Xitaydiki "hökümet ichidiki hadisiler" heqqide mulahiziler


2005.10.14

Seyshenbe küni xitayning "xelq géziti" ning 9 - bétide "hökümet ichidiki hadisilerge diqqet qilish kérek" dégen témida maqale élan qilindi. Maqale élan qilinip uzun ötmeyla, xitaydiki asasliq tor betliri bu maqalini köchürüp tarqatti. Emeliyette, bu maqale 9 - ayning 29 - künila "xelq géziti" ning tor bétidiki bir sehipining ichide körülgen bolup, 5 - omumiy yighinning yépilishi bilen uning daghdugha bilen élan qilinishi, kishilerde her xil qiyaslarni peyda qilmaqta.

Jang zéminning oghlining tenqid qilin'ghanliqi perez qilinmaqta

Maqalide éytilghan "hökümet ichidiki hadisiler" asasliqi bir qisim rehbiriy emeldarlarning, bolupmu ministir derijilik emeldarlarning özining tesiridin paydilinip, ayal- balilirini shirket achquzush arqiliq, ularning köplep pul tépishigha yardem bérish ehwalini közde tutidu.

Teywendiki xitay waqti gézitining xewiridin melum bolushiche, bu maqale béyjingda alahide diqqet étibarlarni qozghighan. Nurghunlar bu maqalide xitay kompartiyisning sabiq sékritari jyang zéminning oghli jyang myenxingning karxanilarda köpligen wezipilerni öz üstige alghan qanunsiz qilmishi yoshurun tenqid qilin'ghanliqini perez qilghan.

Chet'elde "qizil qalpaqliq sodiger" dep nam alghan jyang zéminning oghli jyang myenxing, gerche xitay penler akadémiyisining mu'awin akadémiye bashliqliq wezipisini öz üstige alghan bolsimu, emma yene üch shirketning bash xojayinliqini qiliwatidu. Bu yil 8 - ayda u yene xitay penler akadémiyisi shangxey tarmaq akadémiyisining bashliqliq emelige érishken idi.

Roytirs agéntliqining yéqinda bergen xewiridin melum bolushiche, jyang myenxingning wezipisi mu'awin ministir derijilik bolup, töwen derijilik orunlarda wezipe ötishi normal ehwal emes iken.

Xitay kompartiyisining hoquq tutqan emeldarlirining hemmisi oxshash

Bir qisim analizchilarning qarishiche, bu jyang zéminning oghlini shangxeyde téximu yiltiz tartquzup, özining shangxeydiki tesirini saqlashqa uruniwatqanliqini körsitidiken. Xewerde éytilishiche, jyang miyenxing eng téz bolghanda kiler yili shangxey sheher bashliqliqigha kandidat bolalishi mumkin iken.

Xongkongdiki " échiwétish" ornilining tehriri sey yungmiyning radi'omizgha bildürüshiche, jyang zéminla emes, xitay kompartiyisining hoquq tutqan rehbiriy emeldarlirining hemmisi oxshash. Peqet jyang zémin we uning oghlila alahide gewdilinip qalghan.

"Hazirqi xu jintaw, win jyabawlarning balilirimu nurghun pul tépiwatidu. Xitaydiki " bayliq" zhornili élan qilghan chong baylar tizimlikide biridin sirt, qalghan hemmisining resimi bar. Kishiler ashu resimini élan qilmighan yoshurun bayni win jyabawning oghli dep qarawatidu. Win jyabawning ayali bolsa ünche merwayit sodisini kontrol qiliwatidu. Halbuki, xu jintawning qizimu yuqiri téxnika saheside xizmet qilidu. Uning bayliqimu yüz milyondin ashidu. Xu jintawning oghli bolsa chingxu'a uniwérsitétidiki yuqiri derijilik memuriy xadim. Umu soda sahesidiki chong erbablardin. Ular hemmisi soda bilen shoghulliniwatidu".

Shinjindiki öktichi pa'aliyetchi jawdagung , xitaydiki bir partiye diktaturliqi, bu xil özgiche ehwalni keltürüp chiqiriwatqan asasliq seweb ikenlikini, amérika qatarliq gherb elliride bundaq hadisilerning yoqliqini bildürdi:

"Bundaq ishlar jyang zémindila körülgen emes. Li pingning qandaq, ding shyawpingning baliliri qandaq, ular hemmisi oxshash öz hoquqliridin paydilinip xalighan ishini qilidu. Qarap baqsaq,girmaniye bash ministiri shirodérning ukisi ishsiz, amérikining sabiq prézidénti riginning balisimu ishsiz qalghan. Chünki prézidéntning iqtisadiy hoquq yoq. Karxanilar ularning balilirini ishletmeymiz dése ishletmeydu. Emma xitayda bundaq re'is, bash ministirlarning baliliri, tuqqanlirining ishsiz qalghan ehwali barmu? yoq".

Keng omumlashqan hadise

Xitayning xelq gézitide élan qilin'ghan mezkur maqalide éytilishiche, xitayda bu xil chiriklik hadisisi bekla omumlashqan. Bu ehwallarni tüptin tüzeshte, peqet hökümet emeldalirining öz- özini nazaret qilip, öz xataliqini tonush usuli intayin yitersiz iken.

Maqalide körsitilishiche, buni tüzesh üchün, kadirlar hoquqini "kündüzde", yeni ochuq -ashkara yürgüzishi hemde özi, repiqiliri we balilirining xizmet ehwallirini ammining nazaret qilishigha yol qoyushi kérek iken. Bundaq qilghandila, hoquqni shexsiy menpe'etlirige ishlitishke pétinidighan emeldarlar aziyip, hökümet ichidiki bu xil chiriklik hadisilermu yoqilidiken.

Jaw dagungning bildürüshiche, teywen bu jehette xitaydin köp yaxshi bolup, chünki teywende démokratik tüzüm yolgha qoyulghan. Metbu'atlar cheklimisiz halda hökümet üstidin nazaret qilalaydu. (Arzu)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.