Heptilik xewerler ( 1- öktebirdin 6 - öktebirgiche)

2007-10-05

u1005-pmn.mp3

Xitayning 1-öktebir bayrimi namayishlargha duch keldi

10-Ayning 1-küni xitay xelq jumhuriyiti qurulghanliqining 58 yilliq xatire künidur. Bu kün xitayning dölet bayrimi bolup, bu kün munasiwiti bilen dunyaning her qaysi jayliridiki Uyghurlar naraziliq namayishliri ötküzdi. Dunya Uyghur qurultiyi 1-öktebirni Uyghurlarning "matem küni" dep békitken bolup, dunya Uyghur qurultiyining chaqiriqigha bina'en amérika, kanada, en'gliye, gérmaniye, gollandiye, türkiye, norwégiye, shwétsiye we bashqa memliketlerdiki xitay elchixaniliri hem konsulxaniliri aldida naraziliq namayishliri élip bérildi.

En'giliyining london shehiridiki xitay elchixanisi aldida ötküzülgen namayishqa en'gliyide ziyarette boluwatqan Uyghur milliy herikitining rehbiri, d u q re'isi rabiye qadir xanimmu qatniship nutuq sözlidi.

Bu qétimqi namayishlar ramizan mezgilige toghra keldi. 1-Öktebir küni amérika paytexti washin'gtondiki xitay bash elchixanisi aldida ötküzülgen naraziliq namayishta söz qilghan alim séyit, ilshat we abdushükür hem ruqiye qatarliq namayishchilar xitay da'irilirining Uyghurlar, falun'gongchilar, tibetler hemde xitay öktichilirigimu zulum salghanliqini tenqid qilip, bundaq hökümetning insaniyetni tinchliq we dostluqqa ündeydighan, kishilik hoquqqa kapaletlik qilidighan olimpik tenheriket yighini ötküzüsh salahiyitige layiq emeslikini otturigha qoydi.

Rabiye qadir xanim en'gliye parlamént ezaliri bilen körüshti we bir qisim pa'aliyetlerni élip bardi

Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim en'giliyini ziyaret qilip, bir qatar muhim pa'aliyetlerni élip bardi. 1-Öktebir yeni düshenbe küni londonda, xelq'ara kechürüm teshkilati , xelq'ara kishilik hoquqni közitish teshkilati we en'giliye tibet dostliri birleshmisining merkezliride orunlashturulghan yighinlargha qatniship, Uyghurlarning nöwettiki ehwali we xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan bésim siyasitini tonushturdi.

10 - Ayning 3 ‏- küni, rabiye xanim yene en'giliye parlaménti uyushturghan yighinda, en'giliyining bir qisim yuqiri palata ezaliri we en'giliye tashqi ishlar ministirliqining mes'ulliri bilen körüshti. Rabiye xanim ulardin yawrupa parlaméntning Uyghur mesilisige xuddi amérikigha oxshash köngül bölüshini we en'giliye b b s radi'o -téléwiziye istansisidinmu Uyghur tilida anglitish bérishni telep qildi.

Amérika wekilliri polshada ottura asiyadiki Uyghurlar mesilisini otturigha qoydi

9‏-Ayning 24‏- küni polshaning paytexti warshawa shehiride échilip, 5 ‏- öktebir künige qeder dawamlishidighan, yawropa bixeterlik we hemkarliq kéngishining yighinigha qatnashqan amérika hökümet wekilliri, yighinda ottura asiyadiki Uyghur siyasiy pa'aliyetliri mesilisini otturigha qoydi. Amérika wekilliri ottura asiya memliketlirining xitay bilen bolghan hemkarliq kélishimi tüpeylidin özliri qol qoyghan xelq'ara ehdinamilerge xilap halda Uyghur pa'aliyetchilirini xitaygha qayturup bergenlikini körsitish bilen bu ishni toxtitishqa chaqirdi.

Heqiqeten, yéqinqi yillardin buyan qazaqistan, qirghizistan we özbékistan bir qanche onlighan Uyghurni ashkara we mexpiy yosunda xitaygha qayturup bergen bolup, bu xelq'araliq kishilik hoquq teshkilatlirining diqqitini jelp qilghan idi. Özbékistan xitaygha tutup bergen kanada puqrasi hüseyin jélil ene shularning biridur.

Bingtü'endiki xitay déhqanliri bilen saqchilar arisida toqunush yüz berdi

Merkizi xongkongdiki junggo démokratiye - kishilik hoquqi uchur merkizining ashkarilishiche, bingtu'en dep atiliwatqan ishlepchiqirish - qurulush armiyisining küytün shehiridiki 127 ‏- polkigha tewe sushingten deydighan köchmenler yézisida bingtu'en déhqanliri bilen saqchilar arisida toqunush yüz bergen bolup, bu weqe bingtu'enning paxtikarlargha kötürige bérilgen kéwezliklerning paxtisini ular öz aldigha satmaqchi bolghan alte somdin yuqiri bahadin köp töwenlitip sétiwalmaqchi bolushi bilen kélip chiqqan bolup, saqchilar déhqanlarning paxtilarni sirtqa toshushini kontrol qilish üchün barliq yollarni qamal qilip, ularni erzan sétishqa mejburlighan.

Netijide, 23- séntebir küni déhqanlar saqchixanigha kélip, naraziliq bildürgende saqchilar bilen toqunush kélip chiqqan. Xewerlerde körsitilishiche, 40 tin artuq adem yarilan'ghan, 25 déhqan tutulghan bolsimu, kéyin qoyup bérilgen iken.

Amérika awam palatasi teywen'ge qoral sétip bérish qarar layihisi maqullidi

Amérika awam palatasi seyshenbe küni qarar layihisi maqullap, bush hökümitining teywen'ge dawamliq qoral - yaraq sétip bérishini we teywenning özini mudapi'e qilishigha yardem bérishini telep qildi. Awam palatasining qarari maqullan'ghan mezgili xitay tashqi ishlar ministiri yang jyéchi b d t omumi yighinida we bash ministiri wén jyabawning xitay dölet bayrimida teywenni agahlandurghan mezgilge toghra keldi.

Xelq'ara jem'iyet jümlidin amérika xitay hökümitini bérma herbiy hökümitige tinch namayishchilarni basturmasliq heqqide bésim ishlitishke chaqirghan bolsimu, biraq bérma herbiy hökümitini izchil qollap kéliwatqan béyjing xelq'ara jem'iyetning teleplirini bija keltürmigen. (Ümidwar)