Gérmaniye téléwiziyiside "chong diktator"

• Ixtiyari muxbirimiz ekremning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Xitay xelq jumhuriyitining qurghuchisi we re'isi maw zédong

Gérmaniyidiki meshhur téléwiziye qanili ZDF teripidin ishlen'gen "chong diktator" namliq höjjetlik filimning 3 – qismi, 14 – noyabir küni kech sa'et 8:15 minut ötkende tamashibinlar nezirige sunuldi. 45 Minutluq bu filimda, bundin 30 yil ilgiri, yeni 1976 – yili 9 – séntebir küni ölgen xitay xelq jumhuriyitining qurghuchisi we re'isi maw zédongning hayat pa'aliyetliri ekis ettürülgen bolup, mawzédung 20 – esirde yashap ötken üch chong diktatorning biri we eng wehshisi qataridin orun alghan. Dunyagha meshhur üch chong diktatordin hétlir we stalinning hayat kechmishliri hem insaniyet dunyasigha keltürgen balayi apetliri heqqidiki körünüshler, aldinqi künliri ZDF qanilida ulap körsitilgen idi.

"Chong diktator" namliq höjjetlik filimning 3 – qismi mexsus maw zédungning xususi tarixi, uning gomindang we yapon'gha qarshi élip barghan urushliri, xitay xelq jumhuriyitining qurulushi hemde jumhuriyet qurulghandin kéyin qozghighan her türlük térroristik heriketlirini mezmun qilghan bolup, amérikining sabiq tashqi ishlar ministéri kissin'gér, xitay kompartiyisinig eyni chaghdiki rehberliridin chén yizi, tarixchi, proféssor rodérik we maw zédungning bi'ografiyisini yézip chiqqan tarixchi jung chang qatarliqlar ziyaret obyékti qilin'ghan hemde ularning maw zédunggha bergen bahaliri otturigha qoyulghan.

Filimda maw zédungning xitay xelq jumhuriyiti qurush yolida 20 milyon xitayning jénigha zamin bolghanliqi tilgha élinish bilen birge, jumhuriyet qurulghandin kéyin her türlük ichki urushlarni qozghap, yene 70 milyon xitayning hayatigha ziyankeshlik qilghanliqi otturigha qoyulghan. 1956 – Yili "hemme güller tekshi échilish, jimi éqim bes-beste sayrash" herikitini qozghap, pütkül xitaydiki ziyalilarni, ilghar küchlerni küresh meydanlirida we emgek bilen özgertish lagirlirida jazalighanliqi hem qiynap öltürgenliki, 1966 – yili "chong sekrep ilgirilesh" herikitini qozghap, en'giliyining tereqqiyatigha 15 yilda yétishiwélish shu'ari bilen 20 milyon déhqanni achliqta öltürgenliki, 1966 – yili "medeniyet zor inqilabi" ni qozghap, yene qanche on milyon insanni hayatidin ayrighanliqi ekis ettürülgen.

Maw zédung bu qeder köp insanni zhandarmilarning yaki eskerlerning küchige tayinip emes, belki "qizil qoghdighuchilar" ning esebiylikige tayinip öltürgen. Mushundaq bir chong mustebit we térroristni bügünki xitaylarning "ulugh dahi we qabil yitekchi" sanap choqun'ghanliqi, uning shaw shendiki tughulghan öyini muziygha aylandurup ziyaret qilidighanliqi, bügünki kommunistik partiyining uning izigha warisliq qiliwatqanliqi, kompartiye rehberlirining uning qaturulghan jesidige tazim qilidighanliqi otturigha qoyulush arqiliq, bügünki xitaylarning ang – sewiye qurulmisi we xitay xelq jumhuriyitige hökümranliq qiliwatqan bügünki hakimiyetning mahiyiti körsitip bérilgen.

Filimda, Uyghur diyarining 1949 – yili kommunist xitay armiyisi teripidin qandaq bésiwélin'ghanliqi, shundaqla 1956 – yili élip bérilghan "hemme güller tekshi échilish, jimi éqim bes-beste sayrash" herikiti jeryanida we 1966 – yili qozghalghan „chong sekrep ilgirilesh" herikiti jeryanida we yaki 1966 – yili qozghalghan "medeniyet zor inqilabi" jeryanida qanchilik Uyghurning ziyankeshlikke uchrighanliqi tilgha élinmighan bolsimu, bu heriketler we Uyghur diyarida uninggha qoshup élip bérilghan "yer islahati", "yerlik milletchilikke qarshi turush" dégendek her türlük térroristik heriketlerning zererige uchrighan Uyghurlarning heddi – hésabi yoq.