مەرھۇم ئابدۇلھەكىمخان مەخسۇمنىڭ ئائىلىسى ۋە پەرزەنتلىرى بىلەن قوشۇلۇپ تۆلىگەن بەدەللىرى نەقەدەر ئېغىر بولغان.
1990-يىلىدىن كېيىن خىتاينىڭ ئۇيغۇر دىيارىغا يۈرگۈزگەن سىياسىتىدە دىراماتىك ئۆزگىرىشلەر يۈز بېرىشكە باشلايدۇ.
مەرھۇم ئابدۇلھەكىمخان مەخسۇم ھايات ۋاقتىدا ئۆزىنىڭ شەخسىي كەچۈرمىشلىرى ۋە بېشىدىن ئۆتكەنلىرى ھەققىدە كۆپ توختالمىغان ئىدى.
قاماقتىكى قارا كۈنلەردە سوراقچىلاردىن كىپەنچىراي ئەن جىڭكۈن، ئاغزى بۇزۇق مۇختەر ئەمەت ۋە نۇرمەمەتلەر ئېسىمدىن چىقمايدۇ.
ئۇيغۇرلارنىڭ تۈركىيەدە شەكىللەندۈرگەن ئىجتىمائىي توپلۇقلىرى ئىچىدە ئىستانبۇلدىكى ئۇيغۇر جامائىتى سان ۋە كۆلەم جەھەتتىن مۇئەييەن كەڭلىك ھاسىل قىلغان.
2014-يىلى كەچكۈزنىڭ بىر ئاخشىمى كامېرغا كۈلۈمسىرەپ يېڭى بىر مەھبۇس كىرىپ كەلدى. ھەممە بېرىلىپ تېلېۋىزور كۆرۈۋاتقان بولغاچقا كاتىپلىق ماڭا بۇيرۇلدى.
ئۇيغۇر مۇھاجىرلارنىڭ مۇساپىرەت كەچمىشلىرى ئىستانبۇل شەھىرىنىڭ ھاياتىغا خېلى ئۇزۇن زامانلار ئىلگىرىلا رەڭ قوشقان.
مەن ئۆمرۈمدە چاغانلىق مەكتۇپ يازمىغان. خىتاينىڭ ئىچكىرى شەھەرلىرىدە 11 يىلدىن ئارتۇق ياشاپ بىر قېتىممۇ چاغان ئۆتكۈزۈپ باقمىغان.
خىتاينىڭ جەنۇبىي ئۆلكىلىرى ئارقىلىق شەرقىي-جەنۇبىي ئاسىيا دۆلەتلىرىگە قېچىپ چىققان زور تۈركۈمدىكى ئۇيغۇر مۇساپىرلار ئەينى ۋاقىتتا خەلقئارا تاراتقۇلارنىڭ دىققىتىنى قوزغىغان ئىدى.
قاماقتا ئۆزۈمنىڭ خىتاي دائىرىلىرى ئۇيغۇرلار ھەققىدە توقۇپ كېلىۋاتقان رازۋېدكا ھېكايىسىدىكى كۆڭۈلدىكىدەك پېرسوناژ ئىكەنلىكىمنى بىلگەنتىم.
مەرھۇم ئابدۇلھەكىمخان مەخسۇم ھاجىم ئۇيغۇر قىز-ئوغۇللىرىنى ئۆز مىللىتى بىلەن تويلىشىش ئەنئەنىسىگە ۋارىسلىق قىلىشقا ھەمدە مىللىي كىملىكىنى ساقلاشقا ئۈزلۈكسىز چاقىرىپ كەلگەن.
ئۇيغۇر ۋە قازاق مۇھاجىرلارنىڭ 1950-يىللارنىڭ باشلىرىدىن باشلانغان تۈركىيەگە كۆچۈش ۋە ماكانلىشىش تارىخى ئۆزىنىڭ ئەگرى-توقاي جەريانلىرىدا ئاجايىپ ھېكايىلەرنى قالدۇردى.
«دادامنىڭ تۈگەپ كەتكىنى بىر ھېكمەت ئىكەن. بولمىسا دادام پۇت قولۇم زەنجىرلەنگەن بۇ ھالىمنى كۆرۈپ يېرىلىپ كېتەتتى.» دېگەنلەرنى ئويلىدىم.
مەرھۇم ئابدۇلھەكىمخان مەخسۇم ھاجىم 2016-يىلى 12-ئاينىڭ 22-كۈنى تۇيۇقسىز ئالەمدىن ئۆتتى.
كامېردا ھېيت ھەققىدە قىلغان مۇنازىرە سەۋەبلىك ئوپچە تاياق يەپ كۆزەينەكتىنلا ئەمەس، رەڭلەر دۇنياسىدىنمۇ ئايرىلىپ قالدىم.
مەرھۇم يۈسۈپبەگ مۇخلىسىنىڭ سىياسىي ۋە ئىجتىمائىي پائالىيەتلىرىدىن باشقا، قالدۇرغان تارىخىي ۋە ئەدەبىي مىراسلىرىمۇ مۇھىم ئورۇن تۇتىدۇ.
ئوتتۇرا ئاسىيادىكى جۇمھۇرىيەتلەرنىڭ ئارقا-ئارقىدىن مۇستەقىللىق ئېلان قىلىشى ئۇيغۇرلارنىڭ قەلبىنى لەرزىگە سېلىپ، مىللىي روھىنى ئۇرغۇتتى.
2014-يىلى باش كۈز كۈنلىرى ئىدى. چۈشتىن كېيىن سائەت تۆت يېرىمغىچە دىققەتتە ئولتۇرغاندىن كېيىن ھۆرلۈك مىنۇتلىرىغا ئۇلاشتۇق.
1960-يىللارنىڭ باشلىرىدا يۈسۈپبەگ مۇخلىسى مۇنقەرز ۋەتىنى ۋەتىنى ئۈچۈن چىقىش يولى ئىزدەش ئۈمىدىدە بولىدۇ.
ۋەتىنى ئۈچۈن تىنىمسىز يول ئىزدىگەن يۈسۈپبەگ مۇخلىسى ئۇيغۇر خەلقى ئۈچۈن ۋەتەنسىز ھېچ بىر ئىشنىڭ رېئاللاشمايدىغانلىقىنى چوڭقۇر دەرىجىدە ھېس قىلىدۇ.
مەرھۇم يۈسۈپبەگ مۇخلىسى 1930-يىللاردىن تاكى 1940-يىللارنىڭ ئالدىنقى يېرىمىغىچە بولغان بىر جەرياننى ئۆز ھاياتىدىكى ئۇنتۇلماس بىر دەۋر دەپ ھېسابلايدۇ.
يۈسۈپبەگ مۇخلىسى دەسلەپكى تەلىم-تەربىيەنى ئاتۇشتىكى دىنىي مەكتەپتە، كېيىنچە يېڭىدىن قۇرۇلغان ئۇسۇلى-جەدىد مەكتەپلىرىدە ئالىدۇ.
كۆكتاغ قاماقخانىسىغا يۆتكىلىپ، تىكقۇدۇق(لىيۇداۋان) قاماقخانىسىدا باشلىغان كۈندە بەش مىڭ قەدەم مېڭىش پىلانىم توختاپ قالدى.
كۆكتاغ قاماقخانىسىغا يۆتكىلىپ ئۇزاق ئۆتمەي بۇلاقتاغ رايونىدىكى بىر بۇتخانىغا ئوت قويغان بىر خرىستىئان «ئاشقۇن» مەن بار كامېرغا قامالدى.
«يورۇق ساھىللار» سەھىپىسىدە غۇلامىدىن پاختا ئەپەندى بىلەن ئاز كەم بىر يىلغا سوزۇلغان سۆھبىتىمىز ئاخىرقى باسقۇچقا قەدەم قويدى.
كۆكتاغ قاماقخانىسىدا خورلۇق، غەزەپ ۋە ئىزتىراپقا تولغان تۇنجى كېچىدىن ئاخىرى قۇتۇلۇپ ئاتماس تاڭغا ئۇلاشتىم.
ئىنساننى قورقۇنچقا سالىدىغان بۇنداق ئېنىقسىز، ۋەھىمىلىك، سىرلىق سەپەر ھاياتىمدا مۇشۇنىڭ بىلەن تۆتىنجى قېتىم يۈز بېرىۋاتاتتى.
