Heptilik xewerler ( 18-24 séntebir)

Xitay qanuniy organliri teripidin 8 yilliq qamaq jazasigha höküm qilinip, 5 yildin buyan ürümchidiki melum bir türmide yétiwatqan ataqliq Uyghur karxanichisi we jama'et erbabi rabiye qadir xanim ötken heptide dunyawi shöhretke ige 2004-yilliq xelqaraliq raftu mukapatigha sazawer boldi. Mezkur mukapat rabiye qadir xanimning kishilik hoquq, ayallar hoquqini qoghdash jümlidin ayallar we balilarning ma'arip terbiyisi körüshi, ularning ishqa orunlishishi qatarliqlarni öz ichige alghan parawanliq pa'aliyetliri üchün bérilgen. Mukapat bergen norwégiyidiki xelqaraliq raftu fondi jemiyiti charshenbe küni bu munasiwet bilen xitay hökümitidin rabiye qadirni shertsiz qoyup bérishni telep qilghan.

Rabiye qadirning mezkur mukapatqa sazawer bolghanliqidin xushallan'ghan hem ilhamlan'ghan uning amérikidiki menggülik hemriyi sidiq haji ruzi ependi mundaq dédi. " Bu yalghuz rabiye qadiri a'ilisiningla shan –sheripi bolmastin belki, pütün 20 milyon Uyghurning shan –sheripi, Uyghurning siyasiy hoquqlirining étirap qilin'ghanliqidur"

"Bügünki amérika " gézitide élan qilin'ghan " Uyghur elide teng mewjut bolup turush tes boldi" namliq maqalide xitay hökümitining Uyghur élidiki kontorulluqining eng yuquri pellige yetkenliki bayan qilin'ghan.

9-Ayning 20-küni türkiyining enqere shehride 5-nöwetlik xelqaraliq türkologiye qurultiyi échilghan bolup, 300 din artuq alimlar qatarida melum sandiki Uyghur alimlirimu orun alghan.Qurultaygha türkiye dölet rehberliri yétekchilik qilghan bolup, türkiye jumhuriyitining re'isi exmet nejded sezer ependi we türkiye bash ministiri tayip erdoghan türkiy tillarning dunyawi orni heqqide toxtulup, buningdin kéyin, türkiyining türkiy tillarning ornini we mewjutluqini saqlap qélish üchün, köp tirishchanliq körsitidighanliqini bildürgen. Türkiyining til tetqiqat jemiyiti mustapa kamal teripidin 1930-yillarda qurulghan bolup, u, türk tilida yéngilash élip bérip, Uyghur tili qatarliqlardin söz qobul qilghan iken.

Shinjang iqtisad gézitining uchirigha qarighanda 1- öktebir dölet bayrimi kélish aldida " 50 künlük qaxshatquch zerbe bérish" bashlinidiken , bu heriket emeliyette 8-ayning otturilirida bashlan'ghan bolup, 10-ayning otturilirighiche dawamlishidiken. Bu heqte melum bir saqchi xadimi erkin asiya radiyosining ziyaritini qobul qilip, buni ilgiri sürgen hemde bu heriketning tamamen mexpiy ikenlikini bildürgen.

Amérikidiki chikago shehiride turushluq réjissor débrix stratman ishligen "pelek shahi" namliq höjjetlik filim kanadaning toronto shehiridiki xelqara kino féstiwaligha qatnashqan. Bu kinoning Uyghurlarni dunyagha bildürüshte belgilik rol oynishigha ishengen pelek shahi adil hoshur radi'o istansimizning ziyaritini qobul qilip, özining téximu zor netijilerni qolgha keltürelishide pütün memliket xelqi we chet`ellerdiki qérindashlarning qollushining zörürlikini tekitligen.

Xelqara xewerler

Qazaqistan prizdénti nursultan nazarbayéw 24- 25- séntebir künliri Uyghur diyarida ziyarette boldi. Asasliqi iqtisadiy hemkarliqlar we néfit, tebiy gaz sahesidiki hemkarliq mesilisi muhim söhbet témisi bolup qaldi.

Elwette, buning terkibide Uyghur mesilisiningmu nezerdin saqit qilinmighanliqi roshen. Qazaq yaylaqliridiki atasudin bashlinip, Uyghur élining maytagh néfitlikige tutishighan néfit aqquzush turuba qurulushi 28- séntebirdin étibaren resmi ish bashlaydiken. Bu liniye arqiliq qazaqistan 2005- yilidin bashlap, xitaygha her yili 10 milyon tonna néfit ékisport qilidiken

21- Séntebirdin 23- séntebirghiche xitay bash ministiri wénjabaw qirghizistanda ziyarette boldi. U, bu jeriyanda prizdénti esqer aqayéw, bash ministir nikolay ténayéw qatarliqlar bilen söhbetleshti hemde birleshme bayanat élan qildi. Mezkur bayanatta atalmish sherqiy türkistan térrorchi küchlirige ortaq qarshi turush qayta tekitlengen.

Wénjabaw yene bishkekte shangxey hemkarliq teshkilatigha eza döletler bash ministirlirining yighinigha qatniship, mezkur teshkilatning buningdin kéyinki asasiy wezipisining iqtisadiy hemkarliq bolidighaliqini tekitlidi.

19- Séntebir küni xitay kompartiyisining 16- qurultiyi 4- omumiy yighinining xulasisi süpitide jangzémin herbiy ishlar komitétining re'islik wezipisini dölet re'isi xu jintawgha ötküzüp berdi. Chet`ellerdiki xitay démokratliri buni jangzémin dewrige xatime bérilip, xujintaw-wénjabaw guruhining dewri bashlan'ghanliqining ipadisi dep qaraydiken.

Wénjabaw bishkek sepirini axirlashturup, moskwagha yetip kelgen. U, rusiye da'irliri bilen iqtisadiy hemkarliq mesililiri bolupmu ikki memliket arisidiki néfit sodisi, néfit aqquzusuh turuba qurulushi layihisi mesiliside pikir almashturghan. Küzetküchiler xitay bash ministirini rusiyige néfit üchün keldi dep yézishmaqta. Bu qétim yene térrozirimgha qarshi birlikte küresh qilish témisimu muzakire qilinip, béyjing bilen moskwa bu jehette bir-birini tamamen qollaydighanliqlirini bildürüshken.

Chéchen rehberliridin biri arslan meshedow shamil basayéwni béslan weqesi bilen eyiplep, uni sotlaydighanliqini emma bu sotning peqet urush axirlashqandin kéyinla bolidighanliqini bildürgen.