Việt Nam thất bại trong việc ngăn chặn Trung Quốc đặt căn cứ qu ân sự ở sát vách, cách Phú Quốc chỉ 30 km.
Báo Washington Post hôm 7 tháng 6 đăng tải thông tin Trung Quốc sẽ tổ chức lễ khởi công dự án xây dựng cơ sở hải quân tại Campuchia vào thứ 5 tuần này.
Ý định đặt căn cứ hải quân ở Campuchia của Trung Quốc đã bị báo giới phương tây tiết lộ từ năm 2019, tuy nhiên thông tin này đã bị giới chức của cả hai quốc gia liên tiếp phủ nhận.
Thế nhưng thông tin được tờ báo hàng đầu của Mỹ đăng tải mới đây cho thấy những lời phủ nhận trên chỉ là đòn đánh lạc hướng.
Là nước đang có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc, Việt Nam được cho là đã cố gắng thuyết phục Campuchia chọn vị trí trung lập và không để Trung Quốc đặt căn cứ hải quân trên đất của mình, giờ đây những nỗ lực trên kể như đã thất bại.
Căn cứ Hải quân Ream của Campuchia là vị trí mà Trung Quốc chọn để thiết lập sự hiện diện quân sự lâu dài đầu tiên ở một quốc gia Đông Nam Á, và là tiền đồn quân sự hải ngoại thứ hai của Trung Quốc, sau khi đã xây dựng một căn cứ tại Djibouti ở vùng Sừng Châu Phi.
Điều đáng chú ý là căn cứ này chỉ cách đảo Phú Quốc của Việt Nam chưa đầy 30km.
Trước đó, trong chuyến thăm của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc tới xứ Chùa tháp hồi tháng 12 năm 2021, hai bên đã ra tuyên bố chung trong đó nhấn mạnh nguyên tắc không cho phép bất cứ lực lượng thù địch nào sử dụng lãnh thổ của nước mình làm phương hại đến an ninh của nước kia.
Trao đổi với Đài Á Châu Tự Do, giáo sư Carlyle Thayer - chuyên gia trong lĩnh vực an ninh ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, cho biết phía Việt Nam đã từng tin tưởng rằng Campuchia sẽ không để Trung Quốc đặt căn cứ quân sự:
" Tôi được phía Việt Nam cho biế t l à họ đạt được đồng thuận với Campuchia về việc sẽ không để bên thứ ba thiế t l ậ p s ự hiệ n di ệ n qu ân sự và gây tổn hại đến lợi ích của bên còn lạ i. "
Bình luận về việc Campuchia nói một đằng làm một nẻo, vị giáo sư người Úc cho rằng cả Campuchia và Trung Quốc trước đó đều chơi chữ với các nước trong khu vực.
Ngoài căn cứ hải quân, Trung Quốc cũng được cho là đang xây dựng một sân bay với vỏ bọc dân sự, nhưng có thể được chuyển sang mục đích quân sự trong tình huống khẩn cấp.
Với hai cở sở trên, giáo sư Carlyle Thayer cho rằng trong tình huống căng thẳng với Việt Nam, thì Trung Quốc có thể huy động cả hải quân lẫn không quân để đối phó:
" Trung Quốc sẽ có đủ năng lực ở thực địa để chu ẩn bị cho tình huống căng thẳng với Việt Nam. Rất nhanh ch ó ng, máy bay chiến đấu và tàu chiến của Trung Quốc sẽ xuất hiện ở sau lưng Việt Nam."
Vị giáo sư thuộc Đại học New South Wales, Úc, cũng cho rằng Việt Nam có rất ít khả năng để đảo ngược tình huống, thay vào đó thì nước này nên tập trung nghiên cứu về hệ quả của việc bị Trung Quốc đặt căn cứ hải quân sát với phần lãnh thổ phía nam của mình:
" Trước hết Việt Nam cần phải huy động lực lượng tình báo để tìm hiểu xem Trung Quốc đang thực sự xây cá i g ì ở Campuchia, và phân tích xem lợi ích của mình sẽ bị ảnh hưởng ra sao, cả trong trường hợp xấu nhất.
Nhưng Việt Nam hiện không có khả năng để đe dọa, hoặc đưa Campuchia trở lại trong quỹ đạ o c ủa mì nh. "
Ông cũng cho rằng ở thời điểm hiện tại thì Việt Nam chưa bị đe dọa, nhưng về lâu dài thì tình hình có thể thay đổi.