Rusiye bilen xitay herbiy hemkarliqlirini kücheytmekte

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki melumati
• Download story audio

6-Séntebir küni, rusiye mudapi'e ministiri Sergey Ivanov xitay dölet mudapi'e ministiri saw gu'angchüen bilen bille. AFP

Seyshenbe küni rusiyige yétip kelgen xitay dölet mudapi'e ministiri saw gu'angchü'en rusiye herbiy rehberliri we rusiye prézidénti wladimir putin bilen körüshüp, qoral-yaraq sodisini öz ichige alghan rusiye –xitay herbiy-siyasiy munasiwetliri hemde bezi xelq'ara mesililer boyiche pikir almashturdi.

Saw gu'angchü'enning asasiy meqsiti rusiye ilghar qoralliri

Gerche xitay terep saw gu'angchü'enning bu qétimqi sepirining asasiy muddi'asining rusiyining ilghar qorallirini sétiwélish kélishimi tüzüsh ikenlikini ashkarilimisimu emma, közetküchiler alla burun buni perez qildi. Tehlillerge qarighanda, xitay burundinla rusiyining muhim qoral-yaraq xéridari bolush süpiti bilen asasliqi "su-27" qatarliq eng ilghar hujumchi ayropilanlarni we bir qisim ilghar bashqurulidighan bomba élip yüridighan paraxotlarni sétiwalghan idi.

Perezlerge qarighanda bu nöwet xitay rusiyidin yiraq musapidin aldin signal bérish iqtidarigha ige "A-50" tipliq ayropilanlar, déngiz qisimlirining quruqluqqa chiqish paraxotliri, hawadin boshluqida we yer yüzidin hemde paraxottin qoyup bérilidighan bashqurulidighan bombilargha taqabil turush üchün ishlitilidighan bashqurulidighan bombilar qatarliq xitayning yasash iqtidari yoq ilghar qorallarni sétiwélishni meqset qilidu.

Général sawning ziyariti yéqinda ötküzülgen herbiy manéwirda rusiyining öz qorallirini teshwiq qilghanliqining netijisi

Melumki, xitay xelq jumhuriyiti pütün küchi bilen her yili zor herbiy xirajet ajritip, öz armiyisini zamaniwilashturush, uni eng ilghar qorallar bilen qorallandurush arqiliq dunyadiki qudretlik herbiy döletke aylinishni meqset qilghan. Béyjing rehberliri bu jehette rusiyidin paydilinish istratégiyisini belgiligen, téxi yéqinda xitay we rusiye térritoriyiside ötküzülgen birleshme manéwirda rusiye özining eng yéngi téxnikidiki "su-24" hemde "tu-22" we " tu-95" tipliq bombardimanchi ayropilanlirini hemde bir qisim paraxotlirini namayish qilghan bolup, bu xitay terepning qiziqishini qozghighan idi.

Emma, hazirche rusiye terepning bu ayropilanlarni xitaygha sétip bérish bermesliki éniq emes bolup, rusiye metbu'atlirining ashkarilishiche, bu qétim rusiye xitaygha 30 dane "il-76" tipliq toshush ayropilani we 15 dane " il-78" tipliq hawa boshluqida turup may qachilash ayropilani sétip bérish kélishimige qol qoyushi mumkin.

Rusiye siyaset qatlimida xitaygha ishenmeslik künsayin kücheymekte

Xitay héch kimge ittipaqchi bolalmaydu. Bu bir yérim milyard nopusqa we besh ming yilgha ige bu memliket peqet özinila hemmining merkizi dep qaraydu. Xitay her qandaq bir dölet bilen ittipaqdashliq munasiwet ornatmaydu. Iqtisadiy hemkarliq bizning paydimizgha layiq halda ornitilmighan.... Bizning istratégiyilik jehette yiraqni körelmeslikimiz bilen qurulghan shangxey hemkarliq teshkilatining paydisi bilen xitay ottura asiyagha kiriwélish mümkinchilikige érishti

Amérika awazi radi'osining muxbirining uchur bérishiche, her qétim xitay terep rusiyige bir qisim istratégiyilik ehmiyetke ige qorallarni sétiwélish teklipini bergende rusiye hökümitide buninggha qarshi inkaslarmu peyda bolghan shuningdek rusiyining xitaygha ilghar qorallarni sétip bérip, uning armiyisining küchiyishige purset yaritip bérishning rusiye üchün tehdid bolidighanliqi munazire qilin'ghan hem qilinmaqta.

Rusiye siyasetchiler qatlimidiki bir qisim kishiler rusiyining bu xil qorallarni xitaygha sétip bérishi rusiye üchün axirqi hésabta xeterlik dep qarisa, yene bir qisim kishiler buning rusiye üchün iqtisadiy ünüm élip kélidighanliqi, xitayning rusiyidin sétiwalghan bu qorallarni rusiyige ishletmeydighanliqini ilgiri sürüshken. Emma, rusiye-xitay munasiwetliri mutexessisliri yenila xitayning rusiye üchün tehdid bolup qélishini izchil tekitlimekte. Amérikida yashaydighan xitay alimi, doktor saw changching ependi bu ikki döletning herbiy munasiwiti heqqide toxtilip, xitayning hazir rusiyining eng chong qoral-yaraq xéridari ikenliki, bu jehette bu ikki memliketning özara éhtiyaji barliqini otturigha qoydi.

B b s agéntliqining ziyaritini qobul qilip, özining xitay-rusiye hemkarliq munasiwetliri heqqidiki köz qarashlirini otturigha qoyghan moskwa uniwérsitétining proféssori, xitayshunas wil gélbras ependi xitay rusiyining ittipaqchisimu yaki reqibimu dégen mesile heqqide toxtilip mundaq xulase chiqarghan:

"Xitay héch kimge ittipaqchi bolalmaydu. Bu bir yérim milyard nopusqa we besh ming yilgha ige bu memliket peqet özinila hemmining merkizi dep qaraydu. Xitay her qandaq bir dölet bilen ittipaqdashliq munasiwet ornatmaydu. Iqtisadiy hemkarliq bizning paydimizgha layiq halda ornitilmighan. Xitay rusiyidin ghayet zor kölemde xam eshyalarni yeni aldi bilen métal, yaghach qatarliq kéreklik matériyallarni toshup ketmekte…… bizning istratégiyilik jehette yiraqni körelmeslikimiz bilen qurulghan shangxey hemkarliq teshkilatining paydisi bilen xitay ottura asiyagha kiriwélish mümkinchilikige érishti."

Rusiye bilen xitayning qanchilik yéqin munasiwet ornitishidin qet'iy nezer ular arisida heqiqi hemkarliqning yoqluqini ilgiri sürgen doktor saw changchingning éytishiche, xitay bilen rusiye arisidiki her qandaq yéqin hemkarliq emeliyette quruq nerse bolup, peqet bir-biridin waqitliq paydilinishtin ibaret.

Xewerlerge qarighanda xitay bilen rusiye yene kéler yili hindistannimu teklip qilghan asasta birleshme herbiy manéwir ötküzüshni pilanlighan. Rusiye we xitay herbiy rehberliri bu ikki döletning herbiy hemkarliqlirini kücheytsimu, emma ularning herbiy guruh qurmaydighanliqi hemde üchinchi bir döletke tehdid salmaydighanliqini bildürgen. Biraq, közetküchiler, buning yenila amérika bashliq gherbke taqabil turush ikenlikini ilgiri sürmekte. (Ümidwar)