Nhạc sĩ Quốc Bảo và nạn đạo nhạc

Quý vị đang nghe âm điệu bản “Tuổi 16”. Đây là một trong ba nhạc bản mà Quốc Bảo nói là do mình sáng tác nhưng bị đưa ra trước ban Kiểm Tra của Hội Âm Nhạc Thành Phố Hồ-chí-Minh để xét xem có phải là chép nhạc của nước ngoài, như dư luận và báo chí nêu ra hay không. Các nhạc bản đưa ra so là: “Tuổi 16” với “Renaissance fair” của nhạc sĩ Ritchie Blackmore trong đĩa “Blackmore’s night”, “Ánh trăng” với “Can’t wait” của Yoo Seung Jun Feat Yuki, và “Để anh cháy cùng em” với “Dance with me” của Debelah Morgan. Sau nhiều cuộc họp, với cả sự có mặt của nhạc sĩ Quốc Bảo, vào ngày 1 đầu tháng này, Hội Âm Nhạc Thành Phố Hồ-chí-Minh kết luận là “Một số bài hát của nhạc sĩ Quốc Bảo với mức độ khác nhau, đã giống với nhiều bài hát nước ngoài. Đặc biệt, bài “Tuổi 16” đã sao chép nguyên xi bài “Renaissance fair” của Blackmore’s night.

Bấm vào đây để nghe tiết mục này

Rightclick to download this audio

Trong quá trình làm việc với ban Kiểm Tra, nhạc sĩ Quốc Bảo đã không thành thật nhận lỗi, chối cãi quanh co để cố tình ngụy biện theo kiểu lý luận nửa vời mà trước đó, Quốc Bảo đã phát tán nhiều bài viết của mình để tự biện hộ cho hành vi sao chép nhạc nước ngoài, rồi tự nhận đó là những tác phẩm của mình ...”

Kế đến là phần luận tội, và kết thúc bằng hình thức kỷ luật là “nghiêm khắc cảnh cáo nhạc sĩ Quốc Bảo”. Bản thông báo của Hội Âm Nhạc Thành Phố Hồ-chí-Minh được đưa ra chiều ngày 6 tháng Bảy, không thấy kết luận về các bài “Ánh trăng” và “Để anh cháy cùng em” nêu lên.

Đó là chưa kể các bài viết cho ca sĩ Ngô Thanh Vân bị nghi ngờ là “nhạc nhái”, cũng như bài “Tình xa”; bài “Ngồi hát ca bềnh bồng” thì sao quá giống nhạc bản “The clock ticks on”. Hai bài này, Thy Nga đã phát cách nay bốn kỳ, để quý thính giả thẩm định.

Nhiều người cho rằng biện pháp của giới chức âm nhạc nước ta đối với vụ Quốc Bảo cũng như vụ Bảo Chấn trước đó, nói chung là đối với nạn đạo nhạc, chỉ là “giơ cao đánh sẽ”. Trong khi đó thì tin tức đã được thông tấn xã quốc tế loan đi khắp cả. Kỳ này, mời quý vị nghe bài “Renaissance fair” kế tiếp là “Tuổi 16” để xem sáng tác của Quốc Bảo giống ra sao nhé! Trước tiên là “Renaissance fair” của nhạc sĩ Ritchie Blackmore trong đĩa “Blackmore’s night” …

"Renaissance fair" … (Audio clip)

sau đây, là “Tuổi 16” của Quốc Bảo

"Tuổi 16" ... (Audio clip)

Quý vị nhận thấy thế nào?

"Tuổi 16" cont' ... (Audio clip)

Cũng liên quan đến nhạc sĩ Quốc Bảo, trong chương trình hôm đó, Thy Nga có tường thuật cùng quý thính giả về chuyện anh ta nhận định rằng nhạc của người Việt ở hải ngoại đi đến chỗ “kiệt quệ”, ý tưởng thì nghèo nàn vì vốn tiếng Việt ít ỏi.

Ngay sau khi đọc thấy những lời phê bình ấy, nhiều người ở hải ngoại cũng như trong nước đã liên tiếp gởi e-mail phản hồi tới ban Văn Hoá. Hầu hết, họ phản đối cách phê phán của nhạc sĩ Quốc Bảo. Đặc biệt, có một điện thư dài của Trịnh Thanh Thủy thuộc nhóm Talawas, một diễn đàn thảo luận những vấn đề của hiện thực Việt Nam, chú trọng về văn hóa. Thy Nga đã điện thoại, hỏi chị về chuyện này.

Thy Nga: Chào chị Trịnh Thanh Thủy, được biết chị có viết một e-mail dài gởi tới ban Văn Hóa tại Việt Nam để phản hồi bài của nhạc sĩ Quốc Bảo. Xin chị cho biết cảm nghĩ ra sao khi đọc thấy bài đó của Quốc Bảo?

Trịnh Thanh Thuỷ: Tôi có đọc bài viết Nhạc sĩ Quốc Bảo nói về nhạc hải ngoại đăng trên VnExpress. Có lẽ, nhạc sĩ Quốc Bảo chưa từng sống ở hải ngoại, hay tiếp xúc nhiều với các nhạc sĩ cũng như giới thưởng ngoạn âm nhạc hải ngoại nên ông mới có cái nhìn như trong bài viết trên.

Hải ngoại bao gồm nhiều nơi trên thế giới mà hiện người Việt tị nạn đang sinh sống. Tôi hãnh diện về thư viện âm nhạc hải ngoại vì nó phong phú và đầy ắp. Đầy ắp sản phẩm âm nhạc với hàng ngàn băng nhựa, đĩa CD, video do nhiều nhạc sĩ từ khắp mọi nơi sáng tác và đóng góp. Tôi vui vì sau gần ba mươi năm xa xứ, người Việt vẫn bảo tồn và phát huy được một nền âm nhạc hải ngoại đa dạng, đa văn hoá. Đa dạng vì nó kết hợp nhiều dòng âm nhạc khác nhau. Đa văn hoá vì mỗi nhạc sĩ sinh sống ở mỗi nơi khác nhau không những chịu ảnh hưởng văn hoá gốc của mình còn thấm nhuần văn hoá địa phương mình sinh sống nên không ít thì nhiều, đứa con nghệ thuật của họ cũng có tinh thần đa văn hoá.

Tôi có đọc một bài tổng kết rất công phu và đầy đủ về âm nhạc và đời sống âm nhạc hải ngoại sau năm 1975 của nhạc sĩ Trần Quang Hải. Dựa theo tài liệu trên, tôi có thể tạm chia nền âm nhạc hải ngoại sau 1975 làm 3 dòng chính: nhạc cổ truyền, nhạc cổ điển và cận đại Tây phương và tân nhạc. Riêng về Tân nhạc, chúng ta có thể phân ra những dòng phụ như Nhạc hoài hương, ngục ca, bi ca, hưng ca, du ca, dân ca, “new wave”, nhạc phim bộ Trung Hoa, nhạc tiền chiến, nhạc tình ca, và nhạc Pop hay nhạc trẻ.

Thy Nga: Với nhiều thính giả không có phương tiện vào mạng Internet đọc bài chị viết, xin chị cho biết từng phần trả lời bài của nhạc sĩ Quốc Bảo, như về câu ông ấy phê bình nhạc trẻ hải ngoại rằng lời ít trau chuốt, ý tưởng nghèo nàn, thiếu sâu sắc" thì chị nghĩ thế nào?

Trịnh Thanh Thuỷ: Lời phê bình của Quốc Bảo, tôi nghĩ nó cũng na ná như việc chúng ta phàn nàn tại sao con voi thì quá to, con kiến sao mà bé thế vậy.

Đặc tính của nhạc trẻ cũng như nhạc Pop là phổ thông, dễ nhớ, dễ hiểu, thời thượng, đáp ứng được nhu cầu nghe và nhìn của giới trẻ.

Nhạc sĩ trẻ ở hải ngoại, họ nói và sử dụng ngôn ngữ nơi họ đang sống là ngôn ngữ chính, và tiếng Việt biến thành ngôn ngữ phụ. Tiếng Việt đối với họ là một thử thách lâu dài. Nhưng không phải nói như thế là tất cả lớp người trẻ sinh ra tại hải ngoại đều có vốn liếng Việt ngữ nghèo nàn, cũng có người viết và đọc tiếng Việt rất lưu loát. Phần còn lại, ngoài hai mươi hoặc trên một chút đều rành rẽ tiếng Việt, nhất là những người mới sang định cư sau này.

Có nhiều nhạc sĩ bước hẳn vào dòng chính âm nhạc Âu Mỹ như nhóm Heart2 sáng tác và trình diễn nhạc hip hop, rap, soul, với sự pha trộn nhạc cụ và văn hoá Việt Nam. Nhóm ASIA4 cũng vậy, họ viết cả nhạc pop Mỹ và Việt trình diễn ở Mỹ và cả Á Châu.

Tại Canada, có Hevin và Kristine Sa cô viết, vũ và trình diễn nhạc pop ở Hoa Kỳ, Canada, Đài Loan, Australia. Họ quan niệm bước hẳn vào dòng chính âm nhạc Âu Mỹ là một cơ hội cho người Việt bước vào thị trường âm nhạc quốc tế. Họ ước mơ sẽ viết cả nhạc Việt khi có cơ hộị. Tất cả đều thừa nhận văn hoá Việt Nam có ảnh hưởng trực tiếp trong những sáng tác của họ.

Một số nhạc sĩ bước vào dòng nhạc cận đại Tây phương, rất thành công và nổi tiếng như Phan Quang Phục đã đoạt giải âm nhạc The Prize of Rome năm 1997. Anh đã được xem như một trong 6 nhạc sĩ trẻ sáng tác có tài năng nhất Hoa Kỳ. Anh có bằng tiến sĩ âm nhạc tại đại học Michigan và dạy sáng tác ở đại học Mỹ. Trịnh Bách, Hoàng Ngọc-Tuấn, Lê Tuấn Hùng cũng vậy, họ đều gây được tiếng vang trong cộng đồng quốc tế.

Thy Nga: Tiếp theo câu đó, Quốc Bảo cho rằng "để che giấu vốn tiếng Việt ít ỏi của mình, các nhạc sĩ hải ngoại chọn cách pha Anh ngữ vào bài hát", chị thấy có đúng không?

Trịnh Thanh Thuỷ: Tôi nghĩ điều này không phổ biến. Nếu có thì vì dụng ý thay vì thiếu ngôn từ.

Thy Nga: Quốc Bảo lại nói rằng có vài nhạc sĩ trẻ hải ngoại khi sáng tác, đã dùng ca từ mang hình ảnh Saigon hay Việt Nam vào bản nhạc của họ. Như vậy theo Quốc Bảo là "tâm cảm dựng lên thiếu cơ sở, giả tạo, ý tưởng phiến diện, kỳ quặc, méo mó". Chị nghĩ sao về nhận định đó của Quốc Bảo?

Trịnh Thanh Thuỷ: Tôi nghĩ Quốc Bảo hơi khe khắt và kỳ thị trong cách phê bình của mình. Quốc Bảo làm như hình ảnh Sàigòn hay Việt Nam chỉ dành riêng cho người trong nước được dùng, nhạc sĩ hải ngoại không được dùng, hay dùng mà chưa sống hay chưa thấy là méo mó, giả tạo. Sao Quốc Bảo khẳng định rằng họ chưa bao giờ thấy? Nếu họ chưa sống, chưa thấy thì việc họ vay mượn hình ảnh Việt Nam làm nền cho tác phẩm của mình, tôi nghĩ đó là một điều tốt đáng khen hơn là kết tội hoặc chê trách. Vì sao? vì nếu họ là những người trẻ lớn lên ở hải ngoại dù chưa biết quê hương Việt Nam mà vẫn nghĩ đến và biết đem những hình ảnh trừu tượng, hư cấu đó vào tác phẩm của mình thì chúng ta, những người đã may mắn được thấy, được sống phải khích lệ, hãnh diện hơn là chỉ trích, phê phán gay gắt. Thy Nga: Vâng, xin cám ơn chị Trịnh Thanh Thủy đã dành cho chúng tôi buổi nói chuyện này. Tới đây, Thy Nga lại mời quý vị nghe bài "Can't wait" của Yoo Seung Jun Feat Yuki

"Can't wait" … (Audio clip)

Và bây giờ, mời quý vị thưởng thức sáng tác của Quốc Bảo, bài “Ánh trăng”

"Ánh trăng" … (Audio clip)

Tạp chí kỳ này đến đây xin chấm dứt … Thy Nga chào tạm biệt quý thính giả và các bạn ...