Kishilik hoquqqa hürmet qilishni her bir adem öz -özini musteqil qilishtin bashlishi kérek

Dunyada tunji qétim élan qilin'ghan hoquq xitabnamisi 1789 - yili jakarlan'ghandin kéyin, hazirgha qeder nurghun döletlerde her bir adem öz ghururi bilen yashaydighan boldi. Emma yene bezi döletlerde, bolupmu mustebit tüzüm dawamlishiwatqan xitaydek döletlerde xelqning kishilik hoquqi yenila xarlanmaqta. Qandaq qilghanda kishilik hoquqqa hürmet qilish emelge ashidu? bu uzundin buyan mulahize qiliniwatqan téma.

Yéqinda "yéngi esir zhurnili" da xitayning emeliy ehwaligha asasen élip bérilghan mulahizilerde "kommunist partiye xelqqe hoquq béridighan partiye emes, kishilik hoquqqa hürmet qilishni kommunist hökümitini tenqidlesh arqiliq emelge ashurushqa ümid baghlighili bolamdu. Shuning üchün her bir adem kishilik hoquqqa hörmet qilishni aldi bilen özidin bashlash kérek. Her bir adem aldi bilen öz-özini musteqil qilishi kérek" dep tehlil qilin'ghan.

Xitayning en'enisi

"Yéngi esir zhurnili" ning 11 - ayning 30 -künidiki sanida élan qilin'ghan shixu'a ependining mulahiziside , xitayda tarixtin buyan dawamliship kéliwatqan dölet bilen shexsning munasiwiti mesilisi heqqide toxtalghan. Uningda bayan qilinishiche, xitayda xu'asha qowmi dégen riwayetlerdin bashlapla "dölet" alahide orun'gha qoyulghan. Bu köz qarash boyiche asmanning astida "dölet" barliqi, "dölet" astida xelq barliqi, dölet hemmidin ela, muqeddes, ata - anidinmu, qowm - jemettinmu , ejdad-buzruklardinmu yuqiri turidighanliqi, döletning aldida shexsiylerning héchnéme emesliki, shexsiyler döletke tikilip qarashqimu jür'et qilmasliqi sözlinip kelmekte. Kishilik hoquqqa hörmet qilish dégen uqum yoq.

Maqalide bayan qilinishiche, nechche ming yildin buyan, xitayda köplikidin namini bilip bolghili bolmaydighan herxil "dölet" bolup ötken , xelq meyli qaysi dölet bolsun, uni hemmidin ela bilishke mejburlan'ghan. Xelqning bextke érishishi yaki azab -oqubetke qélishi döletning iltipati dep qarashqa mejburlan'ghan. Gerche hazir chong quruqluqtiki dölet "yéngi junggo" dep atalsimu, xelq yenila "dölet bolmisa, mining héchnémem bolmaytti" dep sözleshke mejbur.

Mulahize bayan qilinishiche, dunya kishilik hoquq ehdinamisida jakarlan'ghan "kishilik hoquq her - bir adem tughulghandila tengri ata qilghan muqeddes hoquq", "xususiy mülük héchkim dexl-terz qilishqa bolmaydighan muqeddes mülük " dégen ölchemge sélishturghanda, xitayda hazir dawamlishiwatqan dölet we shexs toghrisidiki köz qarash yenila bir ghelite uqum.

Amérika, kanadadek döletlerde her bir adem "eger men ishlep pul tépip baj tapshurmisam, dölet qandaq mewjut bolup turalaydu" deydu. Dölet bashliqliri özini saylighan xelqtin eyminidu. Emma xitayda bolsa dölet re'isini xelq saylimaydu, ular hetta xelqning yashash - yaki yashimasliqni belgileydighan xuda boluwalghan. Xitayda xelqning amérikiliqlardek erkin sözlishi mumkin emes. Gerche xitay hökümiti dunya kishilik hoquq ehdinamisigha imza qoyghan bolsimu, emma yenila dölet yaki kommunist partiye xelqni "béqiwatidu" deydighan ghelite uqum höküm sürmekte.

Tengri ata qilghan kishilik hoquqini kommunist hökümiti tartiwalghan

"Yéngi esir zhurnili" da élan qilin'ghan bu mulahizide her bir adem özining ghoruridin mehrum qaldurulghan xitaydek bundaq dölette, her bir dölet puqrasi qandaq qilip özining kishilik hörmitini eslige keltürüsh kérek dégen mesile heqqide mulahize yürgüzülgen. Uningda éytilishiche, her bir ademning tengri ata qilghan kishilik hoquqini kommunist hökümiti tartiwalghan, uni hergiz qayturup bermeydu. Shunglashqa herbir adem aldi bilen özini‏- özi musteqil qilishi, her bir adem özini birdin ‘musteqil dölet’ dep jakarlishi kérek, özining kishilik hoquqini, kishilik hörmitini aldi bilen özi eslige keltürüshi kérek. Özining erkin pikir bayan qilish hoquqini, neshr qilish hoquqini bashqa bir kimdin telep qilmay, belki öz-özige bérishi kérek. Xuddi amérikiliqlargha oxshash "döletni men baqtim, dölet manga men dégen ishni qilip bérishi lazim" déyelishi kérek, döletni özige hürmet qildurushi kérek.

Mulahizide yene özining musteqilliqini özi jakarlighan, özining iptixarini özi eslige keltürgen her bir ademning özining musteqilliqini özi eslige keltürgen bashqa her bir adem bilen bolghan munasiwiti heqqidimu toxtalghan. Uningda éytilishiche, özining iptixarini özi tikligen adem özidin bashqa kishining iptixarini hörmetleshni bilidu. Her- bir musteqil adem bashqilarni özige oxshash köridighan, özi üchün heqqaniyet dawasi qilghanda, bashqilar üchünmu heqqaniyet kéreklikini oylaydu. Kommunistlardek bashqilarni bozek qilish, depsende qilish, xarlash bedilige yashimaydu. Xitayda kishilik hoquqni emelge ashurushning achquchi mustebit partiyidin, mustebit hökümettin "iltipat" telep qilmay, her bir adem aldi bilen özige musteqilliq jakarlashtin ibaret. (Weli)