Yapon parlamént ezaliri: “Uyghurlarni qoghdash yaponiyeni qoghdashtur”

Ixtiyariy muxbirimiz erkin tarim
2022.08.08
Yapon parlamént ezaliri: “Uyghurlarni qoghdash yaponiyeni qoghdashtur” Yaponiye Uyghur jem'iyiti bilen xiroshimadiki parlamént ezalirining ortaq orunlashturushi bilen “Uyghur irqiy qirghinchiliqi” toghrisida ötküzülgen pa'aliyettin körünüsh. 2022-Yili awghust.
RFA/Erkin Tarim

Xitayning qirghinchiliq siyasetlirige qarshi naraziliq pa'aliyetliri dunyaning herqaysi jaylirida izchil halda dawamlishiwatqan bügünki künlerde, yaponiyede Uyghur dewasi yéngi pellige kötürülüp, yapon parlamént ezaliri “Uyghurlarni qoghdash yaponiyeni qoghdash” ikenlikini tekitleshken.

Yaponiyede 2021-yili 2-ayda bashlan'ghan “Uyghur irqiy qirghinchiliqi” ni anglitish pa'aliyiti hazirghiche oxshimaydighan 30 ölke we sheherde 100 meydandin köprek élip bérilghan bolup, pa'aliyet jeryanida jem'iy yüz ming etrapida waraqche tarqitilghan. 8-Ayning 1-künidin 5-künigiche yaponiyening xiroshima shehiride ötküzülgen “Uyghur irqiy qirghinchiliqi” témisidiki resim körgezmisi we axirqi küni ötküzülgen besh pa'aliyette nuqtiliq halda xitayning Uyghurlarni yoq qilish siyasiti ispatlar bilen otturigha qoyulghan.

Yaponiye Uyghur jem'iyiti bilen xiroshimadiki parlamént ezalirining ortaq orunlashturushi bilen “Uyghur irqiy qirghinchiliqi” toghrisida ötküzülgen pa'aliyettin körünüsh. 2022-Yili awghust.

Yaponiye Uyghur jem'iyiti bilen xiroshimadiki parlamént ezalirining ortaq orunlashturushi bilen ötküzülgen mezkur pa'aliyette “Uyghur irqiy qirghinchiliqi” toghrisida waraqche bilen karton kitab tarqitish, guwahliq bérish pa'aliyetliri ötküzülgen. Eng muhimi 5-awghust küni axsham yaponiye Uyghur jem'iyitining 6 neper bashqurush hey'et ezasi, bir neper döletlik parlamént ezasi 10 neper yaponiye yerlik parlamént ezasi we 150 etrapida Uyghurlargha yardem qiliwatqan yapon pidakarlar ishtirak qilghan yighin chaqirilghan. Yighinda nuqtiliq halda bundin kéyin élip bérilidighan pa'aliyetler toghrisida muzakire élip bérip, bundin kéyinki pa'aliyet pilani tüzüp chiqilghan.

Yaponiye Uyghur jem'iyitining bash katipi exmetjan létip ependi mezkur yighinda yaponiye hökümitige téximu zor tesir körsitish, yaponiyediki Uyghurlargha yar-yölek bolush we bu yil 9-ayda yaponiye parlaméntida Uyghurlar toghrisida élip bérilidighan pa'aliyetke jiddiy teyyarliq qilishqa oxshash bir yürüsh xizmetler toghrisida muzakire élip bérilip, xizmet pilani tüzüp chiqilghanliqini ilgiri sürdi.

Yaponiye Uyghur jem'iyiti bilen xiroshimadiki parlamént ezalirining ortaq orunlashturushi bilen “Uyghur irqiy qirghinchiliqi” toghrisida ötküzülgen pa'aliyettin körünüsh. 2022-Yili awghust.

Bu pa'aliyet toghrisidiki köz qarishini igilesh üchün, bu pa'aliyetke sahibxaniliq qilghan xiroshima ölkilik parlamént ezasi yamaki ependi bilen téléfon söhbiti élip barduq. U, Uyghur mesilisige köngül bölüshning Uyghurlar we yaponlarning kélechiki üchün muhim ikenlikini tekitlep mundaq dédi: “Bügün xalmet rozaxun ependi bilen exmet létip ependining guwahliqini anglash pursitige ige boldum. Hem yürikim puchilinip ketti. Biz yaponiyelikler Uyghurlargha néme qilip béreleymiz? dégen nuqtida turup, biz yerlik parlamént ezaliri qolimizdin kélidighanni qiliwatimiz. Uyghur xelqi duchar boluwatqan bu paji'eni köpligen yapon xelqige bildürüsh, yaponlarning hem Uyghurlarning kélechiki üchün nahayiti muhim dep qaraymen. Söz erkinliki boghup tashlan'ghan, jismaniy jehettinmu naheq tutqun qiliniwatqan qara chüshning yaponiyening yénida yüz bériwatqanliqtin ibaret bu ré'alliqqa biz yaponiyelikler estayidilliq bilen yüzlenmisek bolmaydu. Xitay hökümitining özgirishidin ümid kütkili bolmisimu héch bolmisa yaponiyede yashawatqan Uyghurlargha bolsimu yar-yölekte bolush üchün küch qoshqumiz bar. Buningdin kéyinmu dawamliq Uyghurlar bilen hemkarliship pa'aliyet élip bérishni dawam qilimiz”.

Yaponiye Uyghur jem'iyiti bilen xiroshimadiki parlamént ezalirining ortaq orunlashturushi bilen “Uyghur irqiy qirghinchiliqi” toghrisida ötküzülgen pa'aliyettin körünüsh. 2022-Yili awghust.

Melum bolushiche, Uyghur dewasi yaponiyede natonush emes iken, xitay bilen qoshna dölet bolghanliqi üchün Uyghur mesilisining yaponiyede keng ammiwi asasqa ige iken. Yaponiye Uyghur jem'iyitining mu'awin re'isi xalmet rozaxun ependi ziyaritimizni qobul qilip, “Uyghur irqiy qirghinchiliqi” otturigha qoyulghan bu körgezmining yaponiyening xiroshima shehirige atom bombisi tashlan'ghanliqining 77-yilliqini xatirilesh künide dunyaning her qaysi jayliridin kelgen kishiler xiroshimagha jem bolghan bir künde ötküzülgechke köp sanda kishining körgezmini ziyaret qilghanliqini bildürdi. Bu pa'aliyet jeryanida bolupmu 5-awghust axsham ötküzülgen pa'aliyette söz qilghan yaponiye döletlik we ölkilik parlamént ezalirining Uyghurlarni qoghdashning yaponlarni qoghdash bilen oxshash ikenlikini tekitligenlikini bayan qildi.

Igilishimizche, 2022-yili 2-ayning1-küni, yaponiye parlaménti awam palatasida Uyghur mesilisi toghrisida tunji qétimliq qarar mutleq köp sanliq parlamént ezasining qollishi bilen resmiy maqulluqtin ötkenidi. “Uyghur qatarliqlarning éghir kishilik hoquq weziyiti toghrisidiki qarar” dep atalghan mezkur qarar, yaponiye parlaméntida xitaygha munasiwetlik kishilik hoquq toghrisidiki tunji qétim maqullan'ghan qarar hésablinidiken.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.