Nguyễn Khanh, phóng viên đài RFA
Ông Christopher Hill, Phụ tá Ngoại Trưởng Hoa Kỳ đặc trách Ðông Á-Thái Bình Dương hiện đang có mặt tại Hà Nội. Từ Washington, Nguyễn Khanh của Ðài chúng tôi trình bày chi tiết hơn trong bản tường trình sau đây.
Chuyến viếng thăm Việt Nam kéo dài một ngày của ông Phụ Tá Ngoại Trưởng Hoa Kỳ diễn ra vào thời điểm cả hành pháp và lập pháp Mỹ đều bày tỏ mối quan tâm sâu xa trước sự kiện nhiều nhân vật bất đồng chính kiến bị kết án với tội danh “chống phá nhà nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa”, trong lúc Washington lẫn Hà Nội đều mong muốn đẩy mạnh hơn nữa quan hệ song phương, mở một trang sử mới cho mối giao hảo hai nước.
Các viên chức Hoa Kỳ và Việt Nam cho biết ông Christopher Hill đã thảo luận với đối tác là Thứ Trưởng Lê Văn Bàng, người từng nắm chức vụ đại sứ đầu tiên của Việt Nam ở Washington. Sau đó ông Hill được Chủ Tịch Nước Nguyễn Minh Triết tiếp đón và nhân dịp này, ông phụ tá Ngoại Trưởng Mỹ đã đại diện cho Tổng Thống Hoa Kỳ nhắc lại lời mời ông Chủ Tịch Nước Việt Nam sang thăm Washington vào tháng sáu tới đây.
Một viên chức cho biết lịch trình chương trình viếng thăm của ông Triết sẽ được hai bên thảo luận chi tiết hơn và thông báo trong một ngày không xa, nhưng có nhiều khả năng “chương trình khung sẽ được ông Hill cho công bố ở Hà Nội trong cuộc họp báo tổ chức lúc 9 giờ sáng mai”.
Tính từ đầu năm đến giờ, ông Hill là viên chức ngoại giao cao cấp nhất của Hoa Kỳ đến thăm Việt Nam. Hồi tháng Ba, Phó Thủ Tướng kiêm Ngoại Trưởng Việt Nam là ông Phạm Gia Khiêm đã sang thăm Hoa Kỳ và gặp Ngoại Trưởng Mỹ Condoleeza Rice.
Ðược biết trong cuộc gặp gỡ, Bà Ngoại Trưởng Mỹ nói rằng Washington “đánh giá cao vị trí và vai trò chiến lược của Việt Nam, không chỉ đối với Hoa Kỳ, mà ở tầm thế giới”. Cũng trong cuộc gặp gỡ, Bà Ngoại Trưởng Mỹ đã yêu cầu Hà Nội cải thiện về nhân quyền, nhắc lại đây là một vấn đề mà nhân dân Mỹ quan tâm, ảnh hưởng trực tiếp đến chính sách ngoại giao mà Washington muốn thực hiện đối với Việt Nam.
Không chỉ hành pháp lên tiếng, mà ngay chính lập pháp Mỹ cũng nói rõ nhân quyền là điểm đang gây trở ngại cho quan hệ hai phía, đặc biệt sau khi Việt Nam ra lệnh bắt và kết án các nhà tranh đấu cho dân chủ, tự do.
Các viên chức Nhà Trắng vẫn kín tiếng, nói rằng chuyến đi vẫn ở trong vòng thảo luận, nhưng giới thạo tin tại Washington cho hay có lẽ, vẫn ở mức độ như chuyến viếng thăm của Thủ Tướng Phan Văn Khải trước đây, tức hai nhà lãnh đạo Việt-Mỹ sẽ đưa ra những lời tuyên bố ngắn và không có họp báo…
Mới đây và với đa số tuyệt đối, Hạ Viện Liên Bang Mỹ đã thông qua một bản nghị quyết lên án hành động đàn áp nhân quyền và đòi hỏi Việt Nam phải trả tự do ngay tức khắc cho những người bất đồng chính kiến. Lời giải thích do phía Việt Nam đưa ra nói rằng không có tù chính trị ở Việt Nam và những người bị bắt giữ, truy tố và kết án đều là những người phạm pháp.
Những vụ bắt giữ, đàn áp thành phần chống đối cũng đã khiến cho một số đại biểu Quốc Hội Mỹ đòi hỏi Nhà Trắng phải có thái độ cứng rắn hơn đối với Việt Nam, và đã có một vài vị dân cử kín đáo đề nghị Tổng Thống George W. Bush không nên tiếp Chủ Tịch Nước của Việt Nam. Tuy nhiên một viên chức cao cấp hành pháp yêu cầu được dấu tên nói với Ban Việt Ngữ rằng ngay chính Tổng Thống Hoa Kỳ cũng tin chuyện “hợp tác để cùng xây dựng” bao giờ cũng đem lại kết quả tốt hơn.
Nguyễn Khanh tường trình từ Washington.
Hỏi: Có một vài câu hỏi muốn đặt ra với anh Nguyễn Khanh. Trước hết, chuyến đi Mỹ của ông Chủ Tịch Nguyễn Minh Triết sẽ được thực hiện ở mức độ nào?
Ðáp: Các viên chức Nhà Trắng vẫn kín tiếng, nói rằng chuyến đi vẫn ở trong vòng thảo luận, nhưng giới thạo tin tại Washington cho hay có lẽ, vẫn ở mức độ như chuyến viếng thăm của Thủ Tướng Phan Văn Khải trước đây, tức hai nhà lãnh đạo Việt-Mỹ sẽ đưa ra những lời tuyên bố ngắn và không có họp báo…
Hỏi: Xin lỗi ngắt lời anh Khanh, như vậy, ông Triết sẽ không ở Dinh Quốc Khách?
Ðáp: Tôi không rõ chuyện ông Chủ Tịch Nước của Việt Nam ở Dinh Quốc Khách Blair House và được Tổng Thống George W. Bush và Ðệ Nhất Phu Nhân mở dạ tiệc khoản đãi là tin xuất phát từ đâu, trong khi theo tôi biết thì ngay từ những ngày đầu, chuyện này đã không được nói đến.
Theo sự dọ hỏi của tôi thì chuyện ông Triết được mời ở Dinh Quốc Khách có khả năng xảy ra nhưng rất nhỏ, và chuyện được Tổng Thống Mỹ mở dạ tiệc khoản đãi thì khá khó thành hình, nếu không muốn nói là rất khó.
Một sự trùng hợp lý thú là mớisáng nay, có một nhà quan sát bảo với tôi là “ông hàng xóm của Việt Nam có lực lượng hải quân hùng hậu, do đó, Việt Nam cần phải nhờ Hoa Kỳ giúp thêm về cả hải quân lẫn pháo binh, tên lửa”. Câu hỏi cần đặt ra là Washington có thể giúp ở mức độ nào, vì khi muốn giúp Việt Nam, chính Hoa Kỳ cũng phải thăm dò phản ứng từ ông bạn láng giềng của Hà Nội.
Hỏi: Lịch trình ông Triết sang thăm Hoa Kỳ như thế nào?
Ðáp: Chi tiết cụ thể chưa rõ rệt cho lắm, nhưng có tin nói rằng ông Triết sẽ có mặt tại Mỹ trong 4 ngày, từ 19 đến 23 tháng Sáu, tức là tháng tới.
Hỏi: Ông Triết sẽ dành cả 4 ngày ở Washington?
Ðáp: Hình như không. Nghe nói hai ngày đầu ông Chủ Tịch Nước Việt Nam sẽ có mặt ở thành phố Los Angelse, bang California. Chi tiết rõ rệt sẽ được Washington và Hà Nội thông báo sau.
Hỏi: Mới đây, Phó Tư Lệnh Hạm Ðội Thái Bình Dương sang thăm Việt Nam. Anh có ghi nhận được tin gì chung quanh chuyến đi này hay không?
Ðáp: Chắc anh Mặc Lâm muốn nói đến chuyến viếng thăm của Trung Tướng Daniel Leaf diễn ra từ đầu tháng này. Theo tôi biết thì vấn đề đào tạo nhân lực quân sự cho Việt Nam đã được hai bên nói đến, và chưa rõ mức độ thực hiện sẽ như thế nào.
Có tin nói là Hoa Kỳ tán thành ý kiến giúp đào tạo sĩ quan cho Việt Nam, cho sinh viên Việt Nam sang học trường đào tạo sĩ quan ở Mỹ, và hình như là trường Ðại Học Không Quân (Air Force Academy) ở bang Colorado.
Một sự trùng hợp lý thú là mớisáng nay, có một nhà quan sát bảo với tôi là “ông hàng xóm của Việt Nam có lực lượng hải quân hùng hậu, do đó, Việt Nam cần phải nhờ Hoa Kỳ giúp thêm về cả hải quân lẫn pháo binh, tên lửa”. Câu hỏi cần đặt ra là Washington có thể giúp ở mức độ nào, vì khi muốn giúp Việt Nam, chính Hoa Kỳ cũng phải thăm dò phản ứng từ ông bạn láng giềng của Hà Nội.
Hỏi: Cám ơn anh Nguyễn Khanh. Tiếp tục phần tin tối nay….