Lá thư Tổng thống Iran gửi Tổng thống Bush chứa đựng những gì?

Nguyễn Khanh, phóng viên đài RFA

Thứ Hai tuần này, Tổng Thống Iran Mahmud Ahmadinejah đã gửi thư riêng cho Tổng Thống Hoa Kỳ George W. Bush. Tiết lộ chuyện này trong cuộc họp báo ở Tehran, nhà lãnh đạo Iran nói lá thư chứa đựng những đề nghị giải quyết căng thẳng đang xảy ra với Hoa Kỳ. Một viên chức ngoại giao cao cấp của Iran còn đi xa hơn, cho rằng lá thư có thể mở đầu cho việc tái lập mối quan hệ từng bị gián đoạn từ năm 1980 giữa hai nước.

• Bấm vào đây để nghe cuộc phỏng vấn này
• Download story audio

Ít giờ đồng hồ sau đó, Bà Ngoại Trưởng Condoleeza Rice của Hoa Kỳ cho biết lời lẽ chứa đựng trong lá thư không có một ý nghĩa nào đáng chú ý, và lá thư của Tổng Thống Iran cũng không nhắm vào mục đích giải quyết những trở ngại đang xảy ra, liên quan đến chương trình làm giầu uranium mà Tehran tiếp tục theo đuổi.

Nội dung lá thư chứa đựng những gì? Bản sao lá thư dài 18 trang được Nhà Trắng phổ biến cho thấy ngay ở những dòng chữ đầu tiên, Tổng Thống Mahmud Ahmadinejah của quốc gia Hồi Giáo Iran đã chỉ trích chính sách của Hoa Kỳ và cá nhân Tổng Thống George W. Bush, một người theo Thiên Chúa Giáo. Lá thư được mở đầu và chúng tôi xin được trích dịch nguyên văn như sau:

“Liệu một người theo Ðấng Jesus Christ có biết trách nhiệm phải tôn trọng nhân quyền hay không? Cáo buộc kẻ thù là có võ khí hạt nhân, có võ khí giết người hàng loạt, đưa ra chiêu bài “chiến tranh chống khủng bố”, nhưng cùng một lúc lại đưa quân sang đánh nước khác, giết người dân nước khác”.

Trong thư, nhà lãnh đạo Iran 10 lần nói đến Ðấng Jesus Christ của Thiên Chúa Giáo, 3 lần nhắc đến tên Saddam Hussein, gọi ông Saddam là “một nhà độc tài giết người”, nhưng không nói gì đến những chương trình hạt nhân mà Iran đang cho thực hiện cả. Thay vào đó, Tổng Thống Mahmud Ahmadinejah đặt câu hỏi:

"Từ lúc nào, khoa học và kỹ thuật đã bị lịch sử coi là tội ác? Liệu những thành công khoa học trong lãnh vực quân sự có thể đem ra để cấm đoán tất cả các cuộc nghiên cứu khoa học và kỹ thuật khác hay không?”

Lá thư được gửi từ Iran mang chữ ký của Tổng Thống quốc gia Hồi Giáo này vẫn là đề tài được mọi người nói đến, coi đó là một trong những sự kiện quan trọng nhất trong tuần. Và đó cũng là đề tài được Ban Việt Ngữ chúng tôi chọn để gửi đến quý thính giả trong khuôn khổ Tạp Chí Câu Chuyện Thời Sự Tuần Này.

Khách mời của chúng tôi hôm nay là ông John Pike, một trong những chuyên gia hàng đầu về Trung Ðông và an ninh thế giới, là 1 trong 150 người nằm trong danh sách “những người có tiếng nói quan trọng về chính sách của Washington”. Ông cũng từng làm việc với Ủy Ban Giải Giới Võ Khí Hạt Nhân, là thành viên của Hội Ðồng Ðối Ngoại Hoa Kỳ, và hiện đang giữ chức Giám Ðốc Viện Nghiên Cứu An Ninh Toàn Cầu.

Như thường lệ, cuộc phỏng vấn do Nguyễn Khanh thực hiện và sau đây là những điểm chính của buổi thảo luận giữa Ban Việt Ngữ chúng tôi và Tiến Sĩ John Pike.

Ý nghĩa của lá thư

Nguyễn Khanh: Cám ơn ông đã bỏ thì giờ nói chuyện với chúng tôi. Thưa ông Pike, tại sao Tổng Thống Iran lại gửi một lá thư như vậy cho Tổng Thống Hoa Kỳ?

John Pike: Theo tôi nghĩ, Tổng Thống Iran muốn bắt chước Tiên Tri Mohammad của Ðạo Hồi, vì trước đây Ðấng Mohammad thường gửi thư cho các tín đồ với mục đích hướng dẫn họ phải bỏ điều dữ, làm điều lành, tránh xa tội lỗi và căn dặn họ phải đi theo ánh sáng chân lý.

Ðiều này được thể hiện trong lá thư của Tổng Thống Iran, trong đó ông kê khai những điều mà ông ta gọi là tội của Tổng Thống George W. Bush, để cho mọi người thấy ông Bush chính là một con người đầy tội lỗi và đã đến lúc Tổng Thống Mỹ phải ăn năn đền tội.

Nguyễn Khanh: Phản ứng của Chính Phủ Hoa Kỳ là không thèm đếm xỉa gì đến lá thư. Ông có đồng ý với phản ứng như thế hay không?

John Pike: Tôi không ngạc nhiên, và chắc chắn chẳng ai ngạc nhiên khi thấy Hoa Kỳ nói không đếm xỉa gì đến lá thư mang chữ ký của Tổng Thống Iran cả, vì lá thư có chứa đựng điều gì mới lạ đâu, toàn những điều ông Mahmud Ahmadinejah đã nhắc đi, nhắc lại bao nhiêu lần trong những bài diễn văn ông ta đọc trong nước, chẳng hạn như Iran đang làm điều đúng, Hoa Kỳ đang làm những chuyện sai trái.

Trong lá thư, chúng ta thấy ông ta kết án Hoa Kỳ hết điều nay đến điều khác, kết án Hoa Kỳ phải chịu trách nhiệm về những gì đã gây nên cho thế giới, và cũng trong lá thư, ông Tổng Thống Iran nói rõ chẳng bao lâu nữa nước Mỹ sẽ sụp đổ, và Ðạo Hồi sẽ chiến thắng vinh quang. Lá thư mang toàn những ý tưởng khiêu khích, đâu có ý nào muốn hòa giải đâu. Và như thé, làm sao Hoa Kỳ có thể trả lời cho ông ta được.

Nguyễn Khanh: Nhưng ông Pike cũng biết là trong dư luận, có người nói Washington đã bỏ lỡ một cơ hội để nói chuyện với Iran. Ông nghĩ sao về điều này?

John Pike: Tôi không nghĩ lá thư của Tổng Thống Mahmud Ahmadinejah tạo cơ hội để hai bên có thể đến gần với nhau. Ðọc lá thư, chúng ta thấy Iran bảo Hoa Kỳ phải rút quân ra khỏi Iraq, đừng tiếp tục làm áp lực với Iran về chuyện hạt nhân nữa, và ngoài ra, còn tiếp tục lên tiếng nói phải loại trừ hẳn Do Thái.

Nếu lá thư chứa đựng những lời lẽ nhẹ nhàng, bày tỏ dấu hiệu cho thấy Tehran muốn tương nhượng để đạt được một thỏa hiệp chính trị, thì lúc đó Washington mới có thể nghĩ đến chuyện đàm phán được. Ðằng này lá thư chỉ nhằm kết án chính sách của Hoa Kỳ đối với thế giới và kết tội Tổng Thống George W. Bush, đòi ông Bush phải công khai nhìn nhận tội lỗi, nhìn nhận đã sai lầm. Tôi không tin ông Bush sẽ làm điều này.

Giải pháp nào cho vấn đề Iran?

Nguyễn Khanh: Thế theo ông thì với tình thế như thế nào, giải pháp nào là giải pháp hay nhất để giải quyết chuyện Iran?

John Pike: Theo tôi, trở ngại hiện giờ là Iran vẫn tiếp tục theo đuổi chương trình làm giầu uranium để chế tạo bom nguyên tử cho dù Hoa Kỳ và thế giới đã lên tiếng nói không thể chấp nhận chuyện đó được. Như thế, cách duy nhất để giải quyết vấn đề là Hoa Kỳ thả bom phá hủy tất cả những cơ sở nghiên cứu hạt nhân của Iran. Tôi không tin chuyện này sẽ xảy ra trong năm nay, nhưng có thể xảy ra trong vòng 1 hoặc 2 năm nữa.

Nguyễn Khanh: Ông ủng hộ đề nghị sử dụng giải pháp quân sự?

John Pike: Tôi không ủng hộ việc sử dụng giải pháp quân sự, nhưng ai cũng thấy là đến bây giờ, không thể nào chúng ta đạt được một giải pháp ngoại giao ôn hòa cả. Tôi tin Iran chẳng bao giờ bỏ ý muốn có võ khí hạt nhân, tôi cũng tin rằng Hoa Kỳ chẳng bao giờ chấp nhận cho Iran có loại võ khí nguy hiểm này cả. Vì thế, khi không giải quyết được bằng ngoại giao thì chỉ còn cách duy nhất là dùng giải pháp quân sự.

Nguyễn Khanh: Hiện nay, Hoa Kỳ đang trực tiếp can dự vào 2 cuộc chiến, một ở Iran, một ở Iraq. Xin được hỏi ông là Washington có đủ quân để tham dự vào cuộc chiến thứ ba ở Iran hay không?

John Pike: Trong giai đoạn đầu, kế hoạch quân sự thực hiện ở Iran sẽ do không quân đảm trách băng những cuộc oanh tạc, và tôi muốn nói với ông là Hoa Kỳ có đủ máy bay, đủ bom để làm chuyện này. Sau đó tùy vào phản ứng của Iran, chúng ta mới biết quân đội Mỹ phải làm gì, nhưng trong giai đoạn đầu, chỉ nên thực hiện các cuộc oanh tạcquy mô nhắm thẳng vào những cơ sở nghiên cứu hạt nhân của Iran.

Nguyễn Khanh: Xin cám ơn ông John Pike.