Vai trò lịch sử của Ðức Giáo Hoàng Gioan Phao Lồ Ðệ Nhị

Nguyễn Khanh, phóng viên đài RFA

Lịch sử sẽ ghi lại công lao của Ðức Giáo Hoàng Gioan Phao Lồ Ðệ Nhị như thế nào? Ðó là câu hỏi đang được mọi người đặt ra sau ngày người được ca tụng là vĩ nhân của thế giới từ trần. Câu hỏi này cũng được Ban Việt Ngữ chúng tôi đặt ra với Linh Mục Jean Pierre Ruiz, một sử gia và là một nhà thần học của Giáo Hội Công Giáo La Mã, hiện đang giảng dậy tại Ðại Học St. John’s ở New York.

0:00 / 0:00
Pope2_200.jpg

Sau đây là một số điểm chính trong cuộc phỏng vấn do Nguyễn Khanh thực hiện.

Nhà lãnh đạo tài ba

Nguyễn Khanh Lịch sử sẽ đánh giá Ðức Giáo Hoàng Gioan Phao Lồ Ðệ Nhị như thế nào?

LM. Jean Pierre Ruiz tôi nghĩ lịch sử sẽ ghi lại Ðức Giáo Hoàng Gioan Phao Lồ Ðệ Nhị là một trong những nhà lãnh đạo tài ba nhất của thế giới.

Tôi cho rằng phải mất rất nhiều năm trời, chúng ta mới có thể biết hết các di sản mà Ngài để lại, và chuyện tìm di sản Ngài để lại chưa chắc là điều Ngài muốn chúng ta làm, mà Ngài mong mọi người tiếp tục con đường, tiếp tục những mục tiêu mà Ngài đã đặt ra cho Giáo Hội, tiếp tục tranh đấu cho nhân phẩm, cho giá trị của con người.

Tôi tin rằng qua những việc đã làm ở cấp độ thế giới, Ngài dạy chúng ta biết rằng toàn cầu hóa không chỉ có nghĩa là toàn cầu hóa về kinh tế, mà còn phải nghĩ đến phẩm giá của từng cá nhân, Ngài dạy chúng ta phải nghĩ đến thân phận của những người tỵ nạn, thân phận của những người nghèo khổ, nghĩ đến người trẻ, người già, nghĩ đến những người bệnh tật, nghĩ đến những nước nghèo bị thiệt thòi.

Ngài dạy chúng ta biết rằng toàn cầu hóa không chỉ có nghĩa là toàn cầu hóa về kinh tế, mà còn phải nghĩ đến phẩm giá của từng cá nhân, Ngài dạy chúng ta phải nghĩ đến thân phận của những người tỵ nạn, thân phận của những người nghèo khổ, nghĩ đến người trẻ, người già, nghĩ đến những người bệnh tật, nghĩ đến những nước nghèo bị thiệt thòi.

Trong suốt 25 năm qua, những việc làm của Ngài được nhắm tới mục đích đưa nhân loại tiến vào thiên niên kỷ 21 mà không mất đi giá trị tinh thần.

Quan tâm đến công lý toàn cầu

Nguyễn Khanh nhưng Linh Mục đừng quên là một số chính sách, quan điểm của Ðức Thánh Cha về giáo hội không được chia sẻ bởi những người có tư tưởng cấp tiến trong giáo hội, thí dụ như Ngài cấm ngừa thai, không cho phụ nữ làm linh mục. Linh Mục nhận xét gì về chuyện này?

LM. Jean Pierre Ruiz với tư cách một nhà thần học, tôi nhìn quan điểm của Ðức Thánh Cha như thế này. Với cương vị Giáo Hoàng, Ngài có trách nhiệm phải duy trì tiếng nói chung của Giáo Hội trước những dư luận phản đối, thành ra Ngài không lo lắng về điều mà người ta thường hay gọi là xung đột nội bộ của Giáo Hội cho bằng chuyện phải cất tiếng nói cho công lý toàn cầu và phải thảo luận với những tôn giáo bạn.

Tôi cũng nghĩ Ðức Gioan Phao Lồ Ðệ Nhị là một vị Giáo Hoàng rất thực tế trong nhiều lãnh vực. Tôi xin đưa một thí dụ. Có một nhà báo Mỹ từng đặt câu hỏi với Ngài là Thưa Ðức Thánh Cha, Ngài nghĩ gì về sự kiện nhiều người công giáo ở Mỹ không đồng ý với Ngài về nhiều chuyện khác nhau.

Với cương vị Giáo Hoàng, Ngài có trách nhiệm phải duy trì tiếng nói chung của Giáo Hội trước những dư luận phản đối, thành ra Ngài không lo lắng về điều mà người ta thường hay gọi là xung đột nội bộ của Giáo Hội cho bằng chuyện phải cất tiếng nói cho công lý toàn cầu và phải thảo luận với những tôn giáo bạn.

Nhà báo này sau đó viết lại rằng Ðức Giáo Hoàng cười, trả lời là Ngài hiểu vai trò của một vị giáo hoàng giống như vai trò của một người cha trong gia đình đông con, và trong gia đình đông con thì thế nào cũng có người không đồng ý với cha và ngay chính người cha cũng không đồng ý với con mình, nhưng trách nhiệm người Cha mà Ngài gánh vác là phải thương yêu tất cả mọi đứa con, kể cả những đứa con không đồng ý với mình.

Tranh đấu không mệt mỏi cho quyền làm người

Nguyễn Khanh Năm 1979, Ðức Giáo Hoàng trở về thăm quê hương Ba Lan của Ngài và tại đây, Ngài phát biểu rằng chủ thuyết cộng sản không được Thiên Chúa chấp nhận. Các sử gia có xem lời tuyên bố đó là mốc khởi đầu cho những cuộc cách mạng làm sụp đổ chế độ cộng sản ở Ðông Âu không? Dưới cái nhìn của một sử gia, Linh Mục có nghĩ như thế không?

LM. Jean Pierre Ruiz tôi ngần ngại khi cho rằng Ðức Giáo Hoàng Gioan Phao Lồ Ðệ Nhị trực tiếp liên quan đến sự sụp đổ của chủ thuyết cộng sản. Nhưng điều không thể chối cãi được là Ngài ủng hộ mạnh mẽ Phong Trào Ðoàn Kết ở quê hương Ba Lan của Ngài, và những cố gắng không ngừng nghỉ mà Ngài đã làm để nâng cao giá trị của con người.

Ðức Thánh Cha đã tranh đấu không mệt mỏi cho quyền làm người, và Ngài là kẻ thù của tất cả những nhà cầm quyền có chính sách đàn áp người dân.

Nguyễn Khanh Trở lại chuyện Ðức Thánh Cha bị ám sát hồi 1981. Ðến bây giờ, không ít người dân Ba Lan tin rằng Chính Quyền Nga tại Moscow có liên hệ đến chuyện này. Linh Mục có chia sẻ suy nghĩ đó không?

LM. Jean Pierre Ruiz tôi vẫn đang thắc mắc về chuyện đó, không biết đây là hành động của một tên khủng bố hay là có cả một âm mưu muốn giết Ðức Giáo Hoàng.

Ðức Thánh Cha đã tranh đấu không mệt mỏi cho quyền làm người, và Ngài là kẻ thù của tất cả những nhà cầm quyền có chính sách đàn áp người dân.

Là một nhà thần học, với tôi điều quan trọng không phải là những giả thuyết liên quan đến vụ ám sát, không phải chuyện tại sao vụ ám sát xảy ra, cũng chẳng phải chuyện ai đứng đằng sau, mà là việc Ðức Giáo Hoàng đã dùng chính chuyện này để làm gương cho chúng ta thấy thế nào là tha thứ, thế nào là hòa giải. Ðiều đó được thể hiện rõ khi Ngài tha thứ cho chính kẻ đã nổ súng bắn Ngài.

Một thử thách lớn

Nguyễn Khanh theo Linh Mục, người được chọn kế vị Ðức Giáo Hoàng Gioan Phao Lồ Ðệ Nhị phải có những tiêu chuẩn nào, và phải những làm gì để nối tiếp sự nghiệp Ðức Phao Lồ Ðệ Nhị để lại?

LM. Jean Pierre Ruiz tôi nghĩ rằng khi sửa soạn bước vào Mật Viện, các vị Hồng Y đều biết họ phải đối phó với một thử thách quá lớn, là làm sao chọn được người có thể thay thế cho vai trò mà Ðức Gioan Phao Lồ Ðệ Nhị đã làm.

Nhưng mặt khác, chính vị Giáo Hoàng mới từ trần đã để lại những chỉ dấu thật quan trọng, cho thấy chính Ngài lúc còn sống cũng quan tâm đến người sẽ kế vị, chẳng hạn như tuyệt đại đa số các vị Hồng Y đủ điều kiện bầu chọn giáo hoàng đều là người Ngài tấn phong.

Ðồng ý là các vị Hồng Y có những quan tâm khác nhau, điều hành những giáo hội ở các khu vực khác nhau, nhưng đều chia sẻ chung quan điểm về giáo hội công giáo toàn cầu, và đó chính là trách nhiệm của các vị Hồng Y.

Hướng đi mà Ðức Giáo Hoàng Gioan Phao Lồ Ðệ Nhị để lại sẽ là những điểm mà các vị Hồng Y coi là mục tiêu phải nhắm đến khi bỏ phiếu chọn người kế vị Ngài, trong đó, vấn đề niềm tin của các tôn giáo, thảo luận với các tôn giáo bạn mà Ngài đã bỏ bao nhiêu công sức ra để làm phải được tiếp nối.

Các vị Hồng y không chỉ chú ý đến những vấn đề liên quan đến Tổng Giáo Phận mà họ cai quản, mà còn phải chú ý đến giáo hội toàn cầu. Vì thế, tôi nghĩ rằng có những điểm mà các vị đồng quan điểm với nhau, đồng thời tôi cũng nghĩ là vẫn còn quá sớm để có thể biết ai là người sẽ được chọn.

Hướng đi mà Ðức Giáo Hoàng Gioan Phao Lồ Ðệ Nhị để lại sẽ là những điểm mà các vị Hồng Y coi là mục tiêu phải nhắm đến khi bỏ phiếu chọn người kế vị Ngài, trong đó, vấn đề niềm tin của các tôn giáo, thảo luận với các tôn giáo bạn mà Ngài đã bỏ bao nhiêu công sức ra để làm phải được tiếp nối.

Tôi nghĩ chuyện Giáo Hội Công Giáo La Mã sẽ tiếp tục nói chuyện với các Giáo Hội Thiên Chúa Giáo khác, sẽ tiếp tục tôn trọng và thảo luận với các tôn giáo khác sẽ tiếp tục được thực hiện dưới triều đại của Vị Giáo Hoàng mới.

Nguyễn Khanh xin cám ơn linh mục Ruiz.