Xitaydiki emgekchilerning ehwaligha bir nezer

Béyjing bahari zhornilining bash muherriri xuping ependi yéqinda xitayda neshriyat tarmaqlirining hazi'iqi ehwali we emgekchilerning azap chékiwatqanliqi heqqide bir obzor élan qildi.

Hazirqi diktatorluq bilen burunqisi oxshimaydu

Xuping ependining "xitaydiki emgekchilerning ehwaligha bir nezer serlewhilik obzorida mulahize qilinishiche, xitayda neshriyatlarni xitay kommunist partiyési chemberchest kontirol qiliwalghan. Shunglashqa dert tartiwatqan emgekchi xelqning heqiqi ehwali dunyagha ashkarilanmaydu. Hemme kishige melumki, xitay kommunist partiyining déktaturliqi astida turiwatqan dölet. Hazirqi bu déktatorluq burunqi kona shekildiki déktatorluqqa oxshimaydu. Burunqi déktatorluq shara'itida gézit - zhornallarda élan qilinip bolghan uchurlar waqedin kéyin sürüshte qilinatti, bu xuddi bala tughulup bolghandin kéyin qarap béiqp uni öltüriwatken'ge oxshaytti. Emma hazirqisi uninga oxshimaydu, bala tughulup bolghichila öltürüp tashlaydu. Burunqi ‘eksil'inqilapchi' dégen jinayet namini hazir xitay kommunist partiyisining teshwiqat tarmaqliri ‘aghdurmichiliq'dégen'ge özgertiwaldi. Xitay kommunist partiyisi özi xewpke duch kelgen haman " döletni aَghdurmaqchi dégen nam bilen alliburun yuqitishni közligen ademlerni téxi yüz bermigen waqening jawapkari qilip aldin tutup öltüridu yaki türmige tashlaydu. Xewer - uchurlarni jemiyetke yetküzidighan axbarat - neshriyatlarning hemmisi partiyining orgini yaki ishenchilik adimining qolida bolghachqa, ular partiyige ziyanlq bolidighan her qandaq uchurning sirtqa ashkara qilinshi cheklep turidu.

Intérnet xitayning uchur kontrol qilishi uchun riqabet boldi

Dunyada intirnet, yeni iliktironluq ötüshmining keshp qilin'ghanliqi xitay kommunist partiyésining uchurlarni kontirol qilishi üchün bir chong réqabet boldi. ــــ Dep mulahizisini dawamlashturidu xuping ependi, ــــــ chünki intirnette kishilerning uchur, obzor élan qilishni aldin yaki derhal tosiwélish nahayiti qéyin. Intirnet dégen dunyaning hemme yéridin uchurlar öz - ara ötüshüp turidighan turidighan tor. U partiyining nimini chekligen, nimini cheklimigenliki bilen kari yoq, nime waqe yüz bergen bolsa, shuni intirnetke yazsila tarqiliwéridu. Shunglashqa xitay hökümiti intirnetni tosush üchün nahayiti keng da'irilik intirnet saqchisi tesis qildi. Ular bezi ötüshme noqtilirini kontirol qilip turup, hökümet xahlimaydighan uchurlar peyda bolsila ‘xeterlik yüzlinish' dep qarap uni öchüriwétidu. Shundaqtimu yenila uchurlarning shu ötkellerde tosulup qalmay tarqilip kétidighanliri bolidu. Hökömet uchurlarning ehwalidin xewer tapqandin kiéyin, bezi tepekkuri ötkür yazghuchilarni mexpi halda tutqin qilidu yaki lükcheklerge urghuzup zexmilendürüp qoyidu. Emma intirnet arqiliq tarqalghan jama'et pikri hazir partiyi'ini özining qararlirini özgertishke mejbur qilmaqta.

Islahattin kelgen nep nime

Xuping ependi islahatta peyda bolghan mesililer heqqide toxtulup mundaq dep mulahize qilidu: 89 - yilida yüz bergen 4 - iyun waqesdin burun islahatta hemme ademge nep tegdi. Emma 4 - iyun waqesidin kéyin, islahatta hemme ademge tégidighan nepni partiye qaytidin teqsim qilishqa bashlidi. Bu teqsimatta dölet égilikidiki karxana ishchiliri qurban bolup ketti. Shuning bilen ishsizlar topi, namratlar topi barliqqa keldi. Burun kommunist partiye özi ‘dölet igilikidiki karxanilar omum xelqning', ‘karxana bashliqi bilen adettiki ishchi huquqta baraber' dep teshwiq qilatti. Kéyin partiye dölet igilikidiki karxanilar tartqan ziyanni ishchilarni ishtin boshutiwétish arqiliq qaplaydighan bolghanda, ishchilar ‘biz nime üchün ishsiz bolup qalimiz, sen nime üchün ishsiz bolmay belki xojayin bolup turiwérisen' dégen su'alni partiyéning üzige qoydi. Burunqi tüzümni partiye özi teshebbus qilip tikligen, emdi uni özgettishke toghri kelgende partiye özi buning üchün bedel tölishi kérek . Emma partiye xelqqe bedel töletküzdi. Hökömet bu mesilini pash qilidighan uchurlarning dunyagha tarap kétishidin qorqidu. Shundaqtimu yenila tarqilip kétiwatidu. Ishsizliqqa hökümet özi jawapkar bolishi kérek idi. Emma u ishsizliqni xelqning özige artip qoydi. Partiye özi peyda qilghan ishsizliq we namratliqni xelq özi ajiz bolghanliqtin boldi dep bormilap chüshendürüshke orundi. Shuning bilen jemiyette" ajiz kishiler topi deydighan atalghu peyda boldi.

Mesilini hel qilishning birdin bir yoli

Béyjing bahari zhornilining bash muherriri xuping ependi xitayda emgekchilerning nime üchün ishtin boshutulup, namratliship azap - oqubet chékiwatqanliqi, emma ularning sadasi dunya anglanmaywatqanliqi we buni hel qilish birdin bir charisi nime ikenliki heqqide toxtulup mundaq dep mulahize qilidu: omum xelq égilikidiki yaki dölet églikidiki dégen tüzümni, yeni sotsi'alizimni xitay kommunist partiyisi üzi teshebbus qilip tikligen. Dunya weziyitining türtküsi astida yolgha qoyulghan islahatta, xitay kommunist partiyisining bu tüzümi pachaqlandi. Emma shu tüzümning égisi bolghan kommunist partiye téxi texttin chüshmey, belki ziyanni xelqqe artip qoyup, paydigha özi ége boliwaldi. Emgekchilerning ishsizliqi, namratliqi, azap - oqubet chékiwatqanliqi, derdini dunyagha eytalmaywatqanliqidin ibaret bu mesilini hel qilishning birdin bir yoli ـــــ xitay kommunist partiyési texttin chüshüp kétishi kérek. (Weli)