Việc Macao về với TQ sẽ tốt đẹp hơn lần trao trả HK?

Lời Giới Thiệu: không đầy hai tháng nữa là tới ngày Bồ Đào Nha trao trả chủ quyền Macao lại cho Trung Quốc, sau 4 thế kỷ cai trị lãnh địa này. Sự kiện đó cho tới nay vẫn được giới quan sát quốc tế tin rằng sẽ diễn ra tốt đẹp hơn lần Anh Quốc trao trả Hồng Kông vào năm 1997. Nhận định này được hai phái viên của tờ The Financial Times là Rahul Jacob ở Macao, và Peter Wise ở Lisbon đưa ra. Lê Dân lược thuật sau đây... Trong các cuộc đàm phán về việc trao trả Macao cho Bắc Kinh, Bồ Đào Nha và Trung Quốc có vẻ như đã thỏa thuận với nhau được hầu hết các vấn đề, ngoại trừ chuyện Bắc Kinh đòi hỏi đưa một đơn vị tiền phương của quân đội Trung Quốc đến Macao hai tháng trước ngày chuyển quyền. Đòi hỏi vừa nói được phó Thủ tướng Tiền Kỳ Sâm đưa ra hồi tháng Ba vừa qua, khiến công luận ở thủ đô Lisbon của Bồ Đào Nha bất bình, đến nỗi Tổng thống Jorge Sampaio vốn nổi tiếng là lịch sự, cũng phải lên tiếng đe dọa rằng ông sẽ không đến tham dự lễ trao trả, nếu Bắc Kinh đưa quân đội đến trấn đóng ở Macao trước thời hạn. Bắc Kinh cho rằng cần đưa đội quân trú phòng đến Macao trước ngày nhận lại chủ quyền vì muốn biểu lộ quyết tâm duy trì trật tự và ổn định tại lãnh địa này. Trong những năm gần đây, các tổ chức tội phạm và băng đảng từ Hồng Kông và Quảng Đông tràn sang Macao ngày càng nhiều, gây bạo động khắp nơi. Chính Thống đốc Vasco Rocha Vieira phải than phiền rằng hơn phân nửa số tù nhân đang bị giam giữ ở Macao không phải là người bản địa. Tuy nhiên, trong chuyến viếng thăm Bồ Đào Nha hồi giữa tuần này, chủ tịch Giang Trạch Dân lại nói là Bắc Kinh chỉ gởi một phái đoàn chuyên viên kỹ thuật của quân đội đến Macao trước ngày nhận lại chủ quyền mà thôi. Quyết định này được Tổng thống Jorge Sampaio hoan nghênh và ông cho biết sẽ đến Macao vào ngày 19 tháng 12 tới để tham dự lễ bàn giao chủ quyền. Trong khi các phiên tòa xử những tên trùm băng đảng nổi tiếng ở Macao đang diễn ra và chiếm hầu hết sự chú ý của công luận, thì lãnh địa này cũng đạt được những bước tiến đáng kể trong việc chuẩn bị thành lập nhà cầm quyền mới. Bắc Kinh cam đoan cho Macao hưởng chế độ một quốc gia hai thể chế, tương tự như Hồng Kông. Vị Hành chánh Trưởng quan được chọn là ông Hà Hậu Hoa, tức Edmund Ho, đã tuyển được những người sẽ giúp ông điều hành guồng máy hành chánh. Đây là những nhân vật được dân chúng Macao xem là xứng đáng, trong đó có 6 công chức cao cấp. Hệ thống Tư pháp Macao vì chưa đủ nhân lực thay thế, nên ông Hà Hậu Hoa mời một số chuyên viên Bồ Đào Nha ở lại để trợ giúp trong một thời gian, nhưng sẽ được đặt dưới sự lãnh đạo của ông Sam Hou Fai, là một vị chánh án gốc Hoa mới 38 tuổi. Cũng nhân chuyến viếng thăm của chủ tịch Giang Trạch Dân, các giới chức Bồ Đào Nha loan báo hai bên đã thỏa thuận được một số vấn đề khác, trong đó có việc Trung Quốc cam kết sẽ không áp dụng án tử hình ở Macao và vẫn giữ tiếng Bồ Đào Nha làm ngôn ngữ chính thức ở lãnh địa này, dù rằng phần lớn cư dân địa phương chỉ dùng tiếng Quảng Đông. Các viên chức Bồ Đào Nha hãnh diện cho rằng buổi lễ trao trả chủ quyền Macao lại cho Bắc Kinh sẽ diễn ra thân ái hơn là lần Anh Quốc trao trả Hồng Kông hồi năm 1997. Vào ngày 19 tháng 12 tới, đại diện chính phủ hai nước sẽ cùng nhau tham gia các lễ hội đánh dấu biến chuyển lịch sử này cùng với 430,000 cư dân của Macao. Nhìn lại quãng thời gian 4 thế kỷ đã qua, một cựu viên chức cao cấp Bồ Đào Nha ở nhượng địa này thú nhận rằng Bồ Đào Nha đã bỏ lỡ một quãng thời gian quý báu, vì không tận dụng Macao để khuếch trương thương mại và phát triển mậu dịch với Hoa Lục.