Nguyễn An, phóng viên đài RFA
Đại hội lần thứ 17 đảng Cộng Sản Trung quốc hiện đang họp tại Bắc Kinh. Các nhà lãnh đạo Đảng và Nhà nứơc Trung quốc vẫn tiếp tục vinh danh cá nhân và tư tưởng Mao Trạch Đông. Cho đến khi qua đời vào năm 1976, thọ 83 tuổi, ông Mao là lãnh tụ đảng Cộng sản Trung quốc, và người đứng đầu nước Cộng hoà Nhân Dân Trung hoa kể từ khi thành lập năm 1949.
Ông Mao là nhân vật chính trị được bao phủ bởi những huyền thoại, được thần thánh hoá, nhưng trong vài năm gần đây, nhiều công trình nghiên cứu và tác phẩm giá trị đã phát giác những chi tiết thực về đời sống của ông, trong đó có những chi tiết rất bất ngờ.
Một trong những công trình ấy là cuốn sách "Mao-an unknown story, " xin tạm dịch là "Những Điều Chưa Biết về Mao" của hai tác giả Jung Chang và Jon Halliday do nhà xuất bản Globalflair ấn hành mới đây.
Nhà báo Bùi Tín sẽ điểm cuốn sách này trong cuộc trao đổi kéo dài ba kỳ với BTV Nguyễn An của ban Việt ngữ đài chúng tôi. Ông Bùi Tín nguyên là phó tổng biên tập báo Nhân Dân, hiện đang sinh sống tại Paris. Xin đựơc thưa rằng ý kiến của ông Bùi Tín không nhất thiết phản ánh quan điểm của đài Á Châu Tự Do.
Nội dung cuốn sách
Nguyễn An: Kính chào nhà báo Bùi Tín. Trước hết xin ông giới thiệu sơ qua về nội dung cuốn sách cũng như là quá trình sưu tầm tài liệu để viết lên cuốn sách này.
Bùi Tín: Đây là cuốn sách lớn, đồ sộ lắm, đến 860 trang. Tôi đã mất suốt hai tháng để đọc, đọc một cách say mê. Và cuốn sách thu hút lắm. Hai vợ chồng tác giả là cô Jung Chang và ông Jon Halliday đã bỏ ra gần 10 năm trời để viết, mà là chỉ viết riêng về cái gọi là tiểu sử thật của ông Mao Trạch Đông là nó như thế nào. Muốn viết cuốn sách này ông bà đã có hàng mấy chục chuyến đi về Trung Quốc để thăm lại tất cả những vùng mà ông Mao Trạch Đông đã đi qua, từ Diên An, Tứ Xuyên, lên Bắc Kinh, Thượng Hải, v.v...
Ông bà ấy còn sang Đài Loan để gặp hơn 60 người nữa tức là những người đã từng gặp ông Mao Trạch Đông. Ông bà lại còn đi khắp thế giới để gặp gần 100 người, tư tổng thống, thủ tướng, bộ trưởng cho đến các nhà báo đã từng đến Diên An, đến Bắc Kinh khi ông Mao Trạch Đông còn sống, để lấy những tài liệu sinh động nhất, chân thực nhất. Cho nên đây là quyển sách rất đồ sộ. Có thể nói là công trình sử học thận trọng và công phu.
Nguyễn An: Thưa, ông có thể nói sơ lược về tác giả. Họ có gì đặc biệt?
Bùi Tín: Bà Jung Chang (theo Hán Việt là Trương Nhung) có cái đặc sắc là người gốc Trung Quốc, sinh ra từ một gia đình quyền quý ở Mãn Châu. Khi 16 tuổi bà vẫn còn là hồng vệ binh tìm cách đên Thiên An Môn để nhìn cho được ông Mao Trạch Đông. Thế mà sau này bà học tiếng Anh rồi trở thành giáo sư Anh ngữ. Đến năm 1978 bà được học bổng sang Anh Quốc. Sau khi tốt nghiêp bà ở lại nước Anh, lấy chồng là Jon Halliday.
Ông Hallday cũng rất là đặc sắc. Ông đã từng sống ở Moscow, ở Albany, đã từng là một nhà báo cánh tả, tức là quý mến, thần phục Mao. Nhưng sau này ông cũng vỡ mộng.
Nguyễn An: Vậy là cả hai người đều đã từng là những người thán phục Mao. Có thể nói là đã coi Mao như thần tượng trước khi vỡ mộng đấy!
Bùi Tín: Cả hai vợ chồng bây giờ đều đứng trên lập trường dân chủ để thức tỉnh tất cả những người đã mê muội, đã sai lầm đi theo học thuyết viễn vông mà tiêu biểu là ông Mao.
Nguyễn An: Thật ra nói về tiểu sử của ông Mao thì có lẽ rằng cho tới bây giờ có cả ngàn hay cả chục ngàn bản viết về tiểu sử rồi, thế theo ông thì cái đặc biệt của bộ sách này là ở chỗ nào so với các tiểu sử khác, và động lực khiến cho hai tác giả phải bỏ nhiều công sức ra để viết cuốn này là như thế nào?
Bùi Tín: Vâng. Cuốn sách này rất là công phu và ý định của ông bà Jung Chang và Jon Halliday là như thế này: Từ trước tới nay người ta viết quá nhiều cuốn hồi ký về Mao Trạch Đông. Nhưng đâu là sự thật? Ông bà đã đọc hàng trăm cuốn đó, đặc biệt nhất là cuốn mà ở Phương Tây người ta quý nhất, người ta coi trọng nhất để tham khảo trong các thư viện, đó là cuốn sách Ngôi Sao Đỏ Trên Đất Trung Hoa (Red Star Over China, 1937) của ông Edgar Snow.
Ông này là một nhà báo, nhà văn Mỹ rất nổi tiếng đã đến Diên An hàng chục lần làm khách của Mao Trạch Đông và khi về đã viết một cuốn sách đồ sộ là cuốn Ngôi Sao Đỏ Trên Đất Trung Hoa chỉ nói riêng về tiểu sử của Mao Trạch Đông.
Ông bà đã đọc kỹ cuốn sách đó của Adgar Snow và ông bà thấy rằng sự thật không phải như thế. Và càng đi sâu nghiên cứu về sự thật Mao Trạch Đông thì ông bà càng thấy cuốn Ngôi Sao Đỏ Trên Đất Trung Hoa chỉ là bề ngoài và ông Mao đã được đánh phấn bôi son. Cho nên lần này ông bà định viết về bộ mặt chân thật của Mao.
Sự thật trần trụi
Nguyễn An: Đối với các lãnh tụ cộng sản đựơc huyền thoại hoá, được tô son trét phấn để thành một ông thánh, thì việc phát giác ra sự thật trần trụi ắt hẳn là thú vị?
Bùi Tín: Nó lý thú ở chỗ ấy. Nó phơi bày ra những sự thật mà cũng không có cái gì là đao to búa lớn, nhưng mà toàn là những chuyện kể của hàng nghìn nhân vật và là những chuyện có thật cả. Tất cả đều là những điều rất kỳ lạ và lý thú vì đều là những điều mà từ trước tới nay người ta chưa biểt rõ và bây giờ mới biết thực rõ.
Ví dụ như chuyến "vạn lý trường chinh" mà ông Mao đã khoe là đi mất một năm trời và đánh mấy trăm trận, thì thật ra chỉ có vài trận chiến đấu thôi.
Hai nữa là như thành tích nổi bật nhất là trận Hồng Quân đi qua cây cầu Đại Đô mà bảo là lửa nung cháy tất cả 6 cái xích sắt dài và bên kia mấy ổ súng máy nổ suốt đêm nhả đạn, mà thật ra thì ông bà này đã đến tận cầu Đại Đô và hỏi chuyện một bà nhân chứng cách đây hơn 30 năm còn bán đậu phụ ở đầu cầu. Bà bán đậu phụ này có chứng kiến cảnh Hồng Quân đi qua cầu và có kéo vào nhà bà nghỉ chân để uống nước.
Nguyễn An: Tức là nhân chứng tại chỗ phải không ạ?
Bùi Tín: Vâng. Bà ấy là nhân chứng tại chỗ và bà cho biết là không có trận đánh nào cả. Về chuyện này thì sau này ông Chu Ân Lai cũng phải thú thật với Brezinsky rằng chuyện đó thì chúng tôi cũng phải nói thêm lên để giữ tinh thần của quân đội, để gây thêm thanh thế của Hồng Quân thôi. Như vậy là tất cả những chuyện đó dều bị thêu dệt quá mức thôi.
Thí dụ như nói ông Mao có lập trường nông dân, nhưng mà ngược lại trong quyển sách này thì ông bà đã sưu tầm tổng kết số dân bị chết trong thời ông Mao qua các chính sách như đại nhảy vọt, cưỡng bức lao động quá sức, thu mua hết tất cả lương thực thực phẩm của nông dân để trả nợ vũ khí cho Liên Xô, thì đã làm nông dân kiệt quệ tới mức xảy ra 3 trận đói lớn làm chết 26 triệu dân, chết la liệt ở Tứ Xuyên, ở Hà Bắc, ở Cam Túc, cho tới Quảng Đông.
Nguyễn An: Thưa ông, những phong trào vẫn được thổi phồng lên như là thành tựu vĩ đại thì thật ra chỉ là bề ngoài, thế còn bên trong là thảm kịch của người dân?
Bùi Tín: Đặc biệt là cuộc Cách Mạng Văn Hoá đã làm đổ máu hàng 10 triệu người mà tiêu biểu nhất là ông Lưu Thiếu Kỳ, ông Bành Đức Hoài, nguyên soái Hạ Long đã bị đối xử một cách tàn khốc, bị đày đoạ, bị bắt phải quỳ xuống, bị đánh đá hộc máu. Gọi là Cách Mạng Văn Hoá mà thật ra không có một tí gì là văn hoá cả. Bây giờ người ta mới khui ra từ đâu?
Từ các kho lưu trữ của Đệ Tam Quốc Tế, kho lưu trữ ở Moscow, kho lưu trữ ở Washington, kho lưu trữ ở Bắc Kinh và Thượng Hải. Bà Trương Nhung đã đến tận tất cả những kho lưu trữ, kể cả ở Berlin, cả ở Thuỵ Sĩ.
Tất cả những cuộc đối thoại tay đôi giữa Mao với Nixon ra sao, giữa Mao Trach Đông với Stalin năm 1949 như thế nào, thì bà đều có đủ hết. Cho nên hàng mấy nghìn trang tài liệu tưyệt mật đã được khui ra và được công bố. Và bà ghi lại tất cả những cuộc hội kiến, những cuộc đối thoại, những cuộc thảo luận rất là sinh động, và nó cho ta thấy tất cả sự thật.
Nguyễn An: Thưa, đó chính là lý do khiến cho hai vợ chồng tác giả đã phải bỏ ra đến cả chục năm để sưu tầm tài liệu có phải không ạ?
Bùi Tín: Vâng. Đúng thế. Tôi đã gặp hai vợ chồng ông bà. Ông bà có mời tôi đến nhà riêng vào năm 1993. Lúc bấy giờ ông bà đã nói là có khi chúng tôi phải bỏ đến 5-6 năm, nhưng bây giờ thì ông bà đã phải bỏ ra đến 10 năm. Hai vợ chồng đã đi không biết bao nhiêu nơi, gặp không biết bao nhiêu người, để viết nên cuốn sách đồ sộ cực kỳ có giá trị này. Giá trị nhất của nó là nói lên được sự thật.
Vừa rồi là cuộc trao đổi giữa Nguyễn An của ban Việt ngữ đài chúng tôi và nhà báo Bùi Tín về nội dung cuốn sách "những điều chưa biết về Mao" của hai tác giả Jung Chang và Jon Halliday do nhà xuất bản Globalflair ấn hành. Kỳ tới, nhà báo Bùi Tín sẽ nói đến một số chi tiết chưa bao giờ đựơc tiết lộ về ông Mao mà hai tác giả đã phát giác được. Mong quý thính giả đón nghe. Xin đựơc nhắc lại rằng ý kiến của ông Bùi Tín không nhất thiết phản ánh quan điểm của đài Á Châu Tự Do.