla dongju kentidin xewer qilishiche, melum bir puqra bu muxbirgha " 6 - chisla küni kech sa'et 6 din bashlap etigen sa'et 2 giche oq awazi toxtimidi. Saqchilar adem uchrisila oq chiqardi. Biz sirtqa chiqalmiduq. Shuningdin kéyinmu hazirgha qeder kechte sirtqa chiqqili bolmaywatidu" dégen.

Qanun we emeliyet

Erkin asiya radi'osining xongkongda turushluq muxbiri dingshawning xewer qilishiche, yerlik xelq muxbirgha saqchilar étip öltürgen ademlerning jesitini birterep qilishni qolaysiz dep oylap déngizgha tashliwetkenlikini sözlep bergen. Yerlik qanun tarmaqliri muxbirlarning téléfon ziyaritini "xata nomur" dep qesten bana körsitip ret qilghan.

"Közütüsh jurnili" da 12 - ayning 13 - küni élan qilin'ghan "asasiy qanun yoq zamanda déhqanlarning menpe'etini qandaq qoghdash heqqide" dégen mulahizide aptor "dongju kent weqesi" toghrisida qilin'ghan munaziride, shento shehiridin bir kommunist emeldar "yer-zimin döletning, uni hökümet idare qilidu, bu dégen qanun dep jar saldi. Emeliyette mushu sözning özila qanunni depsende qilghanliq. 'Jongxu'a xelq jumhuriyiti asasiy qanuni’ning 6 - maddisida yéza-kentlerde yer - zimin hoquqi kolléktip igilikke tewe', dep belgilen'gen. 'Kolléktip' bilen 'dölet' dégenning perqi bar. Kommunist bulangchilirida 'qanun buyiche ish qilish' dégen uqum yoq" dégen.

Shinjang Uyghur aptonom rayonida kommunist emeldarliri yerlik Uyghurlarning yer - zimininila emes, hetta zaratkarliqinimu sétiwetken. 12 - Ayning 8 - küni erkin asiya radi'osining heqsiz téléfon liniyiside korlidin téléfon qilghan bir kishining éytishiche, korlining ölüp ketken sheher bashliqi mutellip sidiq Uyghurlarning mazarliqini bir yaghachchiliq meydanigha sétiwetken. (Weli)