Xitay hökümiti bay nahiyisi selim yézisida Uyghurlarni basturmaqta


2007.12.10

Xitay hökümitining Uyghur élidiki tarmaqliri, Uyghur élide "qattiq zerbe bérish" heriketlirini izchil dawamlashturuwatqan bolup, melumatlargha qarighanda, xitay hazir aqsu wilayiti bay nahiyisi teweside bu yilning otturisidin bashlap élip bériliwatqan "qattiq bashqurush herikiti"ni qaytidin kücheytilgen. Mushu munasiwet bilen, dunya Uyghur qurultiyi bayanat élan qilip xitayning mezkur qilmishini qattiq eyibleydighanliqi bildürdi.

Melum bolushiche, xitay hökümiti bay nahiyisi tewesidiki herqaysi yézilarda yol-yolgha tosaq qurup öymu-öy tekshürüp diniy matériyallarni yighiwélish we diniy zatlarni tutqun qilishni dawamlashturmaqta.

Biz igiligen melumatlargha qarighanda, xitay hökümiti bay nahiyisi selim yézisida " islam azadliq partiyisi" ezaliri barliqini bahane qilip mezkur yézida 6 aydin buyan basturush élip bériwatqan bolup, hazirgha kelgüche nurghun adem tutulghan hemde xitay mushu bir heptidin buyan tekshürüsh ishlirini téximu kücheytken we öymu-öy axturush heriketlerni élip barmaqta iken.

Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishitning bildürüshiche, Uyghur élide xitay éytqan atalmish "islam azadliq teshkilati" mewjut emes bolup, bu xitayning mushu nam astidiki herikitining bir qismi iken.

U yene, xitayning bu qilmishlirining peqet asassiz ikenlikini shunga xitayning Uyghur ilidiki bundaq basturush heriketlirini derhal ayaghlashturushi kéreklikini tekitlidi we "xitayning mezkur qilmishi Uyghurlarning diniy erkinlik hoquqigha éghir dexli ‏- teruz qilipla qalmastin, belki yene Uyghurlarning normal turmush kechürüshigimu éghir dexli qildi" dédi.

Dilshat rishit xitayning mezkur qilmishini qattiq eyibleydighanliqini bildürüp: "biz xitayning aqsu rayonidiki basturush heriketlirini qattiq eyibleymiz hemde biz xitayning Uyghurlarning kishilik hoquqigha éghir dexli ‏- terz qilidighan yolsiz qilmishini derhal toxtitish kéreklikini telep qilimiz" dédi.

Xitay her yili aylargha sozulidighan "qattiq zerbe bérish" heriketlirini Uyghur élide izchil yürgüzüp kéliwatqan bolup, dunyaning herqaysi jayliridiki kishilik hoquq teshkilatliri xitayning bu zorawan qilmishini Uyghurlarning kishilik hoquqigha éghir dexli-teruz qilghanliq dep qarap yilliq kishilik doklatlirida otturigha qoyup xitayni eyiblep kelmekte. (Jüme)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.