Thương hiệu gạo Việt cần sản phẩm đặc trưng
2018.11.07
Việt Nam vừa nộp hồ sơ đăng ký nhãn hiệu quốc tế đối với gạo Việt Nam để bảo hộ trên toàn cầu. Và lễ công bố thương hiệu gạo Việt Nam sẽ diễn ra tại sự kiện Festival Lúa Gạo Lần thứ 3 được tổ chức ở Long An từ ngày 18 đến 24 tháng 12 tới đây.
Các chuyên gia nông nghiệp và kinh tế có ý kiến ra sao về việc mà truyền thông trong nước đồng loạt loan tin rằng lần đầu tiên công bố có logo thương hiệu gạo Việt Nam như thế?
‘Muộn còn hơn không!’
Năm 1989, với chính sách “Đổi Mới”, Việt Nam lần đầu xuất khẩu trên 1 triệu tấn gạo. Từ đó đến nay, Việt Nam liên tiếp trở thành một những những nước xuất khẩu gạo đứng trong nhóm hàng đầu trên thế giới ở vị trí nhất-nhì.
Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải phát biểu tại Hội nghị gạo thế giới lần 10 được tổ chức tại Hà Nội hôm 10/10/2018 cho biết sản lượng gạo Việt Nam xuất khẩu chiếm khoảng 15% tổng lượng gạo xuất khẩu trên thế giới.
Nói chung bây giờ là muộn rồi, nhưng muộn còn hơn không!
-PGS. TS. Nguyễn Thị Lang
Tuy vậy, sau gần 30 năm, 2018 đánh dấu lần đầu tiên nhãn hiệu gạo Việt được mang ra đăng ký bảo hộ trên toàn cầu. Phó Giáo sư – Tiến sĩ Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) nhận định:
Đăng ký nhãn hiệu quốc tế để bảo vệ thương hiệu là quá muộn. Đây là một sự chậm trễ đáng trách.
Đồng quan điểm với ông Ngô Trí Long, Giáo sư – Tiến sĩ Nguyễn Thị Lang, Giáo sư Bộ môn Di truyền và Chọn giống cây trồng, Viện lúa Đồng bằng sông Cửu Long nhận xét.
Nói chung bây giờ là muộn rồi, nhưng muộn còn hơn không!
Thực tế cho thấy hiện nay người tiêu dùng ở nước ngoài vẫn chưa biết đến sản phẩm thương hiệu gạo Việt Nam. Theo Giáo sư Nguyễn Thị Lang cần thiết phải quảng bá nhãn hiệu gạo Việt khẳng định vị thế của mặt hàng nông sản này trên thị trường thế giới.
Việt Nam mình có sản xuất gạo thực tế. Người dân sản xuất gạo rất tốt. Nhưng có một vấn đề là giao dịch quốc tế thì chưa giỏi. Bây giờ phải học hỏi để đăng ký thương hiệu quốc tế thì đây là nhu cầu để Việt Nam có tiếng nói trên thương trường quốc tế.
Quan niệm về thương hiệu
Trả lời câu hỏi vì sao Việt Nam vẫn luôn tự hào là nước có lượng gạo xuất khẩu hàng đầu trên thế giới, nhưng việc đăng ký thương hiệu lại chậm trễ, Tiến sĩ Ngô Trí Long cho rằng:
Lý do là vì người ta chưa nhận thức được tầm quan trọng, vai trò của thương hiệu. Thứ hai là nhiều khi chưa tin tưởng vào thực tế chất lượng của mình để dán mác vào.
Giáo sư Nguyễn Thị Lang xác nhận các thủ tục rườm rà trước kia trong khâu kiểm duyệt trong nước đã từng gây trở ngại cho các chuyên gia.
Lúc đầu khi đăng ký trong nước, thì các nhà khoa học thấy có những thủ tục rườm rà. Nhưng sau này nhà nước giảm dần, cắt bớt thủ tục thì đăng ký dễ dàng hơn.
Thực tế cho thấy các doanh nghiệp sản xuất gạo trong nước ngày nay đã ý thức hơn vai trò của thương hiệu. Các doanh nghiệp Việt thường chỉ ở qui mô nhỏ và chưa đủ sức cạnh tranh; thế nhưng họ được đánh giá vẫn quan tâm và đang tìm cách để có sản phẩm mang thương hiệu riêng. Giáo sư Lang chia sẻ như sau:
Tôi có gặp các anh ở doanh nghiệp Công Bình ở Long An, hoặc các doanh nghiệp ở Tiền Giang thì họ đều muốn tạo giống riêng. Hạt gạo phải ‘thuần’ để xuất số lượng lớn và có uy tín. Một số doanh nghiệp còn tự đặt tên thương hiệu để mong muốn sản xuất lâu dài và bền hơn. Thì hiện nay xu hướng các doanh nghiệp đi vào thương hiệu là như vậy.
Mặt khác, một khi sản phẩm gạo Việt được chứng nhận thương hiệu quốc tế và bảo hộ trên toàn cầu, các chuyên gia cho rằng nhiệm vụ của người nông dân và các doanh nghiệp sẽ phải đáp ứng các yêu cầu cao hơn. Tiến sĩ Long nhận định.
Nếu được công nhận là thương hiệu thì phải đòi hỏi mình từ việc chọn giống, quy trình sản xuất, khâu chế biến, bảo quản. Toàn bộ những thứ đó chứ không phải đơn giản. Khả năng cạnh tranh về lúa gạo của mình cũng lớn lên. Vấn đề này đòi hỏi một cách toàn diện chứ không thể nào được công nhận rồi cuối cùng không đảm bảo uy tín, chất lượng, cũng như những yêu cầu của một thương hiệu thì không thể nào tồn tại được.
Cần sản phẩm đặc trưng
Giáo sư Nguyễn Thị Lang cho biết các giống gạo xuất khẩu hiện nay của Việt Nam tập trung ở dòng OM4900 đạt tiêu chuẩn trắng và có mùi thơm. Bên cạnh đó còn có Nàng Hoa, giống Sóc Trăng, OM4047… Các giống gạo này được nói nhập khẩu tùy theo chuỗi giá trị của vùng có nhu cầu.
Một sản phẩm gạo mang nét đặc thù, đặc chủng mà có chất lượng thì mới tạo được thương hiệu quốc tế.
-TS. Ngô Trí Long
Tuy vậy, để khẳng định được thương hiệu gạo Việt trên thị trường quốc tế, Tiến sĩ Ngô Trí Long nhận xét cần thiết có một chủng loại gạo đặc trưng cho Việt Nam như giống Gạo thơm hoa nhài (Khao Dok Mali) của Thái Lan hay Gạo Basmati của Ấn Độ.
Để thực hiện được điều đó thì nhà nước đã đưa ra kết hợp “bốn nhà” là nhà nước, nhà doanh nghiệp, nhà nông, nhà khoa học. Bên cạnh đó, ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc còn nói thêm một nhà nữa là nhà băng. Năm nhà này phải kết hợp lại với nhau để tạo ra một sản phẩm gạo mang nét đặc thù, đặc chủng mà có chất lượng thì mới tạo được thương hiệu quốc tế.
Bài học xây dựng thương hiệu gạo của Thái Lan cho thấy chính phủ nước này đã ban hành nhiều tiêu chuẩn nghiêm ngặt trong lúc gieo trồng, cũng như phải đóng dấu chứng nhận xuất xứ được đăng ký tại Cục sở hữu trí tuệ, Bộ thương mại tại tất cả các quốc gia nhập khẩu gạo của Thái.
Bên cạnh đó, Giáo sư Nguyễn Thị Lang nêu ra đề xuất rằng các doanh nghiệp nhỏ cần liên kết lẫn nhau để đáp ứng nhu cầu chất và lượng của bên nhập khẩu. Bà nhấn mạnh đây là điều quan trọng để giữa vững lòng tin của các nước đối với sản phẩm gạo Việt.
Ra khỏi đất nước thì mình phải tạo được động lực mạnh, không được mất đoàn kết mà phải liên kết với nhau. Thì nhà nước thỉnh thoảng sẽ tổ chức những hội thảo để mời các doanh nghiệp lớn, nhỏ cùng nhau trao đổi, học tập lẫn nhau trong quá trình xuất, đảm bảo phẩm chất. Như vậy thì mới tạo nên thương hiệu cho Việt Nam.
‘Chậm còn hơn không’ là câu nói thường được nhắc đến cho những việc cần phải làm nhưng cứ mãi lần lữa như trong trường hợp thương hiệu cho sản phẩm gạo Việt Nam.