Élim - sétimdiki exlaqiy qa'idiler

• Muxbirimiz ömerjanning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Güzel exlaq her qandaq adem uninggha intilidighan, her kim uni qedirleydighan we insanlargha tolimu yarishidighan bir ésil xislettur. Insaniy güzel exlaqning da'irisi intayin keng bolup, insanlarning kündilik turmushida yüz bérip pütün ishlarni öz ichige alidu. Sodida adaletlik we rastchil bolushmu insaniy güzel exlaqlarning qataridin sanilidu.

Muhemmed niyaz hajim bilen söhbet

Muhemmed niyaz hajim soda - sétiq ishliridiki exlaqiy qa'idiler heqqide mundaq didi: “ Herxil soda - sétiqni qa'idige uyghun kélidighan da'ire ichide élip bérish rastchilliq bilen soda qilishning usulidur. Insanlar soda - sétiq ishlirida dölet qanunigha boysunuplar qalmay, yen özliri étiqad qilidighan dinning soda - sétiq exlaqighimu emel qilishi kérek. Peyghember eleyhissalamdin qaysi méhnet eng ewzel. Dep soralghanda, u “ Kishining öz qoli bilen qilghan emgiki we toghra rewishte qilin'ghan soda”dep jawab bergen.

Jem'iyet éhtiyajliq bolghan hem exlaq ölchimige uyghun kélidighan soda - sétiqning hemmisi halaldur. Uning eksiche, ijtima'iy hayatqa selbiy tesir körsitidighan, jem'iyetning exlaq ölchimige uyghun kelmeydighan soda sétiqning hemmisi haramdur. Insanlarning, ijtima'iy guruhlarning menpe'etige ziyan - zexmet yetküzidighan her qandaq tirikchilik usuli éyiblinishqa tégishlik.

Qa'idige uyghun soda - sétiq her ikki terepning ixtiyarliqi boyiche, bir - birige menpe'et we payda yetküzüsh asasida bolidu. Soda - sétiq her ikki terepning raziliqini shert qilidu. Eger bir terepning telipi bolup, qarshi terepning qobul qilghanliqi hasil bolmisa, zorluq bilen sodilishish kélip chiqidu - de, bu insaniy exlaq ölchimige uyghun kelmigen bolidu.”

Soda qa'ide - yosunigha emel qilish rastchilliqning ipadisi

Muhemmed niyaz hajim soda qa'ide yosunigha emel qilishning zörürliki heqqide mundaq didi:“Peyghemyber eleyhissalam “Musulmanlar özliri kélishken shertlirige baghliqtur”dep körsetken. “Shert” her xil ölchemdin ibaret. Bu hedis shuni ipadileyduki, jem'iyette yashawatqanlar her xil ölchem we belgilimilerning cheklimiside bolidu. Shunga her xil qa'idilerge emel qilishi telep qilinidu. Her kim soda - sétiq ishlirini exlaqiy qa'idiler boyiche élip barsa, özini intayin azade hés qilidu - de, qanunning barliqinimu sezmey qalidu. Eger u qanunsiz we exlaqqa uyghun kelmeydighan rewishte soda - sétiq bilen shughullansa, qanunning hemmila jayda mewjudliqini we özining terep - tereptin cheklimilerge uchrap turiwatqanliqini köridu.

Sodida yalghan sözlimeslik exlaqiy mejburiyet

Peyghember eleyhissalam bir küni sodigerlerge nesihet qilip,“ Ey sodigerler jama'esi! soda üstide yalghan éytishtin hezer qilinglar”dep körsetken. Soda - sétiq qilghanda kishilerni aldash yaki köz boyamchiliq yoli bilen yaxshichaq boliwélishning hemmisi adil bolmighan élim - sétim qilmishliridindur. Bu insaniy xisletge ige bolghan kishilerning qilidighan ishi emes. Soda -sétiqta adaletlik bolush insaniy güzel exlaqning jümlisidin sanilidu. Musulmanlar üchün bolsa perzdur.

Sodidiki yalghan gep qilish we aldamchiliq qatarliq qilmishlar aqiwette kishige payda bermeydu. Nurghunlighan pakitlar shuni ispatlaydu, jem'iyettiki yalghan mal sétish, bashqilarni aldash qatarliq qilmishlar bir mehel payda bergendek qilghan bilen, uzun'gha qalmay igisige halaket we weyranchiliq élip kélidu. Chünki yalghanchiliq bilen aldamchiliq insan tebi'itige yat kélidighan waqitliq nepsiy heweslerdur. Emma rastchilliq bilen soda qilish gerche körünüshte japaliq, paydisi az bolsimu, lékin u puxta, da'imliq we xatirjemlik ishtur. Mundaqlar kishilerning hörmitige sazawer bolghuchilardur”.

Soda - sétiq qilghanda ölchemde kem bermeslik lazim

Muhemmed niyaz hajimning éytishiche, soda - sétiq qilghanda tarazida kem tartip bérish arqiliq kishilerni aldash ne musulmanchiliq, ne insani exlaq qa'idisige oyghun kelmeydu. Tarazida adaletlik bolush musulmanlar üchün perzdur. Qur'an kerim insanlargha telim bérip:“ Siler bashqilargha (ashliq qatarliqlarni)ölchep bergende, toluq ölchenglar we toghra tarazida tartip béringlar, bundaq qilish siler üchün eng yaxshidur” dégen. Tarazida kem bérish insanlarni op'ochuq aldighanliq we ularning mélini heqsiz halda yewalghanliqtur. Dunyadiki pütün dinlar we barche qanunlar bu qiliqni éyplaydu.(Ömerjan)

Yuqiridiki ulinishtin, muxbirimiz ömerjanning bu heqtiki melumatini anglaysiz.