Хитай компартийиси сияси идийиви тәрбийини техиму күчәйтмәктә

2005-01-13

Хитай компартийиси йеқинда мәхсус қарар чиқирип, компартийә әзалири арисида сияси идийиви тәрбийини техиму бәк күчәйтип бу һәқтики һәрикәтләрни бир йерим йилға қәдәр изчил һалда елип беришни оттуриға қойди. Хитай компартийиси тәрипидин бекитилгән бу қарар мутәхәссис вә анализчиларниң тәнқитигә учримақта.

Үч басқучлуқ һәрикәт

Хоңкуңда нәшр қилинидиған ингилиз тилидики "хуанән әттигәнлик гезити" дә елан қилинған мәлуматта көрситилишичә, хитай компартийисиниң 68 милйондин артуқ партийә әзалири арисида бир йерим йилға қәдәр елип бармақчи боливатқан бу сияси идиологийә һәрикити үч басқучқа бөлүнгән болуп, биринчи басқучтики һәрикәт хитай мәркизи комитети вә униңға тәвә органларда елип берилидикән. Иккинчи басқучтики һәрикәт болса бу йил 7 - айда башлинип, йәрлик һөкүмәт орунлиридики партийә әзалири арисида елип берилидикән, 3 - басқучқа кәлгәндә келәр йили йил бешидин башлап, һәрқайси йеза вә йеза базарлирида елип берилидикән. Мәзкур һәрикәт баштин ахири партийә ичидә "3 кә вәкиллик қилиш" та көрситилгән мәзмунларни әмәлгә ашурушни мәқсәт қилған икән.

Сиясий өлчәм һәмишә биринчи орунда

Бундин икки ай бурун, хитай компартийиси мәхсус һөҗҗәт чүшүрүп, яш өсмүрләр вә али мәктәп оқуғучилири арисида сияси идийиви тәрбийини илгирикидин техиму бәк күчәйтиш керәкликини оттуриға қойған һәмдә " сияси идийиви тәрбийини күчәйтиш али мәктәпләрниң һазирқи әң асаслиқ вәзиписи" дәп көрсәткән.

Көплигән мутәхәссисләрниң билдүрүшичә, хитай компартийиси һәр қайси саһәләрдә әзәлдин сияси идийиви тәрбийини 1 - орунға қоюп кәлгән. Мәсилән: мәйли шәһәрләрдә болсун яки йезиларда болсун; мәйли мәктәп орунлирида болсун яки идарә органлирида болсун, оқуғучи вә ишчи - хизмәтчиләрни баһалашта, мәйли униң башқа җәһәттики төһписи қанчә көп болсун, әгәр сиясий җәһәттә актип болмай өлчәмгә тошмайдикән, яхши баһалиниши һәргизму мумкин болмайду.

Сияси идийиви тәрбийә арқилиқ ислаһат елип бериш мумкин әмәс

Америка йорк университетиниң профессори җув зехав әпәнди "мәйли қандақ партийә болуштин қәтий нәзәр, партийә әзалириниң һәр бир һәрикити чоқум хәлқниң назарити астида болиши керәк, ташқи дуняниң бесимисиз, хәлқниң назаритисиз, өз ичидә ислаһат елип баралиши һәргизму мумкин әмәс" дәп тәкитләп, "һазир хитай компартийиси өзиниң 68 милйон партийә әзалирини хәлқниң назарәт қилишидин қачуруп, өзлири партийә ичидә сияси идиологийә тәрбийиси елип бериш арқилиқ партийә әзалирини йолға салимиз дәватиду, лекин уларниң бундақ қилишиниң һечқандақ әһмийити йоқ һәмдә һечқандақ үнүми болмайду" дәп көрсәтти.

Партийә ичидики чириклик мәсилисини идийиви тәрбийә елип арқилиқ һәл қилиш мумкин әмәс

Профессор яң ли йү әпәндиму җув зехавға охшаш көз қарашта болуп, хитай компартийиси ичидә күнсери әвҗ еливатқан чириклик мәсилисини мисалға елип, " партийә ичидики чириклик мәсилисини пәқәт идийиви тәрбийә елип бериш арқилиқ һәл қилиш һәргизму мумкин әмәс" дәп көрсәтти. У мундақ деди:

"Хитай компартийиси һазир өзиниң интайин чериклишип, наһайити хәтәрлик әһвал астида қалғанлиқини һис қилди. Буниңдин икки йил илгири ху җинтав вә вин җя бавлар тәхткә чиққанда, кишиләр партийә ичидә аз тола болсиму ислаһат елип берилидиған болди дәп үмид күткән иди, лекин икки йил өтүп кәтти, һич бир өзгириш болмиди , һазир хитай компартийиси йәнә бир қетимлиқ истил түзитиш һәрикити башлиди. Бундақ қилиш қаримаққа идийиви тәрбийини күчәйтиватқандәк көрүнгини билән, әмәлийәттә пәқәт өз һөкүмранлиқ һоқуқини күчәйтиватқанлиқини көрситип бериду. Шуңа, мәнчә бу хил идеологийилик тәрбийә хизмити елип бериш арқилиқ коммунист хитай системисини өзгәртиш һәргизму мумкин әмәс".

Йәнә бир қетимлиқ "истил түзитиш һәрикити"

Шималий америкида яшаватқан сиясәтчи лиң фиң әпәнди " хитай компартийисиниң бу қетим елип бериватқан сияси идийиви тәрбийиләш һәрикитини йәнә бир қетимлиқ "истил түзитиш һәрикити" дәп қарисақ болиду. Бу хил шәкилдики һәрикәт бурундин бар , һәтта униңдики тәшвиқ қилиш сөзлириму илгирикиси билән охшаш болуп, һечқандақ пәрқләнмәйду. Коммунист хитай партийә ичидә бундақ һәрикәтләрни мәйли қандақ шәкилдә, қанчә узун вақит давамлаштурсун, уларниң өз тәқдирини өзгәртәлиши һәргизму мумкин әмәс чүнки бу партийидә һечқандақ бир илғар хусусийәт қалмиған, һазир хитай компартийисиниң өлчими наһайити төвән болуп, партийә әзалири хиянәтчилик қилмисила илғар болуп һесаблиниду. Шуңа мәнчә һелиғу бир йерим йил икән, бу хил һәрикәтни 10 йил давамлаштурсиму йәнила һичқандақ үнүмгә игә болалмайду. Улар әгәр һәқиқи ислаһат елип баримиз дәйдикән, ундақта алди билән хәлқ аммисиниң назарәт қилишиға йол қоюши керәк. Болмайдикән, бу хил өзини- өзи тәрбийиләп, өзини- өзи өзгәртиш дегәнлик пүтүнләй бикар гәп" дәп көрсәтти.(Меһрибан)