Abdurehim eysa pütkül rusiyede, jümlidin ottura asiya rayonida ghayet zor siyasiy we ijtima'iy özgirishler yüz bériwatqan pewqul'adde bir dewrde almuta oblastigha qarashliq ghaljat yézisida dunyagha kelgen idi.
Merhum nizamidin hüseyin ependi 1998-yili 3-ayning 3-küni dawalinish üchün öyige qoyup bérilip, bir aydin kéyin bu dunya bilen widalishidu.
Merhum nizamidin hüseyin ependining Uyghur serxilliri bilen bolghan munasiwiti weten we milletke bolghan mes'uliyet hem wijdanni aldinqi shert qilghan idi.
Abdughopur shaptol damolla 1930-yillardiki milliy inqilab dewride qeshqerdiki qozghilangchilar rehberlirining arisigha niza-ziddiyet térighan.
1995-Yilining yaz aylirida tarixchi turghun almas tuyuqsizla merhum nizamidin hüseyinning öyige kirip kélidu.
1980-Yillarning axirlirigha kelgende yéngi ewlad Uyghur yashliri ichide weten tarixini qayta öginish qizghinliqi kötürülidu.
1997-Yili 3-ayda 70 yashtin ashqan merhum nizamidin hüseyin ependi qolgha élinip ürümchide yépiq sot échilghan.
Se'idiye döliti yiqilghandin kéyinki birqanche esirlik jeryan kéyinki ottura esirler Uyghur tarixining eng qarangghu sehipilirini teshkil qilidu.
1980-Yillar merhum nizamidin hüseyinning hayatidiki pütkül zéhniy küchini qelem kürishige béghishlighan, Uyghur tarixi boyiche yazghan bir yürüsh yirik eserliri bilen yéngi bir ewlad Uyghurlarni öz tarixi heqqide qayta oylinishqa seperwer qilghan yillar boldi.
Merhum nizamidin hüseyin ependi Uyghur diyarida kem uchraydighan "Yer asti kutupxanisi" ni berpa qilghan idi.
1979-Yili 4-ayda "Shinjang géziti" idarisige qaytip kelgende chach-saqallirini qiro basqan 60 yashliq péshqedemge aylan'ghan idi.
1980-Yili 8-ayning 2-küni qaghiliq-tibet tashyolining sériq dawan dégen jayida yüz bergen qanliq weqe qaghiliqtin taki qeshqergiche bolghan rayonlarning weziyitini birdinla jiddiyleshtürüwétidu.
20 Yilliq türme we qachqunluq hayati nizamidin hüseyin ependining ana tupraqqa we xelqige bolghan muqeddes söygüsini suslashturalmighan.
1970-Yillarning axirqi mezgilige kelgende xitayda maw zédong dewri axirliship, yéngi bir dewrning perdisi échilidu.
1970-Yillardiki 10 yil merhum nizamidin hüseyin ependining hayatida öz salahiyitini yoshurup yashashqa mejbur bolghan turghun yillar idi.
Nizamidin hüseyin 1970-yillardin kéyin ürümchige anche yiraq bolmighan sanjining taghliq yézilirida öz salahiyitini yoshurup yashashqa mejbur bolidu.
1970-Yilining yaz aylirida qeshqerdin qara mashina bilen ürümchige qéchip kelgen nizamidin hüseyin siyasiy atmosférasini jiddiychilik qaplighan bu sheherning shawqunluq qoynigha yene kirip kélidu.
Qaraqilchin türmisidiki tuzaqtin aman qalghan nizamidin ependi bu dehshetlik jehennemdin choqum qéchip qutulush iradisige kélidu.
1960-Yillarning axirlirida mehbus nizamidin hüseyin maralbéshidiki qaraqilchin türmiside hayatidiki eng qabahetlik yillarni ötküzidu.
Nizamidin hüseyin ependi 1966-yili 4-ayda bala-chaqiliri bilen birlikte béyjing etrapidiki lugochyaw türmisidin chiqirilidu.
Nizamidin ependi 1960-yillarda béyjingdiki meshhur lugochyaw türmige a'ilisi bilen birlikte qamalghan birdin-bir Uyghur mehbus idi.
1964-Yilining axirliri jenubta yoshurunup turush mumkinchiliki qalmighan nizamidin hüseyin bala-chaqilirini élip ürümchige tewekkül qilip kélidu.
Manga ikkinchi qétim sot échilghandin kéyin toluq bir ay ötüp ketken bolsimu, héch bir höküm chiqmidi.
Merhum nizamidin hüseyin ependi 1960-yillardiki türme hayati we xitay türmisidin tekrar-tekrar qéchish weqeliri heqqide tepsiliy melumat béridu.
Nizamidin hüseyin ependi qachqunluq qismetliri we hayatini dogha tikip alghan tewekkülchilik qedemliri heqqide toxtilidu.
Bezide bir qanche ayda bir qilinidighan qan, shölgey we teret tekshürüsh manga peqet ghelite bilinmeptiken.
Nizamidin hüseyin "Shinjang géziti" idariside "Esheddiy ongchi we yerlik milletchi" dégen qalpaq bilen uda birqanche ay küreshke tartilghandin kéyin, resmiy qolgha élinidu.
