Quan hệ Mỹ - Trung và cuộc chiến tỷ giá đồng nhân dân tệ

Biểu đồ cán cân thương mại Mỹ - Trung.

Cân nhắc thái độ với Bắc Kinh

Có ngạc nhiên với thông báo của Nhà Trắng hay không? Câu trả lời là không. Có tán thành quyết định của Nhà Trắng hay không? Câu trả lời là chưa hẳn.

Một tuần lễ trước ngày Washington loan báo tạm hoãn quyết định có nên đặt Bắc Kinh trong danh sách những quốc gia cố ý dìm giá đồng bạc để trục lợi khi xuất khẩu hàng sang Mỹ, 130 Nghị Sĩ và Dân Biểu Liên Bang Hoa Kỳ đã ký tên chung trong lá thư gửi cho ông Tổng Trưởng Tài Chánh Timothy Geithner và ông Tổng Trưởng Thương Mại Garry Locke, kêu gọi phải có những biện pháp trừng phạt Trung Quốc. Lá thư viết rằng không thể chối cãi nhà cầm quyền Bắc Kinh cố tình dìm giá đồng bạc của họ để ồ ạt xuất khẩu hàng sang Mỹ với giá rẻ, và kết quả là hàng năm Hoa Kỳ phải gánh một khoản thâm thủng mậu dịch khổng lồ.

Thông điệp chúng ta cần gửi cho Trung Quốc rất giản dị. Nếu anh không thi hành đúng luật, chúng tôi sẽ có biện pháp để buộc anh phải làm.

Charles Schumer

Thượng Nghị Sĩ Dân Chủ Charles Schumer, người đề xướng viết thư thúc dục Nhà Trắng phải có thái độ cứng rắn với Bắc Kinh cho rằng đã tới lúc phải có hành động cụ thể, không thể chần chừ được nữa. Ông nói: Thông điệp chúng ta cần gửi cho Trung Quốc rất giản dị. Nếu anh không thi hành đúng luật, chúng tôi sẽ có biện pháp để buộc anh phải làm.

Thượng Nghị Sĩ Schumer cũng thẳng thắn bảo rằng ông hiểu những khó khăn mà các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ phải cân nhắc, nhưng theo lời ông, khó khăn tới đâu đi chăng nữa thì cũng không thể vượt qua được trở ngại mà hành động của Trung Quốc đang gây nên cho nước Mỹ, đó là số người mất việc vì chính sách tiền tệ của Hoa Kỳ ngày một tăng.

Thí dụ được ông Schumer đưa ra là ngay ở bang New York ông đại diện, mỗi năm có hàng chục ngàn nhân công mất việc làm vì hàng không bán được. Ông giải thích thêm rằng không phải hàng của Mỹ xấu, mà chủ trương dìm giá đồng bạc đã khiến hàng của Mỹ trở thành quá đắt với người tiêu thụ.

Vì thế, ông không thể ủng hộ thái độ chần chừ của chính quyền: Chính quyền Bush trước đây đã không giải quyết chuyện này, bây giờ chính quyền Obama cũng chẳng đã động gì tới, chỉ vì các lãnh đạo đặt quyền lợi ngoại giao lên cao hơn tất cả mọi chuyện khác. Với tôi, không có chuyện nào quan trọng hơn chuyện công ăn việc làm của người dân.

Khi thông báo tạm hoãn đưa ra quyết định có nên đặt Trung Quốc trong danh sách những nước cố ý dìm giá đồng bạc để trục lợi xuất khẩu, các viên chức hoạch định chính sách của Nhà Trắng nhìn nhận rằng họ phải cân nhắc nhiều yếu tố, đánh giá lợi hại trước khi có quyết định cuối cùng.

Mặc dù các quan chức của Washington không đi sâu vào chi tiết, nhưng hầu như mọi người ai cũng hiểu là Tổng Thống Brack Obama muốn đẩy mạnh quan hệ với Bắc Kinh, muốn được giới lãnh đạo Hoa Lục hỗ trợ ý kiến cấm vận Iran và thúc đẩy Bắc Hàn trở lại bàn đàm phán 6 nước. Đó cũng là cái nhìn của chuyên gia Kenneth Lieberthal thuộc Viện Nghiên Cứu Brookings Institution: Dĩ nhiên các vị dân cử đều có những ưu tiên riêng và tôi tôn trọng điều đó, nhưng Tổng Thống Hoa Kỳ phải có cái nhìn tổng thể về quyền lợi ngoại giao và quyền lợi của quốc gia.

Hình minh họa đôla Mỹ và đồng nhân dân tệ. Photo courtesy of tapchitaichinh.vn

Một số chuyên gia khác của Hoa Kỳ cũng chia sẻ ý kiến vừa nêu. Trong một cuộc thảo luận do Hội Đồng Quan Hệ Đối Ngoại Mỹ tổ chức ở Washington, các tham dự viên cho rằng Tổng Thống Obama đã làm đúng khi không vội đặt Trung Quốc vào danh sách những nước sẽ bị Hoa Kỳ trừng phạt.

Ông Stephen Roach của tổ chức tư vấn tài chánh Morgan Stanley cho rằng trừng phạt Trung Quốc đồng nghĩa với việc Hoa Kỳ tự nhận thế yếu của mình, hai chuyên gia Sebastian Mallaby và Charles Kupchan của Hội Đồng Quan Hệ Đối Ngoại đồng ý là quả Trung Quốc có ý đồ xấu khi dìm giá đồng nhân dân tệ, nhưng nếu muốn đạt hiệu quả thì Hoa Kỳ nên cùng với các nước khác tạo áp lực chung buộc Bắc Kinh phải thay đổi chính sách, thay vì đơn phương hành động.

Hơn thế nữa, chuyên gia Nick Lardy của Viện Nghiên Cứu Kinh Tế Quốc tế Peterson cho rằng thái độ mềm mỏng vẫn là thái độ hữu lý nhất để giải quyết một vấn đề gai góc đã có từ nhiều năm qua, ảnh hưởng trực tiếp đến quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc: Đặt Trung Quốc vào danh sách những nước cố ý dìm giá đồng bạc để trục lợi xuất khẩu chưa chắc đã đem lại kết quả như mọi người mong muốn. Vì thế, tôi cho rằng các tránh đối đầu chừng nào thì càng có cơ hội cho Trung Quốc sửa đổi lại trị giá đồng nhân dân tệ của họ.

Phản ứng của Bắc Kinh

Nhưng liệu Trung Quốc có định lại trị giá đồng nhân dân tệ hay không? Ngay lúc này, câu trả lời đúng nhất là chưa có một dấu hiệu nào cho thấy họ sẽ làm điều đó cả. Mặc dù hồi đầu tháng này ông Chu Tiểu Xuyên, Thống Đốc Ngân Hàng Nhà Nước Trung Quốc nói rằng có thể sẽ cứu xét lại trị giá đồng nhân dân tệ, nhưng ngay sau đó, Thủ Tướng Ôn Gia Bảo của Hoa Lục lại đưa ra lời phát biểu cứng rắn, mang ngụ ý rằng Bắc Kinh không nhượng bộ áp lực từ phía bên ngoài: Chúng tôi phản đối lối cấu kết với nhau để chỉ trích nước khác hay chuyện sẽ áp dụng biến pháp cứng rắn để buộc nước khác phải hạ giá đồng bạc của họ, lối hành động đó sẽ không đổi được trị giá đồng nhân dân tệ đâu.

Chúng tôi phản đối lối cấu kết với nhau để chỉ trích nước khác hay chuyện sẽ áp dụng biến pháp cứng rắn để buộc nước khác phải hạ giá đồng bạc của họ, lối hành động đó sẽ không đổi được trị giá đồng nhân dân tệ đâu.

Tướng Ôn Gia Bảo

Các nhà quan sát chính trị ở Washington nói rằng họ không ngạc nhiên về phát biểu của Thủ Tướng Trung Quốc, lý do là vì trước những căng thẳng về ngoại giao xảy ra sau khi Tổng Thống Hoa Kỳ đồng ý bán võ khí cho Đài Loan và tiếp vị lãnh đạo tinh thần của nhân dân Tây Tạng là Đức Đạt Lai Lạt Ma ngay ở Nhà Trắng, giới lãnh lạo Bắc Kinh phải chứng tỏ cho nhân dân Hoa Lục thấy sự cứng rắn cần thiết phải có đối với nước Mỹ.

Nói một cách khác, phát biểu của ông Ôn Gia Bảo đã làm hài lòng người dân Trung Quốc, và điều đó cũng báo trước cho thấy trận chiến trị giá đồng nhân dân tệ sẽ còn kéo dài.

Theo dòng thời sự:

• Cuộc chiến tiền tệ Trung – Mỹ
• Thượng viện Hoa Kỳ muốn trừng phạt Trung Quốc
• Trung Quốc: Tăng trưởng trong run sợ
• Gặp gỡ cấp cao bên lề
• Chuyến đi Bắc Kinh đột ngột của Bộ trưởng tài chánh Hoa Kỳ
• Mỹ: việc hoãn báo cáo chính sách tiền tệ TQ bị chỉ trích
• Trung Quốc sẽ áp dụng một chính sách tỷ giá hối đoái linh hoạt hơn?