Мутәхәсисисләр хитайни келәчәк киризисләр һәққидә агаһландурмақта

Йеқиндаәнгилийә б б с радио- телевизийә ширкитиниң хәвәрләртор бетидә "мутәхәсисләр хитайни келәчәк киризисләр һәққидә агаһландурмақта" дегән темидики мақалә елан қилинди.

Әнгилийә б б с радио - телевизийә ширкити елан қилған "мутәхәсисләр хитайни келәчәк киризисләр һәққидә агаһландурмақта" намлиқ мақалида билдүрилишичә: йеқинда "хитай яшлири гезити " хитайниң келәчәк киризис мәсилиси һәққидә мәхсус мәлумат бәргән болуп, хитайдики 100 гә йеқин алим вә мутәхәссисләрниң " хитай 2010 - йилиға барғанда киризис көп йүз беридиған дәвиргә қәдәм қойиду, һәмдә мәзкүр киризисләр асасән иҗтимаий, иқтисадий вә муһит қатарлиқ җәһәтләрни өз ичигә алиду ” дигәндәк сөзлирини алаһидә оттуриға қойған. Мәзкүр мақалида йәнә: хитайда һазир һәммила адәмниң диққитини қозғаватқини йеза-базарлардики намратлиқ, ишсизлиқ вә маарип қатарлиқ мәсилиләрдин тәркип тапқан иҗтимаи мәсилә икәнлики алаһидә тәкитләнгән.

Бейҗин университитиниң профиссори диң йүән җу(DingYuanZhu) әпәнди хитайдики 100 гә йеқин мутәхәсисисдин тәркип тапқан киризис мәсилиси тәтқиқат гурупписиниң башлиқи болуш сүпит билән: "хитайдики киризисләр иҗтимаий киризистин башқа йәнә иқтисадий вә муһит киризисиниму өз ичигә алиду" дәп тәкитләп, " хитай һөкүмити киризис мәсилисини бир тәрәп қилишта, алди билән пул - муамилә ишлириға бәкму диққәт қилиши керәк, һазир хитайдики бәзи банкиларда арқа- арқидин йүз бериватқан чоң мәсилиләр пәқәт башқуруш мәсилиси болупла қалмастин, бәлки сестима түзүлмиси қатарлиқлар биләнму наһайити мунасивәтлик" дәп билдүргән.

Диң йүән җу әфәндиниң билдүришичә: хитайдики пул - муамилә сестимисиниң илгири сүрүш вә назарәт қилиш җәһәттики иқтидариниң кәм боливатқанлиқи, хитай иқтисадиниң тәрәққи қилиш җәрянидики әң чоң кәмчилики болуп, хитайниң кархана башқуруш муһитиниң начар болишиға сәвәбчи болған.

Диң йүән җу әфәнди йәнә шуни тәкитлидики: әгәр хитай һөкүмити чериклик мәсилисини пат арида үнүмлүк һалда тездин контрол қилмайдикән, ундақта 2010 - йилиға барғанда, бу хил чериклик җәмийәт давалғушиниң келип чиқишидики әң асаси сәвәп болуп қелиши һәтта у киризисни бивастә кәлтүрүп чиқарғучи болуп ишсизлиқ, намратлиқ вә иштин бошитиветиш қатарлиқ мәсилиләр билән бирлишип, техиму чоң хәтәр елип келиши мумкин икән.

Диң йүән җу әфәндиниң билдүришичә: хитайниң җәмийәт сестимисиниң начар боливатқанлиқи кәң көләмлик җәмийәт давалғуши һалитини кәлтүрүп чиқиридиған амилларни пәйда қилмақта. Кишиләрниң һазир һөкүмәткә қилчә ишәнчиси йоқ. Кархана вә шәхсләргә болған ишәнчисиму кәмчил. Хәлқниң һөкүмәт сияситигә болған ишәнчисиниң йетәрсизлики, уларниң кархана орунлириниң алдамчилиқлиридин әндишә қилиши, шундақла бир қисим кишиләрниң әхлақ сүпитидинму қаттиқ әндишә қилишиниң һәммиси наһайити хәтәрлик сигнал болуп, буни бирхил йошурун һаләттики иҗтимаий киризис дәп қариғили болидикән.

Хитайда йүрберидиған киризисниң алдини елиш һәққидә "хитай яшлири гезити"дә ейтилишичә: кишиләрниң һөкүмәткә болған ишәнчисиниң камчил болишидики сәвәп бәзи һөкүмәт әмәлдарлириниң өз һоқоқидин пайдилинип, парахорлуқ қиливатқанлиқи, күнсери чириклишиватқанлиқи билән наһайити зич мунасивәтлик икән. Мутәхәссисләрниң көрситишичә: хитайда йүз беридиған киризисләрниң алдини елиш үчүн, макроскопийә сияситини тәртипкә селиш, пул- муамилә ишлиридики хәвп-хәтәрдин сақлиниш, қанунни толуқлаш, ислаһатниң адил болишиға капаләтлик қилиш вә җәмийәт бихәтәрлик тори қуруп чиқиш қатарлиқ мәсилиләргә алаһидә көңүл бөлиши наһайити муһим рол ойнайдикән. Мутәхәссис диң йүән җу әфәнди болса " әгәр хитай һөкүмити киризис мәсилисиниң алдини алимиз дәйдикән, алди билән көп сандики кишиләрниң һөкүмәт сияситигә арилишишиға йол қойиши керәк" дәп көрсәтти. (Меһрибан)