Wu xungda Uyghur élidiki emgek bilen özgertish we ishlepchiqirish qurulush armiyisi mesilisi heqqide toxtaldi

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Amérikida turushluq "emgek bilen özgertish fonda jem'iyiti" ning bashliqi wu xungda ependi xitayda yillardin buyan dawamliship kéliwatqan emgek bilen özgertish tüzüm heqqide maqalilar élan qilghan. U " emgek bilen özgertish dégenlik mexbuslarni qulning ornida ishlitip, ularning idiyisini pütünley yuyush dégenlik. Xitayda bu xil tüzüm yoqalmighiche démokratiyining emelge éshishi mumkin emes" dep körsetti.

Ishlepchiqirish qurulush armiyisi Uyghur élidila mewjut

Wu xungda ependi yéqinda muxbirimizning ziyaritini qobul qilip "xitaydiki bu xil emgek bilen özgertish tüzüm peqet xitay ölkiliridila emes, Uyghur élidimu oxshashla mewjüt hetta téximu wexshi halda ijra qilinimaqta " dep tekitlep, Uyghur élidiki emgek bilen özgertish ponkitlirining mezkur jaydiki ishlepchiqirish qurulush armiyisi bilen nahayiti zich munasiwette ikenligini otturigha qoyghan. U mundaq deydu:

"Uyghur élidiki emgek bilen özgertish tüzümi özige xas bir qisim alahidiliklerge ige. Chünki bu shu yerning shara'itige baghliq bolghan, Uyghur élidiki siyasiy ijtima'iy qurulma xitay ölkiliridiki siyasiy qurulmigha sélishturulghanda köp perqlinidu. Uyghur élide xitayning héchqandaq jayida bolmighan hetta tibettimu yoq bolghan atalmish ishlepchiqirish qurulush armiyisi dégen bir teshkilat bar. Hazir bu ishlepchiqirish qurulush armiyisining adem nopusi 3 milyondin ashqan bolup, ular intayin zor herbi we siyasiy küchke ige shundaqla milyonlighan kömür kan, tashyol, soda sana'et we étiz - ériqlarni kontrol qilip turush bilen bir waqitta, emgek bilen özgertish ponkitlirimu shuning kontroli astida bolghan.

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan wu xungda ependi ishlepchiqirish qurulush armiyisining birinchi i ikkinchi, üchünchi, tötinchi qatarliq hemmila polikliride emgek bilen özgertish türmilirining barliqini, hemde Uyghur élidiki emgek bilen özgertish türmilirining köp sandikisi ishlepchiqirish qurulush armiyisige qaraydighanliqini, shunga emgek bilen özgertish mesilisige kelgende, ishlepchiqirish qurulush armiyisini bir yaqqa qayrip qoyup söz achqili bolmaydighanliqini alahide tekitlidi :

Ishlepchiqirish qurulush armiyisining arqa körünüshi we meqsiti

Wu xungda ependi söhbet jeryanida, ishlepchiqirish qurulush armiyisining tarixini sözlep kélip, mundaq dédi :

" Uyghur élide mewjüt bolup turiwatqan ishlepchiqirish qurulush armiyisi kommunist xitayning mezkur rayondiki xitaylarni, bulupmu azsanliq milletler arisidiki Uyghurlarni basturidighan qurali bolup hésablinidu. Xitay hökümiti deslepte teslim bolghan gomindang eskerlirini mezkur jaygha ekilip, ularni emgekke sélip, boz yer achquzup, emgek arqiliq özgertishni meqset qilghan. Kéyin bu yerge xénen, senshi, gensu qatarliq jaylardin namrat déhqanlarni ekelgen. 60 - Yillargha barghanda, nurghun yashlarni yézilargha bérip qayta terbiye élish dégen nam bilen yötkep kelgen. Emeliyette ishlepchiqirish qurulush armiyisige kélip orunlashqanlarning köp sandikisi kélip chiqishi yaxshi bolmighanlar bolup hisablinidu. Mesilen méning inimming mezkür jayda turup qélishidiki sewebmu del uning eksil inqilapchi a'ilisidin kélip chiqqanliqidin. Ishlepchiqirish qurulush armiyisidikilerning 90% xitay milliti bolup, ularning az sanliq milletler bilen bolghan munasiwiti bekmu nachar. Yene kélip béyjing hökümiti türmidiki we shundaqla türmidin chiqqan mexbuslarni Uyghur élidiki ishlepchiqirish qurulush armiyisige palaydu, shunga ularning yerlik az sanliq milletler bilen itipaqliship kételishi mumkin emes. Buni xitay hökümiti özimu obdan bilidu. Shunga xitay hökümiti bir tereptin bu jaydiki xitay millitini kontrol qilp, yene bir tereptin ularni uzining herbiy we siyasiy küchige aylandurup,yerlik Uyghur millitini bashturushni meqset qilghan. Ishlepchiqirish qurulush armiyisini bir chong türme dep qarisaqmu bolidu. Mesilen men eyni chaghda bérip öz közüm bilen körgen tarip deryasi etirapighajaylashqan dihqanchiliq 1 ‏- diwiziye 14 - polikining özi pütünley bir chong türme idi. Démekchi bolghinim ishlepchiqirish qurulush armiyisi pütünley fashislashqan bir hökümetke qarashliq organ bolup hésablinidu."

Ziyaritimizni qobul qilghan wu xungda ependi 1989 ‏- yili Uyghur élide yüz bergen barin weqesini misalgha élip, " mezkur weqede, xitay hökümiti weqe yüz bergen jaygha tik uchar ayrupilan, esker we quralliq saqchilarni ewetishtin bashqa, ishlepchiqirish qurulush armiyisinimu herketke keltürüp, ularni adem tutush, yol tosash we qanliq basturush qatarliq ishlargha salghan " dep bildürdi

Wu xungda ependi söhbet jeryanida yene " hazir Uyghur élidiki ishlepchiqirish qurulush armiyisining kontrolliqi astidiki emgek bilen özgertish türmiliride Uyghur mexbuslarning sanimu barghanséri köpiyishke bashlighan hemde bularning köp sandikisi milli bölgünchiler bolup hésablinidu. Démek hazir bu emgek bilen özgertish türmiliri mezkur jaydiki Uyghurlarni basturidighan bir siyasiy qoralgha aylandi " dep körsetti. (Méhriban)