Một tháng 9, đầu thu với nhiều biến cố quan trọng

Trần Sơn Nam

Hàng năm cứ vào những ngày tháng 9, đầu thu, thì giới lãnh đạo và ngoại giao của những nước lớn nhỏ trên thế giới đều tới Nữu Ước để mở đầu mùa ngoại giao trên chính trường quốc tế. Đặc biệt năm nay, ngoài một số vấn đề liên quan đến việc cải tổ Liên Hiệp Quốc, do sự trùng hợp của những biến chuyển ở nhiều nơi, một số biến cố quan trọng sẽ đến gần như cùng một lúc vào tháng 9 này như để thu hút sự chú ý của giới quan sát trên chính trường quốc tế.

Condoleeza_HuJintao150.jpg
Ngoại Trưởng Condoleeza Rice bắt tay Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào hôm 20-3-2005 tại Bắc Kinh. AFP PHOTO/POOL/TAKANORI SEKINE

Đài Á Châu Tự Do trao đổi ý kiến với ông Trần Sơn Nam về tầm quan trọng của những biến cố sắp tới trong tháng 9 này.

Hỏi: Thưa ông Trần Sơn Nam, theo như lịch trình của những sự việc đã được dự trù từ trước thì trong tháng 9 này, ngoài chuyến viếng thăm nước Mỹ của Chủ Tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào giới quan sát quốc tế lại còn được dịp theo dõi hai cuộc bầu cử quan trọng ở Nhật Bản và ở Đức. Xin ông vui lòng cho thính giả của Đài biết thêm chi tiết về những diễn biến này?

Đáp: Thưa, tôi nghĩ trườc hết đến Đại Hội Đồng thường niên của Liên Hiệp Quốc họp vào trung tuần tháng 9. Gọi là thường niên nhưng Đại Hội năm nay sẽ đặc biệt quy tụ nhiều nguyên thủ các nước lớn nhỏ trên thế giới vì kỳ Đại Hội này sẽ mang ra thảo luận vấn đề cải tổ Liên Hiệp Quốc, cải tổ cả về mặt tổ chức nội bộ cũng như về thành phần Hội Đồng Bảo An, hai vấn đề có quan hệ mật thiết đến tương lai của tổ chứùc lớn này.

Tiếp đến thì tôi nghĩ là không ai có thể phủ nhận được tầm quan trọng đặc biệt của chuyến viếng thăm nước Mỹ của Chủ Tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào.

Mối quan hệ Mỹ-Hoa

Hỏi: Thời gian gần đây chính giới Mỹ cũng như chính giới ở nhiều nước khác đã bàn tán rất nhiều về sự kiện đà phát triển của Trung Quốc về cả hai mặt kinh tế và quân sự có thể là mối lo trong tương lai đối với Mỹ cũng như đối với các nước ở Châu Á.

Phải chăng Chủ Tịch Hồ Cẩm Đào muốn gặp nhà cầm quyền Mỹ để trấn an dư luận ở Mỹ cũng như ở các nươc khác?

Đáp: Mối quan hệ Mỹ-Hoa thì từ trước đến nay vẫn là mối quan tâm không những của nhà cầm quyền hai nước mà còn của cả thế giới vì như mọi người đã biết, vùng Châu Á- Thái Bình Dương và nói rộng ra thế giới, có ổn định và hòa bình không, điều đó cũng tùy thuốc một phần lớn vào mối quan hệ Mỹ-Hoa.

Về phương diện này, một nhà ngoại giao nhiều kinh nghiệm của Singapore, ông Kishore Mahbubani, có đưa ra nhận xét là: “lịch sử của thế kỷ thứ 21 sẽ được quyết định bởi mối quan hệ giữa một siêu cường mạnh nhất thế giới và một cường quốc đang phát triển mạnh nhất thế giới”.

Chuyến viếng thăm nước Mỹ của Chủ Tịch Hồ Cẩm Đào đã được dự trù từ lâu, tuy nhiên ông đến gặp Tổng Thống George W. Bush vào lúc giữa hai bên có quá nhiều vấn đề cần phải được mang ra bàn thảo, nên chuyến viếng thăm lại càng tăng thêm phần quan trọng.

Nội dung cuộc thảo luận

Hỏi: Những vấn đề nào sẽ là những vấn đề được mang ra ưu tiên thảo luận?

Đáp: Trước hết về bầu không khí những buổi hội đàm giữa hai bên vào ngày 7 tháng 9, thứ tư tuần tới, thì giới quan sát quốc tế cũng không quên ghi nhận là Chủ Tích Hồ Cẩm Đào, cũng như Chủ Tịch Giang Trạch Dân trước đây, được coi là khách quý và là bạn nên mới được mời tới trang trại của Tổng Thống Bush ở Crawford, miền Texas.

Còn về phần nội dung thì vì mối quan hệ giữa hai bên vừa đa dạng vừa phức tạp, trong bầu không khí thân thiện ở trang trại có lẽ cả hai bên đều không thiếu vấn đề đưa ra.Tôi sẽ đi sâu vào những vấn đề này vào một dịp sau, nhưng ngay trong lúc này người ta cũng được thấy trước khi lên đường, Chủ Tịch Hồ Cẩm Đào đưa ra một vài lời tuyên bố về một số vấn đề mà phía Trung Quốc mong muốn sẽ được mang ra thảo luận.

Vì chính giới Mỹ và đặc biệt một vài dân biểu Mỹ tỏ vẻ lo lắng về sự thâm thủng về mặt mậu dịch của Mỹ, ông nói : “ Chúng tôi mong mua được nhiều hàng của Mỹ cũng như chúng tôi mong người dân Mỹ sẽ mua nhiều hàng của Trung Quốc, điều đó sẽ có lợi cho cả hai nước và tình trạng mậu dịch giữa hai nước có tính cách bổ sung nhiều hơn là cạnh tranh”.

Ngoài ra tuy không nói gì đến việc Trung Quốc không mua được công ty dầu Unocal của Mỹ, ông cũng đề cập tới “ý muốn của Trung Quốc muốn tăng cường sự hợp tác với Mỹ về mặt năng lượng và coi đây là một phần quan trọng của mối quan hệ song phương”.

Về phía chính quyền Bush và những sửa soạn đón tiếp ông Hồ Cẩm Đào hay những vấn đề mà Mỹ muốn mang ra thảo luận thì lúc này bên ngoài chưa được rõ chi tiết, nhưng nếu có những sự thăm dò thì chắc cũng không khỏi những vấn đề như những cố gắng của Bắc Kinh để thúc đẩy Bắc Hàn tại hội nghị 6 nước hay những biện pháp tăng cường những nỗ lực về mặt quân sự của Trung Quốc và sự hợp tác quân sự, nếu có giữa Trung Quốc và Liên Bang Nga.

Cuộc bầu cử Hạ Viện ở Nhật

Hỏi: Ông vui lòng cho biết về tầm quan trọng của hai cuộc bầu cử ở Nhật Bản và ở Đức.

Đáp: Về cuộc bầu cử Hạ Viện ở Nhật thì đây là quyết định của Thủ Tướng Koizumi sau khi chương trình cải tổ ngành bưu điện của ông bị Thượng Viện bỏ phiếu chống do chính những người trong đảng của ông phản lại ông.

Ông muốn dứt khoát vấn đề, giải tán Hạ Viện (vì không có quyền giải tán Thương Viện) và mang đặt vấn đề tín nhiệm với cử tri toàn quốc, nếu không được người dân tín nhiệm nữa thì ông từ chức, còn nếu được thì ông sẽ quyết tâm thi hành chương trình cải cách đã dự trù vì coi đây là cái sườn để phục hưng nền kinh tế Nhật Bản.

Ngoài khía cạnh nội bộ của vấn đề, cuộc bầu cử còn có thể ảnh hưởng về mặt đối ngoại nữa. Ông được chính quyền Bush coi là bạn đồng minh vì ông ủng hộ chủ trương tấn công Irak của Mỹ và đã hai lần tìm cách giúp đỡ Mỹ bằng cách gửi một số tầu để phụ vào việc tiếp tế quân đội Mỹ ở vịnh Ba Tư và gửi sang Irak một số quân để giúp Irak về phương diện nhân đạo và tái thiết.

Ngược lại đảng Dân Chủ là đảng đối lập với đảng Dân Chủ Tự Do của ông thì Chủ tịch của đảng này là ông Okada lại chống chủ trương của Mỹ, đòi rút quân của Nhật Bản từ Irak về trong vòng 6 tháng.

Như vậy có nghĩa là nếu ông Koizumi thất cử và đảng đối lập thắng cử thì tất cả có thể sẽ là một sự đảo lộn thế đồng minh chiến lược với Mỹ và một mối lo lớn cho Mỹ trong vùng Thái Bình Dương. Cuộc bầu cử sẽ diễn ra vào ngày 11 tháng 9, đúng vào ngày kỷ niệm vụ quân khủng bố tấn công hai trung tâm kinh tế tài chính và quân sự của Mỹ năm 2001.

Cuộc bầu cử ở Đức

Hỏi: Thế còn cuộc bầu cử ở Đức?

Đáp: Thưa, cũng như trong trương hợp ở Nhật Bản tất cả là do những nguyên nhân nội bộ. Từ hơn hai năm nay, nền kinh tế của Đưc lâm vào tình trạng tương đối trì trệ. Chính phủ Schroeder không giữ được lời hứa làm giảm nạn thất nghiệp, ngoài ra cũng không thực hiện được những cải cách về mặt an ninh xã hội, nên trong những cuộc bầu địa phương đảng Dân Chủ Xã Hội ở nhiều nơi bị thua phiếu.

Thủ Tướng Schroeder không muốn đợi đến kỳ hạn thường lệ để tổ chức bầu cử mà lại tự nguyện yêu cầu có cuộc bầu cử trước hạn định. Do đó mà có cuộc bầu cử được tổ chức vào ngày 18 tháng 9 (nghĩa là đúng một tuần sau cuôc bầu cử ở Nhật Bản).

Và cũng như trong trường hợp ở Nhật Bản, cuộc bầu cử ở Đức cũng có những ảnh hưởng về mặt đối ngoại. Ai cũng biết là trước đây, Thủ Tướng Đức Schroeder và Tổng Thống Pháp là hai nhân vật chống chủ trương tấn công Irak của Mỹ.

Tuy sau này tình hình căng thẳng giữa Mỹ và Đức đã tạm lắng dịu nhưng vết hằn vẫn còn. Trong cuộc bầu cử sắp tới đây, đảng đối lập với đảng đang cầm quyền và người đối thủ với ông Schroeder là bà Angela Merkel lại chủ trương ủng hộ Mỹ.

Như vậy có nghĩa là trong trường hợp cuộc bầu cử ở Nhật thì Mỹ mong đảng cầm quyền đạt được thắng lợi, ngược lại trong cuộc bầu cử ở Đức thì có lẽ Mỹ mong muốn đảng cầm quyền thất cử. Hiện nay theo những cuộc thăm dò ý kiến ở Nhật và Đức thì cả ông Koizumi và bà Merkel đang ở thế thuận lợi, tỷ số tín nhiệm của người dân đối với hai nhân vật này cao gần gấp đôi tỷ số tín nhiệm những nhân vật chống lại.

Nói tóm lại, tháng 9 sắp tới là tháng có rất nhiều biến cố có thể làm thay đổi cục diện trên thế giới đáng để giới quan sát quốc tế theo dõi.