Xitay da'iriliri ghayiblar anisi patigül ghulamni yépiq sotlimaqchiken

Muxbirimiz gülchéhre
2016.03.29
patigul-ghulam-305.jpg Ghayiblardin imammemet élining anisi patigül ghulam.
RFA/Shohret Hoshur

5-Iyul ghayibliridin imammemet élining anisi, ghayiblar a'ile tawabi'atliri wekili patigül ghulam xanim erkin asiya radi'omiz ziyaritini axirqi qétim 2014-yili 15‏-aprél qobul qilghan idi, shu chaghda u, saqchilarning buningdin kéyin muxbir bilen körüshse qolgha alidighanliqini agahlandurghanliqi shundaqla öz öyide nezerbend qilin'ghanliqidin melumat bergen idi. Uningdin ilgirimu bu türdiki soraq we tehditler köp qétim yüz bergen idi. Patigül ghulamning ehwalidin xewerdar birining yéqinda yetküzgen uchurigha qarighanda, alaqimiz üzülgen bu ikki yilgha yéqin waqit jeryanida patigül ghulam xanim xitay bixeterlik saqchilirining tutqunida bolup, da'iriler 7-aprél ghayib patigül ghulam üstidin yépiq sot échish aldida iken.

Da'irilerning türlük tehdit we soraqlirigha qarimay, izchil halda erkin asiya radi'omiz we bashqa chet'el axbarat muxbirlirining ziyaritini qobul qilip 5-iyulda ghayib qiliwétilgenlerning a'ile-tawabi'atlirining erzi we derdini anglitip kelgen patigül ghulam, 2014-yili 15-aprél axirqi qétimliq ziyaritimizde, 9-aprél küni ürümchi sheherlik saqchi idarisining bashliqi wang méngshen bilen körüshken chéghida, wang méngshenning ghayiblar a'ile-tawabi'atlirini yene exmeq qilip “Baliliringlarni téxiche izdewatimiz” dep jawab bergenlikini pash qilghan idi we gérmaniyede ghayiblar heqqide yighin échiliwatqanliqini anglap dunyada biz üchünmu bash qaturidighan, bizning ghémimizni yeydighan, heq-naheqni sürüshte qilidighan, bir adem iz-déreksiz yoqap ketse, bu nege ketti, buninggha néme boldi dep soraydighan bir orun, bir teshkilat we kishiler barliqini uqup bekla xosh boldum, dep bildürgen idi we shuningdin kéyin umu xuddi oghlidekla ghayib bolghan idi.

Ikki yilgha yéqin iz-dériki bolmighan patigül xanimning ehwali heqqide uning yéqinliridin biri, nam sheripini élan qilmasliq sherti bilen özi anglighan uchurlargha asasen, ürümchide patigül ghulam xanim üstidin 7-aprél yépiq sot échilidighanliqini ashkarilidi. Uchur bergüchining bayan qilishiche, patigül ghulam 2014-yili 5-ayning 27‏-küni xitay dölet bixeterlik tarmaqliri teripidin ürümchidiki öyidin tutup kétilgen bolup, hazirghiche ürümchidiki melum tutup turush ornigha qamalghan. U tutup kétilgendin kéyin uning 3 perzentimu dawamliq saqchilarning bésimliri we közitishi astida bolup, yéqinqi aylarda da'iriler ularning chet'el muxbirlirigha ehwalni ashkarilimasliq sherti astida anisi patigül ghulam bilen ayda bir qétim körüshüshige ruxset qiliwatqan iken.

Patigül ghulamning qeyerde tutup turuluwatqanliqi we uning üstidin mexpiy sot échilidighanliqi heqqide téximu tepsiliy melumat élish üchün ürümchi sheher tengritagh rayonluq jama'et xewpsizlik tarmaq idarisi bilen alaqileshtuq, téléfonni alghan saqchi bu heqte so'allirimizgha jawab bérish hoquqi yoqluqini, yuqiri derijilik organlar bilen alaqilishishimiz shert ikenlikini éytti.

Biz yene patigül ghulam a'ilisi olturushluq tewelikni bashquridighan baxulyang mehelle bashqurush ornigha téléfon qilghan bolsaqmu, mes'ul xadim bu heqte jawab bérishni ret qildi.

Patigül ghulamning chong oghli imammemet éli, 5-iyul küni ürümchide namayishqa qatnishidu, aridin 9 kün ötkende ishik aldida dostliri bilen turghinida qara kiyimlik saqchilar teripidin tutup kétilidu we ikki ayghiche héchnedin sada chiqmaydu. Uning anisi patigül ghulam eng awwal öz tewelikidiki saqchixanigha we arqidin 10 qamaqxanigha bérip imammemet éli heqqide uchur alalmaydu؛ hökümet da'iriliridinmu jawab alalmighan patigül özige oxshash bir guruppa ghayiblar a'ile-tawabi'ati bilen béyjinggha köp qétim erz qilip baridu, munasiwetlik orunlar ularni qobul qilmighanning üstige, ular saqchilar teripidin tutulup ürümchige qayturup kélinidu.

Imammemet éli qatarliq 5-iyul ghayiblirining aqiwiti heqqide xitay terep, ziyankeshlikke uchrighan a'ile we Uyghur jem'iyitige ta bügün'ge qeder héchqandaq melumat bermidi. Patigül ghulam oghlining qéyin-qistaqta ölgenlik éhtimalliqidin xewer tapqandin kéyin, hökümet orunlirigha bérip qarshiliq bildüridu, shu kün'giche özini aldighan, heqiqiy ehwalni yoshurghan saqchilarni eyibleydu. U bu jeryanda ilyar isimlik bir saqchini tillighanliqi üchün, 7 künlük qamaq jazasigha buyrulidu.

Patigül ghulamning ilgiri éytishiche, u ziyaritimizni qobul qilghanliqi üchünmu xitay dölet amanliq saqchilirining köp qétim tehditige uchraydu, dölet bixeterlik idarisining nisbeten yuqiri derijilik xadimliri soraq qilish jeryanida hetta ünsin xatirisini qaldurghan. Emma patigül burun jawab bergendek, balisining uchuri bérilse, muxbir qobul qilishni toxtitidighanliqini éytqan. Axirqi qétimqi söhbitimizde patigül xanim hökümetning oghli heqqide uchur bérishini kütken halda özining bir mehel axbaratqa söz qilishni toxtitidighanliqini éytqan idi:

Patigül: bulargha téléfonumni késiwétinglar dégentim, sizge yene ulap bériptu, néme qilghinikin-tang bularning?

Muxbir: téléfonni étip qoyush bilen bu ishni yoshurup qalghili bolmaydighanliqini ularmu bilidu, belkim.

Patigül: shundaq qilip, ular méni siz bilen körüshmeysen deydu. Dunyada méning derdimni anglawatqan birdin-bir kishi siz tursingiz....

Muxbir: patigül xanim, bir mezgil shularning dégini boyiche qilip béqing, körüshmey baqayli....

Patigül: xeq yitip ketken bir itidin waz kechmeywatsa, men yürek paremdin qandaq waz kécheleymen?!!!

Muxbir: bu hergiz balingizdin waz kechkenlik emes, peqet balingizni izdesh usulingizdin waz kechkenlik. Yeni usulingizni özgertkenlik.

Patigül: shundaq qilay, “Hökümet jawab béridu, küt” dégen gépi boyiche bir mezgil kütüp baqay.

Muxbir: emise sizge yene sewr we gheyret tileymiz.

Patigül: rehmet silerge! silerge amanliq tileymen!

Patigül ghulamning sotlinidighanliqigha da'ir uchur yetküzgüchining bayanigha qarighanda, patigül ghulamgha da'iriler békitken adwokat 7-aprél échilish aldida turghan patigül ghulamning yépiq sotigha uning a'ile tawabi'atliriningmu qatnishishigha ruxset qilinmaydighanliqini uqturghan, patigül ghulamning baliliri uning a'ilisidin bir kishining bolsimu sotqa qatnishishni telep qilghan bolsimu hazirghiche jawab kelmigen shundaqla patigül ghulamning adwokatining éghzidin qachurghan uchurlargha qarighanda, patigül ghulamgha “Dölet mexpiyetlikini ashkarilash”, “Dölet bixeterlikige ziyan yetküzüsh”, “Döletni parchilashqa urunush” qatarliq jinayetler artilishi mumkin iken.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.