Xitayning axbarat saheside élip bériwatqan islahat mesilisi heqqide

Béyjing uniwérsitéti proféssori jyaw go biyaw efendining "xitay teshwiqat ministirlikige qarshi küresh" namliq maqalisi bu yil 8 - ayda yapon tiligha terjime qilinip neshir qilin'ghan. Mezkur maqalining neshir qilinishi xitayning axbarat saheside mewjut bolup turiwatqan mesililerni ashkarilash arqiliq, xitay - yaponiye munasiwitini tetqiq qiliwatqan mutexessislerning qattiq diqqitini qozghighan. Shunga, tokyoda échilghan bu qétimqi yighindimu bu heqte mexsus muzakiriler élip bérilghan.

Xitay teshwiqat ministirliki - arman'gha chushluq derman yoq

Muzakire jeryanida, xitay xelq uniwérsitéti jama'et pikri tetqiqat bölümi bashliqi yü guming xitay axbarat sahesining hazirqi halitini tonushturup, xitay teshwiqat ministirlikining "arman'gha chushluq derman yoq" dégendek intayin qiyin ehwal astida qalghanliqini melum qilghan. Uning bildürüshiche, 90 - yillarning béshida, xitay teshwiqat ministirliqining "xelq géziti" we merkizi téléwiziye istansisi arqiliq élip barghan teshwiqat heriketliri xélila yaxshi ünümge érishken iken. Lékin, hazir bolsa bu xil teshwiqatlar xelq arisida héchqandaq tesir körsitelmeydighan haletke chüshüp qalghan.

Rehbiri qatlamda birlik yoq

Xitaydiki metbu'at mesilisi heqqide mexsus tetqiqat élip bériwatqan béy xeydaw uniwersitéti uchur merkizining tetqiqatchiliri " xitay kommunistik partiyisining 16 - nöwetlik qurultiyidin kéyin élip bériwatqan metbu'at sahesidiki islahat herikiti asasen medeniyet we neshriyat tüzümi jehettiki islahat bolup hésablinidu, hazir xitayning rehbiri qatlamlirida pikir birliki bolmighanliqtin, yene nurghun mesililer mewjut bolup turmaqta" dep bildürdi. Ular yene xitaydiki ras gep qilghuchilarning komunistlar teripidin qandaq ziyankeshliklerge uchrawatqanliqini misallar arqiliq otturigha qoyup, xitayda , ming islahat élip bérilghan teghdirdimu yenila axbarat erkinliki emelge ashmaywatidu" dep körsetti.

Xitayda yenila axbarat erkinliki yoq

Yaponiyide eng köp sétilidighan "oqush hem sétiwélish" namliq gézitning bashliqi xu jintaw textke chiqqandin buyan xitayda héchqandaq axbarat erkinlikining bolmaywatqanliqini eskertip, öz oy- pikirlirini mundaq misallar arqiliq ipadilidi: "xitay teshwiqat ministirliqini tenqidlep maqale élan qilghan jyaw gobyaw gerche qolgha élinmighan bolsimu, ders ötüsh hoquqidin élip tashlan'ghan". "Nyo-york waqti géziti" ning béyjingdiki yardemchisi ji yawyen jang zéminning texttin chüshken xewirini birinchi bolup xewer qilghanliqi üchün "dölet mexpiyetlikini ashkarilidi" dégen jinayet bilen qolgha élin'ghan؛ sars késilini ashkarilighan herbiy doxtur jyang yenyung ependi gerche "dölet mexpiyetlikini ashkarilash "jinayitidin qutulup qalghan bolsimu, "4 - iyun oqughuchilar herkitini eslige keltürüsh kérek" dep muraji'et qilghanliqtin, axirigha bérip yenila xitay hökümiti teripidin qolgha élindi. Démek xitayda herqandaq bir ish hökümet teripidin ochuq ashkara élan qilinmaydiken, hemmisi dölet mexpiyetliki bolup hisaplinidu."

Yighin'gha qatnashqan xitay xelq uniwérsitéti jama'et pikri tetqiqat bölümi bashliqi yü goming "xitayning memliket ichidiki emeliy küchke ige organlar arisida, meyli saqchi qoshunida bolsun yaki teshwiqat orunlirida we yaki teshkilat organlirida bolsun, birinchi qol bashliq emeliyette hemmisi digidek jang zéminning qol astida ishligenler bolup, ularning héchqaysi orun almashmighan. Shunga, xu jintaw gerche yéngi oy - pikir yaki yéngi tekliplerni oylighan bolsimu ularni derhal ijra qilishqa yenila jür'et qilalmaydu. Shunga bundaq qilish üchün hazirche yene bir mezgil waqit kérek" dep bildürdi.

Xitay - türmide yétiwatqan muxbirlar sani eng köp dölet

Xitay dunya boyiche axbarat erkinlikini eng qattiq kontrol qilip kéliwatqan dölet bolup hésablinidu. Xelq'ara axbarat organlirining yéqinqi bir nechche yildin buyan bériwatqan istatistikisidin melum bolushiche, dunya boyiche türmide yétiwatqan muxbirlar sani eng köp bolghan dölet xitay bolup hésablinidiken. "Yéngi esir tor béti" ning tehriri jang wéygu'o ependi "gerche kommunist xitay hökümiti zorawanliq tüzüm arqiliq axbarat sahesini qattiq kontrol qilip kéliwatqan bolsimu, adilliqni teshwiq qilidighan heqqaniy muxbirlarni yenila yoq dégili bolmaydu, yeni xitayning axbarat saheside, wijdanliq we rast gep qilidighan axbarat xadimliri yenila mewjut. Ular axbarat erkinlikini ilgiri sürüshte, heqiqette ching turup, yéngi bir xil küchke wekillik qilmaqta." Dep körsetti. (Méhriban)