Nhã Trân, phóng viên đài RFA
Cuộc tranh cử vào chức vị đại biểu quốc hội khoá XII của Việt Nam, dự kiến được tổ chức vào tháng 5 năm nay, sắp bước vào vòng hiệp thương thứ 3.
Nhân mùa bầu cử trong nước, Nhã Trân có cuộc trao đổi với dân biểu Trần Thái Văn, vị dân cử người Mỹ gốc Việt đầu tiên đã đắc cử vào quốc hội cấp tiểu bang Hoa Kỳ, nhằm tìm hiểu hoàn cảnh cũng như điều kiện tranh cử của một người Việt trên xứ người. Trước hết dân biểu Trần Thái Văn cho biết qua về cương vị hiện tại khi được mời tự giới thiệu.
Trả lời câu hỏi ông đã ra ứng cử vào ghế đại biểu quốc hội trong hoàn cảnh và điều kiện nào, ông cho hay đã tự ra tranh cử, tuy cũng có sự ủng hộ, hậu thuẫn của đảng mình.
Được hỏi về thể lệ, điều kiện ra tranh cử chức vụ dân cử quốc hội ở Mỹ, dân biểu Trần Thái Văn nói người dân hoàn toàn có quyền ra tranh cử, qua hình thức tự ứng cử hoặc do đảng riêng của mình yểm trợ.
Ông giải thích, một ứng cử viên độc lập cũng có tư cách ra tranh cử như thành viên một đảng chính trị, có nghĩa là một người không cần phải thuộc một đảng nào đó hoặc phải do một đảng đề cử mới được quyền ứng cử, và không có việc một đảng đề cử thành viên một cách áp đặt để cử tri phải tuyệt đối bầu cho ứng cử viên ấy, mà một người ra ứng cử dựa vào các yếu tố như khả năng bản thân, các điều kiện liên hệ như sự hậu thuẫn của quần chúng.
Trả lời thắc mắc các ứng viên quốc hội ở Mỹ được chính phủ hoặc các cơ quan chính quyền đối xử ra sao trong tiến trình tranh cử, dân biểu Trần Thái Văn đáp ông không hề thấy chuyện ứng viên bị trù dập, sách nhiễu. Ông cũng nhấn mạnh, việc chính quyền tạo áp lực, gây khó dễ cho ứng cử viên là vi hiến, là một hành động phạm pháp.
Trả lời câu hỏi trường hợp ứng cử viên quyết định bỏ cuộc nửa chừng có thường xảy ra không, và nếu có thì do động cơ nào, vị dân biểu gốc Việt ở nước ngoài nói trường hợp này cũng có khi xảy ra và bởi những lý do khách quan.
Các nguyên nhân thường gặp là có dấu hiệu cho thấy mức tín nhiệm của cử tri không được cao, số phiếu mà ứng viên kỳ vọng có khả năng không đạt được, hoặc vì ứng cử viên gặp khó khăn về vấn đề tài chánh.
Sau chót, khi được hỏi ông đánh giá của ông về các cuộc tuyển cử đại biểu quốc hội ở Việt Nam trong vài mươi năm qua, dân biểu Trần Thái Văn nói nhiên theo ông thấy thì các cuộc bầu cử trong nước lâu nay thiếu tính cách công khai và minh bạch, và vì vậy không được sự chấp nhận của quốc tế. Ông cho rằng tính minh bạch và công khai của bầu cử trong nước cần được cải thiện.