Yaponiyening ikki chong shehiride bir hepte boyiche Uyghurlarning éghir weziyitini anglitish pa'aliyiti ötküzülmekte

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2022.01.25
Yaponiyening ikki chong shehiride bir hepte boyiche Uyghurlarning éghir weziyitini anglitish pa'aliyiti ötküzülmekte Yaponiyediki Uyghur pa'aliyetchi, yaponiye Uyghur jem'iyitining qurghuchi sabiq re'isi ilham mexmut ependi yaponiyening saga uniwérsitétida Uyghur qirghinchiliqi toghrisida doklat bermekte. 2022-Yili 24-yanwar.
RFA/Erkin Tarim

Yaponiyening saga ölkisi bilen kumamoto ölkiliride élip bérilmaqchi bolghan bir heptilik pa'aliyet resmiy bashlan'ghan. Yaponiyediki Uyghur pa'aliyetchi, yaponiye Uyghur jem'iyitining qurghuchi sabiq re'isi ilham mexmut ependi yaponiyening saga uniwérsitétide Uyghur qirghinchiliqi toghrisida doklat bergen. Kéyin yeni 24-yanwar küni kumamoto shehridiki erkin démokratiye partiyesidin bolghan yerlik parlamént ezalirigha xitayning Uyghurlargha yürgüziwatqan qirghinchiliqi toghriliq doklat bergen. Mezkur parlamént ezaliri yerlik parlaméntta Uyghurlar toghrisida qarar layihesini maqulluqtin ötküzüshke tirishidighanliqi toghrisida wede bergen. Kumamoto shehiride 29-yawar künigiche Uyghurlarning éghir weziyitini tonushturush pa'aliyiti ötküzülidighan bolup, bu pa'aliyet ilham mexmutning 29-chisla béridighan doklati bilen axirlishidiken.

Ilham mexmut ependi aldi bilen saga shehiride ötküzülgen pa'aliyetler toghrisida melumat bérip, mundaq dédi: “1-Ayning 21-küni saga ölkisiki saga uniwérsitéti oqughuchilirining teklipige bina'en, Uyghurlarning hazirqi ehwali we Uyghurlar duchar boluwatqan éghir bésim, zulumlar toghrisida doklat berdim. Etisi saga shehiridiki bir ammiwiy teshkilatning uyushturushi bilen Uyghurlarning hazirqi éghir weziyiti toghrisida doklat berdim. Bu yighin'gha iqtisad we ishlepchiqirish ministirliqining bash katipi, parlamént ezasi kazuchika iwada ependi, saga ölkilik parlaméntining re'isi taku'ichiro fujiki ependi, saga sheherlik parlaméntning bashliqi masayuki susumi ependi qatarliq muhim erbablar qatnashti. Ular doklatimni anglighandin kéyin, bundin kéyin Uyghurlarning bu éghir pajiyesini yaponiyede anglitilishta muhim rol oynashqa tirishidighanliqini éytishti. Ular méni 2-ayning ichide saga ölkilik parlaméntta doklat bérishke teklip qildi. Doklat bérish yighinigha ölkilik parlamént ezalirining hemmisi ishtirak qilidighanliqini éytti.”

Yaponiyediki Uyghur pa'aliyetchi, yaponiye Uyghur jem'iyitining qurghuchi sabiq re'isi ilham mexmut ependi körgezme arqiliq Uyghurlarni we Uyghurlarning éghir weziyitini tonushturdi. 2022-Yili 24-yanwar.
Yaponiyediki Uyghur pa'aliyetchi, yaponiye Uyghur jem'iyitining qurghuchi sabiq re'isi ilham mexmut ependi körgezme arqiliq Uyghurlarni we Uyghurlarning éghir weziyitini tonushturdi. 2022-Yili 24-yanwar.

Ilham mexmut ependi yaponiyening saga shehridiki pa'aliyetlirini axirlashturghandin kéyin, kumamoto ölkisige yétip kelgen. U 24-yanwar küni kumamoto shehride doklat bergen. U bu heqte melumat bérip mundaq dédi: “Men düshenbe küni kumamoto ölkisige keldim. Bu yerde kumamoto sheherlik hökümetning medeniyet merkizide bir hepte dawamlishidighan resim körgezmisi achtuq. Bu körgezmige Uyghurlarning tarixi, medeniyeti, shundaqla Uyghurlarning hazirqi éghir weziyiti, bolupmu jaza lagérliri eks ettürülgen resimlerni qoyduq.”

Ilham mexmut ependi 25-yanwar chüshtin kéyin, kumamotodiki “Erkin démokratiye” partiyesining merkizide mezkur partiyening rehberlirige we bu partiyedin saylinip chiqqan yerlik parlamént ezalirigha Uyghurlar toghrisida doklat bergen. U bu toghriliq melumat bérip mundaq dédi: “Bügün chüshtin kéyin ‛erkin demokratiye‚ partiyesi kumamoto sheherlik birleshmisining xizmet binasida 40 etrapida kumamoto ölkilik parlamént ezasigha Uyghurlarning hazirqi pajiyelik ehwalini tonushturdum. Bu parlamént ezalirigha xitayning Uyghur élida élip bériwatqan bésim siyasitini tonushturdum. Ularmu özlirining parlaméntida Uyghurlar toghrisida xitayning élip bériwatqan ziyankeshlikliri toghrisida eyiblesh qararini maqulluqtin ötküzüshke tirishidighanliqi toghrisida wede berdi.”

Ilham mexmut ependi doklat bérish yighinigha kumamoto ölkilik parlamént ezaliri we bashqa rehberlerdin bolup nahayiti muhim kishilerning ishtirak qilghanliqini, bulardin Uyghur mesiliside nahayiti zor ümid kütkili bolidighanliqini bayan qildi.

Ilham mexmut ependi yaponiyede ötküzüliwatqan bu xil pa'aliyetlerning ehmiyitining zor ikenlikini bayan qilip, mundaq dédi: “Bulardin bizge zor payda kélidu déginim, yaponiyening siyasiy tüzümide döletlik parlaméntqa bésim qilish üchün aldi bilen yerlik parlaméntlar bezi qararlarni maqulluqtin ötküzüp, hökümetke sunushi kérek. Shundaq bolghanda, bu heqte siyaset belgilinidu. Shunga töwendiki yeni yerliktiki küchlük kishiler bilen birlikte bu dewani élip barsaq, zor muweppiqiyetlerni qolgha keltügili bolidu.”

Ilham mexmut bilen hemkarliship pa'aliyet élip bériwatqan yaponiye qurultiyi kumamoto shöbisining bash katipi masanori kata'oka ependi radyomizgha pa'aliyet toghrisida melumat berdi. U Uyghur mesilisining yaponiye üchün intayin muhim ikenlikini, shunga yaponiye qurultiyining Uyghurlar bilen hemkarliship téximu köp pa'aliyet élip baridighanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Uyghur mesilisi biz üchün bek muhim. Shunglashqa biz hemkarliship bundaq bir pa'aliyet ötküzgenlikimizdin bekmu pexirlinimiz. Bundin kéyin yaponiyening téximu köp jaylirida bu xil pa'aliyetlerni ötküzüshke tirishimiz.”

Ilham mexmut ependi kumamoto shehiride 29-yanwar künigiche turup, körgezme arqiliq Uyghurlarni we Uyghurlarning éghir weziyitini tonushturidighanliqi, 29-yanwar shenbe künide 500 kishilik bir zalda doklat béridighanliqini bildürdi.

Igilishimizche, 2021-yilida yaponiye parlaméntidila 15 qétimgha yéqin pa'aliyet ötküzgen bolsimu, emma yaponiye parlaméntida téxiche Uyghurlar toghrisida birer qarar maqullanmighan.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.