Nguyễn Bình, thông tín viên đài RFA
Vụ di dời trên 20 hộ gia đình người Việt ở ngoại ô Phnom Penh hồi đầu tháng 11 vừa qua đã thực sự ảnh hưởng đến tâm lý của người Việt ở một số nơi trên đất Chùa Tháp, nhất là người nghèo sống ở những khu nhà ổ chuột. Phóng viên Nguyễn Bình từ Campuchia có bài tường trình như sau.
Trong thời gian gần đây, tại các vùng ngoại ô Phnom Penh có nhiều khu nhà ổ chuột bị di dời, mà phía chính quyền cho là để sắp xếp lại đô thị. Có nơi thì việc di dời thực hiện suông sẻ, nhưng cũng có nơi rắc rối do chính sách bồi hoàn không thỏa đáng, xảy đến kiện tụng triền miên giữa người dân bị di dời và các công ty thực hiện các dự án qui hoạch đô thị.
Gần đây nhất là vụ di dời trên 20 hộ gia đình người Việt cùng với hàng chục hộ gia đình người bản xứ Campuchia và người Chăm, để lẩy khoảng 5 ha đất ở ngoại ô Phnom Penh giao cho một công ty xây khách sạn. Người dân ở trên phần đất này bị đưa đến một vùng nông thôn cách thủ đô khoảng 30 km, chưa có điện, chưa có hệ thống cấp nước sạch.
Do quen sống ở thành thị nên người dân không đồng ý với chính sách di dời của chính quyền. Riêng một xóm người Việt ở xã Arya Ksatra, quận Lovy Em, tỉnh Kandal, giáp thủ đô Phnom Penh, mặcdù chưa bị di dời nhưng cũng hoang mang khi chứng kiến trên 20 hộ người Việt đang sống đối diện với xóm mình bị đẩy đến chân núi ở vùng xa xôi nói trên.
Một bà cụ trên 60 tuổi cho biết bà nghe tin đồn rằng xóm bà ở tỉnh Kandal này rồi đây cũng sẽ bị đuổi. Theo bà biết, chính quyền có kế hoạch xây công viên tại đây.
Nhưng ông Chhoy Sambang, phó Quận trưởng Lovy Em thì nói rằng đây chỉ là tin đồn. Ông khuyên bà con nên yên tâm, vì ông chưa thấy dự án xây công viên như bà con nói.
Dù có sự trấn an từ chính quyền quận, bà con vẫn bán tin bán nghi. Vì người Việt đã đến định cư ở đây từ năm 1979, đến nay đã có tới gần 200 hộ, mà không có hộ này được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Nguyên nhân, được một số người cho biết, là chính quyền xem phần đất mà bà con đang ở là đất công cộng, và chính quyền chỉ cho phép bà con ở chứ không được sang nhượng.
Do đó, ông Lý Văn Còn, một người Việt sống ở xóm này từ năm 1979 nghi ngờ nếu bị di dời sẽ không nhận được tiền bồi hoàn như một xóm người Việt ở đối diện. Nguyện vọng của ông là muốn hồi hương về Việt Nam nhưng không biết làm thủ tục ra sao.
Các tổ chức nhân quyền thì cho rằng trong quá trình di dời và quy hoạch đô thị họ không thấy có sự phân biệt giữa cộng đồng dân tộc này với dân tộc kia, nhưng qui định của chính quyền địa phương về đất công và đất tư thì rất khó hiểu. Nếu hộ gia đình nào sống trên phần không may bị liệt vào loại đất công cộng thì khi di dời sẽ không nhận được tiền bồi hoàn.
Riêng về hoàn cảnh của cộng đồng người Việt ở tỉnh Kandal nói trên, ông Ouk Leng, cán bộ xác minh của tổ chức nhân quyền ADHOC cho biết ông mới nghe qua. Nhưng ông ngỏ ý hy vọng rằng chính phủ Hà Nội có đủ khả năng giúp đỡ cộng đồng này vì Việt Nam chỉ đạo được chính phủ Campuchia.
Theo ông, vụ chính quyền Hà Nội chỉ đạo lãnh đạo Phật giáo và công an Campuchia bắt một vị sư gốc Khmer Nam bộ tên là Tim Sakhorn đem đi bỏ tù ở Việt Nam là một minh chứng cho thấy họ còn ảnh hưởng tại Campuchia. Và vụ này cũng không có tác động tích cực đến cộng đồng người Việt đang sinh sống tại nước này.