Германийә телевизийисидә "чоң диктатор"

• Ихтияри мухбиримиз әкрәмниң бу һәқтики мәлумати
• Download story audio

Хитай хәлқ җумһурийитиниң қурғучиси вә рәиси мав зедоң

Германийидики мәшһур телевизийә қанили ZDF тәрипидин ишләнгән "чоң диктатор" намлиқ һөҗҗәтлик филимниң 3 – қисми, 14 – ноябир күни кәч саәт 8:15 минут өткәндә тамашибинлар нәзиригә сунулди. 45 Минутлуқ бу филимда, бундин 30 йил илгири, йәни 1976 – йили 9 – сентәбир күни өлгән хитай хәлқ җумһурийитиниң қурғучиси вә рәиси мав зедоңниң һаят паалийәтлири әкис әттүрүлгән болуп, мавзедуң 20 – әсирдә яшап өткән үч чоң диктаторниң бири вә әң вәһшиси қатаридин орун алған. Дуняға мәшһур үч чоң диктатордин һетлир вә сталинниң һаят кәчмишлири һәм инсанийәт дунясиға кәлтүргән балайи апәтлири һәққидики көрүнүшләр, алдинқи күнлири ZDF қанилида улап көрситилгән иди.

"Чоң диктатор" намлиқ һөҗҗәтлик филимниң 3 – қисми мәхсус мав зедуңниң хусуси тарихи, униң гоминдаң вә японға қарши елип барған урушлири, хитай хәлқ җумһурийитиниң қурулуши һәмдә җумһурийәт қурулғандин кейин қозғиған һәр түрлүк террористик һәрикәтлирини мәзмун қилған болуп, америкиниң сабиқ ташқи ишлар министери киссингер, хитай компартийисиниг әйни чағдики рәһбәрлиридин чен йизи, тарихчи, профессор родерик вә мав зедуңниң биографийисини йезип чиққан тарихчи җуң чаң қатарлиқлар зиярәт обйекти қилинған һәмдә уларниң мав зедуңға бәргән баһалири оттуриға қоюлған.

Филимда мав зедуңниң хитай хәлқ җумһурийити қуруш йолида 20 милйон хитайниң җениға замин болғанлиқи тилға елиниш билән биргә, җумһурийәт қурулғандин кейин һәр түрлүк ички урушларни қозғап, йәнә 70 милйон хитайниң һаятиға зиянкәшлик қилғанлиқи оттуриға қоюлған. 1956 – Йили "һәммә гүлләр тәкши ечилиш, җими еқим бәс-бәстә сайраш" һәрикитини қозғап, пүткүл хитайдики зиялиларни, илғар күчләрни күрәш мәйданлирида вә әмгәк билән өзгәртиш лагирлирида җазалиғанлиқи һәм қийнап өлтүргәнлики, 1966 – йили "чоң сәкрәп илгириләш" һәрикитини қозғап, әнгилийиниң тәрәққиятиға 15 йилда йетишивелиш шуари билән 20 милйон деһқанни ачлиқта өлтүргәнлики, 1966 – йили "мәдәнийәт зор инқилаби" ни қозғап, йәнә қанчә он милйон инсанни һаятидин айриғанлиқи әкис әттүрүлгән.

Мав зедуң бу қәдәр көп инсанни жандармиларниң яки әскәрләрниң күчигә тайинип әмәс, бәлки "қизил қоғдиғучилар" ниң әсәбийликигә тайинип өлтүргән. Мушундақ бир чоң мустәбит вә террористни бүгүнки хитайларниң "улуғ даһи вә қабил йитәкчи" санап чоқунғанлиқи, униң шав шәндики туғулған өйини музийға айландуруп зиярәт қилидиғанлиқи, бүгүнки коммунистик партийиниң униң изиға варислиқ қиливатқанлиқи, компартийә рәһбәрлириниң униң қатурулған җәсидигә тазим қилидиғанлиқи оттуриға қоюлуш арқилиқ, бүгүнки хитайларниң аң – сәвийә қурулмиси вә хитай хәлқ җумһурийитигә һөкүмранлиқ қиливатқан бүгүнки һакимийәтниң маһийити көрситип берилгән.

Филимда, уйғур дияриниң 1949 – йили коммунист хитай армийиси тәрипидин қандақ бесивелинғанлиқи, шундақла 1956 – йили елип берилған "һәммә гүлләр тәкши ечилиш, җими еқим бәс-бәстә сайраш" һәрикити җәрянида вә 1966 – йили қозғалған „чоң сәкрәп илгириләш" һәрикити җәрянида вә яки 1966 – йили қозғалған "мәдәнийәт зор инқилаби" җәрянида қанчилик уйғурниң зиянкәшликкә учриғанлиқи тилға елинмиған болсиму, бу һәрикәтләр вә уйғур диярида униңға қошуп елип берилған "йәр ислаһати", "йәрлик милләтчиликкә қарши туруш" дегәндәк һәр түрлүк террористик һәрикәтләрниң зәрәригә учриған уйғурларниң һәдди – һесаби йоқ.