Heptilik xewerler (26- marttin 1- aprilghiche)

Xelqara metbu'atlarda Uyghurlar heqqide yézilghan maqalilar köpeymekte

Ötken bir heptide amérikini asas qilghan gherb metbu'atlirida Uyghurlar heqqide yézilghan maqalilar köpeydi. Amérika metbu'atliridiki melumatlar ataqliq Uyghur kishilik hoquq pa'aliyetchisi rabiye qadir xanimni asas qilghan bolup, amérikidiki xawayi uniwérsitétining proféssori dru gladnéy yale uniwérsitétining jurnilida maqale élan qilip, rabiye qadir xanimning qoyup bérilishining Uyghur élidiki milliy ziddiyetning hel bolghanliqidin dérek bermeydighanliqini körsetti. U xitay hökümitini Uyghur mesilisini lilla hel qilishqa dewet qilghan.

Uningdin bashqa yene amérikidiki ataqliq gézitlarning biri "washin'gton pochta géziti" ning charshenbe künidiki sanida rabiye qadir xanim heqqide mexsus bir parche maqale élan qilinip, uning türmidiki azab-oqubetliri bayan qilin'ghan.

Bu maqalide rabiye qadir xanimning éytip bérishliri asas qilin'ghan bolup, xitay türmiside köpligen Uyghur siyasiy mehbuslirining yétiwatqanliqi, xitay da'irilirining uni qoyup bérishtin burun uninggha " amérikida milliy bölgünchilik heriketlirige qatnashmasliq " heqqide tehdid salghanliqi bayan qilin'ghan.

Ötken heptide yene en'glizche chiqidighan " asiya waqti" gézitide n. T. Tarimining bir parche maqalisi élan qilin'ghan. Buningda qirghizistandiki démokratik özgirishlerning Uyghurlarning buningdin kéyinki siyasiy pa'aliyetlirige ümid élip kélishi mumkinliki, sabiq prézidént esqer aqayéwning eyni waqitta xitay bilen birliship, Uyghurlarning musteqilliq we démokratik heriketlirige zerbe bergenliki, yéngi hökümetning démokratik ölchemlerge ri'aye qilip, Uyghurlarning pa'aliyetlirige yol qoyush éhtimalliqining barliqi körsitilgen.

Rabiye qadir erkin asiya radi'osini ziyaret qildi

Rabiye qadir xanim ötken düshenbe küni erkin asiya radi'osini ziyaret qilip, radi'o bashliqiliri we muxbirlarning qizghin qarshi élishigha érishti hemde muxbirlarning türlük so'allirigha jawab berdi. U, muxbirlarning so'allirigha jawab bérip, özining kelgüsi meqsetlirini otturigha qoydi shundaqla xitayning Uyghur élide yürgüziwatqan siyasetliri heqqide toxtaldi.

Bishkektiki Uyghurlarning ziyini 7 milyon dollar bolghan

24-Mart küni yüz bergen bishkektiki öktichiler inqilabi netijiside esqer aqayéw hakimiyiti yimirilip, hökümet démokratik öktichilerning qoligha ötkendin kéyin, shu küni axshimi bishkek shehride bulangchiliq weqeliri yüz bérip, sheher merkizidiki köpligen magazinlar, soda sarayliri bulang-talang qilin'ghan. Ene shularning qatarida Uyghurlarning soda baziri "medine"mu bulan'ghan hemde köydürüwétilgen.

Mezkur bazarda soda qilidighanlar asasliqi Uyghur élidin kelgen tijaretchiler bolup, töt ming etrapidiki bulangchilar bazargha bésip kirip, Uyghur tijaretchilirini urghan we ularning mallirini bulighan.10 Nechche ademni éghir yarilandurghan.. Medine bazirining xojayinning éytishiche؛ omumiy ziyan 7 milyon amérika dolliri etrapida bolghan.

Amérika tashqi ishlar ministirliki kishilik hoquq doklati élan qildi

Amérika tashqi ishlar ministirliki düshenbe küni "döletlerdiki 2004-yilliq kishilik hoquq we démokratiyini ilgiri sürüsh "doklatni élan qildi. Bu doklatta körsitilishiche xitayning kishilik hoquq weziyiti yenila nachar bolup, xitayning "térrorizimgha qarshi turush" tin paydilinip, diniy erkinlikni depsen qiliwatqanliqi shuningdek Uyghur, tibet we mongghul qatarliq milletlerning diniy, milliy we kishilik hoquqlirining depsende boluwatqanliqi bayan qilin'ghan.

Uchurlargha qarighanda amérika xitayning kishilik hoquq we démokratiye ehwalini yaxshilash programmisi üchün ötken yili 13 milyon dollar ajratqan. Bu yil yen 19 milyon dollar meblegh ajratmaqchi iken.

Qirghizistandiki öktichiler aqayéwning hayatigha kapaletlik qilmaqchi

Öktichiler teripidin aghdurulghan qirghizistan prézidénti esqer aqayéw moskwada panahlan'ghanidin kéyin, yéngi hökümettiki bir qisim öktichiler rehberliri aqayéwning qaytip kélip wezipisidin istipa berse , uning we a'ilisining hayatigha kapaletlik qilidighanliqini bildürdi. Emma , aqayéw özining yenila qanunluq prézidént ikenlikini eskertken. Xewerlerge qarighanda yawropa bixeterliki we hemkarliqi teshkilatining bashliqi qirghizistan rehbiri qurmanbék baqiyéw bilen esqer aqayéwning qaytip kélishige kapaletlik qilish we bashqa mesililerde heqqide söhbetleshken, biraq qurmanbék aqayéwning qaytip kélishi bilen bu dölette yéngi muqimsizliqlarning kélip chiqishi mumkinlikini körsetken.

Hindonéziyide yer tewridi

Hindonéziyining gherbiy déngiz tewelikide düshenbe küni kechte 8.7 Bal yer tewresh apiti yüz bérip, hazirghiche mingdin artuq adem ölgenliki éniqlan'ghan.

Hindonéziye téxi ötkendila sunami dep atalghan déngiz dolqunining zerbisige uchrighan bolup, buning apiti nahayiti zor bolghan idi. (Ümidwar)