“Muhafiz” zhurnili Uyghurlar toghrisida mexsus san chiqardi

Muxbirimiz erkin tarim
2017.04.14
turkiye-uyghur-muhafiz-zhurnili-2017.jpg  “Muhafiz” zhurnilining Uyghurlar toghrisida mexsus chiqarghan sani
RFA/Erkin Tarim

Türkiyening eng chong ammiwi teshkilatliridin biri bolghan konya alperen ma'arip-medeniyet we hemkarliq wexpining “Muhafiz” zhurnili Uyghurlar toghrisida mexsus san chiqardi.

Mezkur zhurnalda wexpe bashliqi séyit özjan ependining oqurmenlerge yazghan bash maqalisige, izmir ege uniwérsitéti türk dunyasi tetqiqat instituti oqutquchisi proféssor doktor alimjan inayet yazghan “Xitayning Uyghurlargha qarita élip bériwatqan assimilyatsiye siyasitining seweb we meqsetliri” mawzuluq maqalisi qatarliq mol mezmunluq eserlerge orun bérilgen.

Zhurnalni chiqarghan konya alperen ma'arip-medeniyet we hemkarliq wexpi bashliqi séyit özjan ependi Uyghurlar toghrisida mexsus san chiqirish pikrining qandaq otturigha chiqqanliqi toghrisida melumat berdi.

U mundaq dédi: “Sherqiy türkistan biz üchün alahide ehmiyetke ige bir jay. Sherqiy türkistanliqlar uzun yillardin béri bésim astida yashawatqan bolsimu milliy we diniy kimlikini qoghdap qalghanliqi sherqiy türkistanni biz üchün téximu muhim qilidu. Shunga biz sherqiy türkistan toghrisida mexsus san chiqarduq. Biz xelqimizge sherqiy türkistanning tarixini, edebiyatini, medeniyitini, bügünki weziyitini we yer asti yer üsti bayliqlirini tonutayli dep bu mexsus sanni chiqarduq.”

Proféssor doktor alimjan inayet ependi mezkur zhurnalning Uyghurlar üchün ayrilghan mexsus sanida élan qilin'ghan toghrisida melumat berdi.

Zhurnalda yene “Sherqiy türkistanliq dangliq shexsler”, “Esir qalghan türklerning ata yurti sherqiy türkistan” mawzuluq maqalilerge orun bérilgendin sirt, zhornal muherri'ining ismini ashkarilashni xalimighan bir Uyghur yash bilen élip barghan söhbet xatirisige orun bérilgen.

Zhurnalda yer bérilgen “Sherqiy türkistanliq meshhur shexsler” mawzuluq maqalide 11-esirde yashighan Uyghur alimi mexmut qeshqiri, 19-esirde qeshqerde élan qilin'ghan qeshqeriye dölitining qurghuchisi yaqupxan bedölet, qutadghu bilig namliq eserni yazghan yüsüp xas hajip, 1944-yili ghuljada élan qilin'ghan sherqiy türkistan jumhuriyitining qurghuchisi élixan töre, mexsut sabri bayqozi, eysa yüsüf aliptikin, memtimin bughra, osman batur, rabiye qadir xanim we barat haji qatarliq shexslerning qisqiche hayati bayan qilin'ghan.

“Uyghur net tor géziti” ning sahibi, sherqiy türkistan wexpining sabiq mes'uli hamut köktürk ependi yashlargha Uyghur tarixida ötken muhim shexslerni anglitishning zor ehmiyetke ige ikenlikini bayan qildi.

Bulardin sirt zhurnalda yene Uyghur ta'amliri, Uyghur kiyim-kéchekliri resim bilen tonushturulghan. Zhurnalda yene türk sha'irlarning Uyghurlar toghrisida yazghan shé'ir we dastanlirighimu orun bérilgen. Zhurnalning tash wariqining arqisida memtili tewpiq yazghan sherqiy türkistan milliy marshining Uyghurchisi bilen türkche terjimisige orun bérilgen.

Konya alperen ma'arip-medeniyet we hemkarliq wexpi Uyghurlargha atap chiqarghan mezkur mexsus sani pütün türkiyede tarqitiliwétiptu.

Séyit özjan ependi konya alperen ma'arip-medeniyet we hemkarliq wexpi bundin kéyin Uyghurche kurs échip Uyghur tili ögitishni pilanlawatqanliqini bayan qilip mundaq dédi: “Sherqiy türkistanliq yashlarning köpi türkche bilidiken. Emma biz Uyghur tilini bilmeymiz. Uyghurlar bilen bolghan alaqimizni kücheytish üchün, Uyghurche öginishimiz kérek. Biz Uyghur mu'ellim teklip qilip Uyghurche öginishni oylawatimiz. Bulardin bashqa sherqiy türkistandin yéngi melumatlarni igilep sherqiy türkistan mesilisini türkiye küntertipide tutup turushni oylawatimiz.”

Proféssor doktor alimjan inayet ependi yéqinqi yillardin béri türkiyediki bezi zhurnallarning Uyghurlar toghrisida mexsus san chiqiriwatqanliqini, buning Uyghur tetqiqati we Uyghur dewasi üchün zor ehmiyetke ige ikenlikini bayan qildi.

2009-Yili ürümchi weqesidin kéyin türkiyediki eng chong zhurnallardin biri bolghan “Tarix” zhurnili, ülkü ojaqliri teshkilatining zhurnili Uyghurlar toghrisida mexsus san chiqarghan idi.


Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.