Xujingtawning latin amérika sepirining meqsiti nime?


2004.11.18

Xitay dölet re'isi xujingtaw latin amérikisidiki sepiride biraziliye we argéntinadiki ziyaritini axirlashturup peyshenbe küni chiligha yétip keldi. Xujingtaw argéntinadiki ziyariti dawamida argéntina prézidénti néstor kirshnér bilen söhbet ötküzüp, ikki döletning stratigiyilik hemkarliq munasiwitini ornutushta birlikke keldi. Shundaqla xujingtaw bu qétim argéntinagha quruq qol kelmigen bolup, u argéntina prézidéntigha xitayning buningdin kéyinki 10 yilda 20 milyard amérika dolliri meblegh salidighanliqini wede qildi.

Türkiye yawro-asiya stratigiye tetqiqat merkizining türkiye-xitay ishliri mutexessisi doktur erkin ekrem ependi, xitayning latin amérikisidiki bu ziyaritining siyasiy, iqtisadiy we gi'o stratigiyilik ehmiyiti we meqsidi heqqide toxtilip mundaq dédi:

Amérika istwést uniwérsitétining xelq'ara ishlar profissori yang liyü xujingtawning latin amérika sepirini xitayning putun dunyadiki déplomatik munasiwiti nuqtisidin chüshinish kéreklikini bildürdi.

U sözide xitayning, yéqinqi yillardin buyan yéngi bir xildiki pütün dunya déplomatiye stratigiyisini yolgha qoyghanliqini, xitay yawropada fransiye, gérmaniye we rusiye bilen bolghan munasiwetni kücheytse, asiyada wéytnam we hindistan döliti bilen bolghan munasiwitini yaxshilashqa urun'ghanliqini shundaqla afriqida bolsa jenubiy afriqa dölitige oxshash bir qanche döletler bilenmu hemkarliqni kücheytkenlikini ilgiri sürdi. U yene xitayning mushundaq pütün dunya déplomatiyisini yolgha qoyush arqiliq amérikining küchige taqabil turushni meqset qilidighanliqini bildürdi.

Emma washin'gtondiki "amérika qit'e söhbiti tetqiqat merkizi" ning tetqiqatchisi érikson ependi xitayning latin amérika döletliri bilen bolghan munasiwitining yenila asasiy jehettin iqtisadiy hemkarliq munasiwiti ikenlikini bildürdi. U xitayning bu döletler bilen bolghan nöwettiki iqtisadiy hemkarliq munasiwitining kelgüside siyasiy hemkarliq munasiwitige aylinish éhtimalliqining chong emeslikini eskertti.

Xitay re'isi xujingtaw latin amérikisidiki braziliye, wénésu'éla, argéntina qatarliq döletlerni ziyaret qilghandin kéyin, chilida ötküzilidighan asiya tinch-okyan iqtisadiy hemkarliq komititining aliy rehberler yighinigha qatnashmaqchi.(Peride)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.