Yaponiye kéngesh palatasidimu Uyghurlar toghrisidiki qarar maqulluqtin ötti

2021-Yili 2-ayning 1-küni, yaponiye parlaménti awam palatasida Uyghur mesilisi toghrisida tunji qétimliq qarar mutleq köp sanliq parlamént ezasining qollishi bilen resmiy maqulluqtin ötkenidi. Mezkur qarar 5-dékabir küni yaponiye kéngesh palatasidimu maqulluqtin ötti.

Bu qarar “Uyghur qatarliqlarning éghir kishilik hoquq weziyiti toghrisidiki qarar” dep atalghan bolup, igilishimizche “Uyghur” ismi éniq yézilghan resmiy bir qararning yaponiye parlaméntining awam we kéngesh palatalirida maqulluqtin ötushi tunji qétimliq ish bolush bilen Uyghur dewasida zor ehmiyetke ige iken.

RFA/Erkin Tarim

Yaponiye Uyghur jem'iyitining bash katipi exmetjan létip ependi 5-dékabir küni yaponiye kéngesh palatasida qobul qilin'ghan Uyghurlar toghrisidiki qarar toghrisida mundaq dédi: “Bügün yaponiyening kéngesh palatasida Uyghurlar toghrisidiki qarar maqulluqtin ötti. Bu qarar bu yil 2-ayning 1-küni yaponiye awam palatasida tarixta tunji qétim ‚Uyghur‛ ismi éniq yézilghan resmiy bir qarar maqulluqtin ötken. Shuninggha ulapla kéngesh palatasidin bu qararni ötküzüsh üchün parlamént ezaliri bilen birlikte tirishiwatqan bolsaqmu oylimighan yerdin ukra'ina urushi partlap, bu qarar bésilip qalghanidi. 10 Aydin buyan köp talash-tartish netijiside bügün kéngesh palatasidimu resmiy maqulluqtin ötti”.

Exmetjan létip ependi mezkur qararning ehmiyiti toghrisida melumat berdi. U, mundaq dédi: “Gerche bu qararda xitayning Uyghurlargha élip bériwatqan siyasiti‛irqiy qirghinchiliq, insaniyetke qarshi jinayet‚ dep atalmighan bolsimu, buning ehmiyiti zor dep qaraymiz. Chünki yaponiyening awam we kéngesh palatasi mushu bir yilning ichide ikkila palata inkas qayturghan boldi, bu yaxshi bashlinish dep oylaymiz”.

RFA/Erkin Tarim

Exmetjan létip ependi mezkur qararning mezmuni toghrisida melumat bérip mundaq dédi: “Bu qararda, bügünki Uyghur weziyitidin qattiq endishe qiliniwatqanliqi, bügünki Uyghur weziyitining meyli b d t da yaki bashqa xelq'ara sorunlarda tilgha éliniwatqanliqi, yaponlarning buningdin qattiq ensirewatqanliqi, shunga yaponiye hökümitining bu heqte tepsiliy tekshürüsh élip bérishi telep qilin'ghan”.

Yaponiye'e ziyarette boluwatqan d u q re'isi dolqun eysa ependi 5-dékabir küni yaponiye mu'awin bash ministiri kishi ependi, sana'et ministiri takayichi xanim we yaponiyediki eng chong öktichi partiyening parlamént ezasi bolghan matsubara jin ependiler bilen uchriship, ulargha Uyghurlarning hazirqi éghir weziyiti bilen Uyghurlarning yaponiyedin kütken telipi bayan qilin'ghan yazma doklatni sun'ghan. Dolqun eysa ependi yaponiyede hakimiyet béshidiki dölet erbablirining téxiche d u q hey'itini qobul qilip baqmighanliqini, bu qétim özlirini qobul qilip, teleplirige ijabiy jawab bérishining bir ilgirilesh ikenlikini ilgiri sürdi.

12-Ayning 5-küni xitay tashqi ishlar ministirliqi derhal bayanat bérip, yaponiye parlaméntidiki bu qarar maqullashni “Xitayning ichki ishlirigha qopalliq bilen arilashqanliqtur” dégen.